Saltar navegación

Léxico de helenismos galegos

 Adxectivos 

Termo grego

Base

Significado

Exemplos

ἀρχαῖος, -α, -ον

arc-, arqu-

antigo

arcaico, arqueoloxía

αὐτός, -ή, -ό

auto-

un mesmo, si mesmo

autoestima, autoadhesivo

βαρύς, -εῖα, -ύ

bari-

pesado, grave

barítono, barómetro

δέκα

deca-

dez

decámetro, decalitro

δώδεκα

dodeca-

doce

dodecaedro, dodecágono

ἑκατόν

hecato-, hecto-

cen

hecatombe, hectolitro

ἐννέα

enea-

nove

eneágono, eneasílabo

ἕξ

hex-

seis

hexágono, hexaedro

ἑπτά

hept-

sete

heptágono, heptasílabo

ἕτερος, -α, -ον

hetero-

distinto

heterosexual, heterónimo

θερμός, -ή, όν

termo-

quente

Termópilas, termómetro

ἴσος, -η, -ον

iso-

igual

isóscele, isotermo

κακός, -ή, -όν

caco-

malo

cacofonía, cacografía

καλός, -ή, -όν

calo-, cali-

fermoso

caligrafía, calocéfalo

λευκός, ή, -όν

leuco-

branco

leucocito, leucemia

μέγας, μεγάλη, μέγα

mega-, megalo-

grande

megafonía, megalópolis

μακρός, -ά, -όν

macro-

grande

macrocéfalo, macrocosmos

μέσος , -η, -ον

meso-

medio, en medio

Mesopotamia,

mesoderme

μικρός, -α, -όν

micro-

pequeno

microcéfalo, microcosmos

μόνος, -η, -ον

mono-

un, único

monolito, monarquía

νέος, -α, -ον

veo-

novo

neolítico, neoloxismo

ὀκτώ

octo-, octa-

oito

octópodo, octaedro

ὀλίγος, -η, -ον

oligo-

pouco

oligarquía, oligofrenia

ὅμοιος, -α, -ον

homeo-, homo-

igual

homofobia, homónimo

ὀρθός, -ή, -όν

orto-

recto, correcto

ortografía, ortodoncia

παλαιός, -ά, -ον

paleo-

antigo

paleolítico, paleocristián

πᾶς, πᾶσα, πᾶν

pan-, panto-

todo

pandemia, panteón

πέντε

penta-

cinco

pentadactílico, pentasílabo

πολύς, πολλή,

πολύ

poli-

moito

poligamia, polícromo

πρῶτος, -η, -ον

proto-

primeiro

protomártir, prototipo

ταχύς, -εῖα, -ύ

taqui-

rápido

taquicardia, taquigrafía

τέτταρες

tetra-

catro

tetraedro, tetraloxía

τρείς

tri-

tres

triloxía, trípode

φίλος, -η, -ον

filo-, -filia

amigo, afeccionado

zoófilo, hemofilia

χλωρός, -ά, -ον

cloro-

verde

cloro, clorofila

Substantivos

 

Termo grego

Base

Significado

Exemplos suxeridos

ἀήρ, -ἀέρος

aero-

aire

aerofaxia, aerolito

αἷμα, αἵματος

hemo-, hemat-

sangue

hemoglobina, hematoloxía

ἄλγος, -ους

algo-, -alxia

dolor

neuralxia, algofobia,

nostalxia

ἀνήρ, ἀνδρός

andro-, -andria

home

androloxía, poliandria

ἄνθρωπος, -ου

antropo-

ser humano

antropoloxía, antropófago

 

ἀρχή, -ῆς

arqui-, arque-, archi-

poder, principio (indica

superioridade)

arquitecto, arquetipo, archiduque

ἀστήρ, -έρος

aster-

astro, estrela

asteroide, asterisco

βιβλίον, -ου

biblio-

libro

biblioteca, bibliófilo, bibliografía

βίος, -ου

bio-

vida

bioloxía, microbio

γάμος, -ου

-gamia

matrimonio

endogamia, poligamia

γαστήρ, τρός

gastr-

estómago

gastronomía, gastralxia,

gastroscopia

γένος, -ους

xen-, -xenia

orixe

xenealogía, oroxenia

γέρων, -οντος

xeron-, xeront-

ancián

xeropsiquiatría, xerontocracia

γῆ, -ῆς

xeo-

terra

xeografía, xeología,

xeometría

γνῶσις, -εως

gno-

coñecemento

agnóstico, gnoseología

γράμμα, -ατος

grama-, gramat-

escrito, letra, debuxo

cardiograma, gramática, pentagrama

γυνή, γυναικός

xine-, xineco-

muller

xinecocracia, xinefobia

 

δέρμα, -ατος

 

derma-, dermat-

 

pel

dermatoloxía, dermoprotector, paquidermo

δῆμος, -ου

demo-

pobo

democracia, demografía

δρόμος, -ου

dromo-

carreira, pista

hipódromo, aeródromo

δύναμις, -εως

dinam-

forza

termodinámica, dinamómetro

ἕδρα, -ας

-edro

base, asento

dodecaedro, hexaedro

εἶδος, -ους

-oide

visión, aspecto, forma

antropoide, asteroide

εἰκών, -όνος

icon-

imaxe

iconoclasta, iconografía

ἔντερον, -ου

enter-

intestino, tripa

gastroenterite, disentería

ἔργον, -ου

ergo-, -urxia

traballo

ergofobia, metalurxia

ἔρως, -ωτος

ero-, erot-

amor

eróxeno, erotomanía

ζῶον, -ου

zoo-

animal, ser vivo

zoofilia, zooloxía

ἥλιος, -ου

helio-

sol

heliocéntrico, heliotropismo

θάνατος, -ου

tanato-

morte

tanatorio, tanatopraxia

θεός, -οῦ

teo-

deus

teoloxía, teocracia, Teodoro, Doroteo

θεραπεῖα, -ας

terap-, -terapia

coidado,

tratamento

terapéutico,

hidroterapia, fisioterapia

θήκη, -ης

-teca

depósito

biblioteca, hemeroteca

ἰατρός, -οῦ

iatro-, -iatria

médico

iatrofobia, pediatría, psiquiatría

ἵππος, -ου

hipo-

cabalo

hipopótamo, hipódromo

καρδία, -ας

cardi-

corazón

cardialxia, cardiopatía, miocardio

κεφαλή, -ης

cefal-

cabeza

cefalalxia, encéfalo, cefalópodo, microcéfalo

 

κόσμος, -ου

 

cosmo-

orde, mundo, adorno

cosmoloxía,

cosmonauta, cosmopolita

κράτος, ους

-cracia

forza, dominio, poder

democracia, aristocracia

κύτος, -ους

cito-

celda, célula

citoloxía, leucocito

λίθος, -ου

lito-

pedra

monolito, litografía

λόγος, -ου

logo-, -logo,

-loxía

palabra, relato, tratado

logógrafo, filólogo, astroloxía

μαντεία, -ας

-mancia

adivinación

quiromancia,

cartomancia

μέτρον, ου

metro-, -metría

medida

metroloxía, termómetro, xeometría,

μορφή, -ῆς

morfo-

forma

morfoloxía, antropomorfo

μῦθος, -ου

mito-

relato

mitoloxía, mitografía

ναῦς, νεώς

nau-

nave

náutico, naumaquia

νόμος, -ου

nomo-

lei, regra

astronomía, autonomía, economía

ὀδούς, -όντος

odont-, -odonte,

-oncia

dente

odontoloxía, odontalxia,

mastodonte, ortodoncia

οἶκος, -ου

eco-

casa

economía, ecoloxía

ὄνομα, -ματος

onoma-,

onomat-

nome

onomástica,

onomatopea

ὄρος, -ους

oro-

montaña

orografía, oroxénese

ὀστέον, -ου

osteo-, -ostio

óso

osteopatía, osteoporose, periostio

ὀφθαλμός, -οῦ

oftalmo-

ollo

oftalmoloxía,

oftalmoscopia

 

πάθος, ους

 

pat-, -patía

sufrimento, doenza,

experiencia

patoloxía, patético, simpatía, telepatía

παῖς, παιδός

ped-

neno

pediatría, pedagoxía

πνεῦμα

pneuma-/neuma-

sopro, aire

pneumático, pneumonía

πόλις, -εως

poli-, -pole

cidade

metrópole, acrópole

 

ποταμός, -οῦ

 

potamo-

 

río

potamoloxía,

hipopótamo, Mesopotamia

ποῦς, ποδός

pod-

podoloxía, podómetro trípode

πῦρ, πυρός

pir-

lume

piroclasto, pirómano,

piromancia

ῥίς, ῥινός

rin-

nariz

rinite, rinoplastia, rinoscopia

σάρξ, -κός

sarc-

carne

sarcófago, sarcoma

σῆμα, -ατος

sema-, -semia

sinal, significado

semáforo, polisemia

στόμα, -ατος

estoma-, estomat-

boca

estoma, estomatólogo

σφαῖρα, -ας

esfer-, -sfera

esfera

esferómetro, litosfera,

atmosfera

 

σῶμα, -ατος

 

soma, somat-

 

corpo

somático, psicosomático,

cromosoma

τέχνη, -ης

tecn-, -tecnia

arte, habilidade

tecnoloxía, tecnocracia, mnemotecnia

τομή, -ῆς

tomo-, -tomía

corte

tomografía, anatomía

τόνος, -ου

tono-

ton, acento

tónico, oxítono

τόπος, -ου

topo-

lugar

topoloxía, toponimia

τραῦμα, -ατος

trauma-, traumat-

ferida

trauma, traumatoloxía

τροφή, -ῆς

trof-, -trofia

alimento

trofoloxía, hipertrofia, atrofia

ὕδωρ, ὕδατος

hidro-

auga

hidroloxía, hidrocefalia, hidrosfera

ὕπνος, -ου

hipno-

sono

hipnose, hipnoterapia

φόβος, -ου

fobo-, -fobia

medo, temor

fobia, hidrofobia, fotofobia

φύσις, -εως

fisi-, -física

natureza

fisioterapia, fisioloxía, física, metafísica

φωνή, -ῆς

fon-, -fonía

son

fonema, micrófono, megafonía, fonoteca

φῶς, φωτός

fos-, foto-

luz

fósforo, fotografía,

fotómetro

χείρ, -ός

quiro-, cir-

man

quiromancia, quiromasaxe, cirurxía

χρόνος, -ου

crono-

tempo

cronoloxía, cronómetro

χρῶμα, -ατος

crom-, cromat-

cor

cromosoma, cromático

ψεῦδος, -ους

pseudo- /

seudo-

falsedade,

mentira

pseudónimo,

pseudópodo

 

ψυχή, ῆς

 

psic-, psiqu-

 

alma

psicoloxía, psiquiatría,

psicofármaco, psicoterapeuta

 

Verbos

 

Termo grego

Base

Significado

Exemplos suxeridos

γράφω

graf-, grafía

escribir

grafoloxía, fotografía

διδάσκω

didac-

ensinar

didáctica, autodidacta

κρύπτω

cripto-

ocultar

criptografía, encriptar

ποιέω

poe-, -pea

crear

poética, onomatopea

σκοπέω

-scopio, -scopia

mirar, observar

periscopio, endoscopia

φάγομαι

-fago, -faxia

comer

antropófago, aerofaxia, disfaxia

φαίνω

fan-

mostrar

fantasma, diáfano

φέρω

fer-, -foro

portar, levar

feromonas, fósforo,

cromatóforo

 

Indeclinables

 

Termo grego

Base

Significado

Exemplos

ἀντί

anti-

contra, oposto a

antípoda, antítese

δυσ-

dis-

difícil, malo

disfonía, dislexia

ἔνδον

endo-

dentro

endogamia, endocardio

ἔξω

exo-

fóra

exogamia, exocardio

εὖ

eu-

ben, bo, fácil

eufonía, euforia

ἡμι-

hemi-

metade

hemisferio, hemialxia

περί

peri-

arredor

perímetro, pericardio

τῆλε

tele-

lonxe

telescopio, teléfono

 (adaptado da CIUGA, material de grego para as ABAU. Recuperado de https://ciug.gal/PDF/Grupos_Traballo_2024/32_helenismos.pdf)

Feito con eXeLearning (Nova xanela)