Efectivamente, Amelia. O río, que descende con ritmo rápido dende a serra, fai á altura da pala unha caída vertical que se escoita xa a distancia.
Os escapados, sobre todo durante o inverno, pasaban fame e frío, pois naquelas altas montañas a neve callaba durante moitos días e as xeadas eran fortes. Algúns veciños colaboraban con eles, uns por ideas políticas, outros por caridade, outros porque non lles quedaba outro remedio, coma os da última casa da aldea, a máis próxima ao monte. Algunhas noites petaban na porta da parte de atrás, a da aira, e tiñan que abrirlles. Outras veces petaban no piso por baixo, dende a corte. Eran dous ou tres escapados que viñan a que se lles dera un prato de caldo. Comíano diante do lume e logo marchaban, sen pedir nada máis que silencio. A dona da casa, ao servírlles o prato, procuraba tisnalo un pouco co borrallo, por ver se lles daba noxo e non volvían. Tiña nove fillos e aínda criaban unha sobriña que quedara orfa de nai. Pena dábanlle, pero, loxicamente, tiña medo do que lles puideran facer se os acusaban de colaborar cos escapados.
Na nosa casa faltara unha vez unha manta do tendal. Tiña tecida a inicial do nome do pai, C., e mais o apelido, como se adoitaban facer naquela época. Nunca pensaron que aquela manta os había comprometer daquel xeito. Cando a Garda Civil a atopou na pala na que se escondían os escapados, pensaron que meu irmán era un deles; por iso o foron buscar á nosa casa. Por sorte, non o atoparon, pero pasou o que xa sabes. Miña nai morreu ao pouco tempo. Meu pai foise recuperando e conseguiu, co estraperlo do wolfran, diñeiro para que meu irmán se puxera a salvo. Pero eu nunca máis o vin. Nin sei onde estivo agochado até entón. Nunca me quixeron contar o que pasara, supoño que para protexerme ou para que eu non buscara vinganza.
Meu irmán nin era un fuxido, nin os axudaba.
Este é o tesouro que che deixo: a verdade.
Si, avó, esta historia tamén é para min un tesouro. Mais aínda quedan moitas cousas por saber.
Mantivérono agochado até que coa venda das pedras de wolfran conseguiran o suficiente diñeiro para mandalo fóra do país? E que sería del? Non se poñería en contacto coa familia cando se viu a salvo?
Que me tes preparado en 4-U-la chave do tesouro?