Imaxe IA creada por Luis Fernández Lopez empregando ChatGPT -4, versión 2.. Evolución na historia da ciencia(CC BY-SA)
A ciencia no mundo clásico tivo as súas raíces na antiga Grecia e en civilizacións como Exipto e Mesopotamia, onde xa se observaban os ceos, se estudaban os ciclos agrícolas e se desenvolvían coñecementos prácticos de medicina e matemáticas. En Grecia, a partir do século VI a.C., filósofos como Tales de Mileto, Pitágoras e Anaximandro comezaron a buscar explicacións racionais para os fenómenos naturais, afastándose das explicacións míticas. Este cambio cara ao pensamento lóxico e sistemático marcou o inicio da filosofía natural, precursora da ciencia. Máis tarde, en Atenas, figuras como Sócrates, Platón e Aristóteles profundaron no método de investigación e na clasificación do coñecemento, asentando bases sólidas para futuras disciplinas científicas. Aristóteles, en particular, desenvolveu métodos de observación e catalogación en bioloxía e física, e fundou o Liceo, unha institución para o estudo académico. A ciencia no mundo clásico estendeuse co Imperio Romano, onde se aplicaron e expandiron os coñecementos gregos, preservándoos e transmitíndoos, incluso a outras culturas.
A ciencia na idade media
A ciencia na Idade Media estivo fortemente influenciada pola relixión, especialmente en Europa, onde a Igrexa católica tiña un control significativo sobre o coñecemento. A busca científica limitábase a aquilo que non contradicía a doutrina relixiosa, e moitos estudos foron censurados ou prohibidos se se consideraban heréticos. A pesar disto, no mundo islámico e bizantino, o coñecemento científico continuou desenvolvéndose, preservando e ampliando os saberes clásicos en medicina, astronomía e matemáticas. Non obstante, en Europa, o temor á herexía e a dependencia da fe sobre a razón frearon o avance científico ata o Renacemento.
A ciencia a partir do Renacemento
O despegue da ciencia comezou a tomar forza a partir do Renacemento, un período marcado por unha renovación do interese polo coñecemento e polo estudo do mundo natural. Inspirados polas obras dos antigos gregos e romanos, científicos e pensadores europeos empezaron a cuestionar as verdades establecidas pola Igrexa e a empregar a observación e a experimentación como métodos para comprender a realidade. Figuras como Copérnico revolucionaron a astronomía ao propoñer un sistema heliocéntrico, e máis tarde Galileo perfeccionou o telescopio para confirmar que os corpos celestes non orbitaban arredor da Terra. Nesta época tamén destacou Leonardo da Vinci, quen combinou arte e ciencia nos seus estudos anatómicos e en proxectos de enxeñería. Coa imprenta, as ideas científicas expandíronse rapidamente, permitindo que outros estudosos construísen sobre estas novas descubertas. Este período asentou as bases do método científico (que xa vimos) e marcou o camiño para os grandes avances da ciencia moderna.
Grandes figuras da ciencia dos séculos XVIII, IXX e XX
Os séculos XVIII, XIX e XX foron testemuñas de avances científicos espectaculares e do traballo de grandes figuras que revolucionaron o noso entendemento do mundo. No século XVIII, Isaac Newton sentou as bases da física clásica coa súa teoría da gravitación universal e as leis do movemento, influíndo profundamente no pensamento científico. Xa no século XIX, Charles Darwin desafiou as crenzas sobre a orixe das especies coa súa teoría da evolución mediante a selección natural, transformando a bioloxía. Outro pioneiro foi Michael Faraday, cuxos estudos sobre o electromagnetismo abriron o camiño para a electricidade moderna. No século XX, Albert Einstein revolucionou a física coa súa teoría da relatividade, que cambiou a nosa comprensión do espazo e do tempo. Tamén destaca Marie Curie, a primeira persoa en recibir dous premios Nobel por os seus descubrimentos no campo da radioactividade, e Alan Turing, cuxo traballo en computación sentou as bases da informática moderna. Estas figuras marcaron un legado que aínda hoxe impulsa o avance científico.
As mulleres na ciencia
As mulleres na historia da ciencia xogaron un papel fundamental, aínda que a miúdo invisibilizado. Desde a antigüidade, figuras como Hipatia de Alexandría destacaron en campos como as matemáticas e a astronomía, nun tempo en que ás mulleres se lles negaba o acceso ao saber. No século XIX, Ada Lovelace foi pioneira na programación, desenvolvendo o que hoxe se considera o primeiro algoritmo para unha máquina, moito antes de que existisen os computadores modernos. No século XX, Marie Curie revolucionou a ciencia ao descubrir a radioactividade, sendo a primeira persoa en gañar dous premios Nobel en distintas disciplinas. Tamén Rosalind Franklin realizou investigacións cruciais para descubrir a estrutura do ADN, aínda que o seu traballo non recibiu o recoñecemento debido no seu tempo. Mulleres como Lise Meitner, física fundamental na comprensión da fisión nuclear, e Katherine Johnson, matemática clave no éxito das misións espaciais de NASA, son exemplos de talento e perseveranza. A pesar dos obstáculos e a discriminación, as mulleres continuaron contribuíndo á ciencia, abrindo camiños para as xeracións futuras e inspirando un cambio na maneira en que se valora o seu papel na investigación científica.
