Na Grecia antiga, o camiño cara á comprensión da saúde e a enfermidade foi unha odisea intelectual que, a través dos séculos, foi desvelando os misterios do corpo humano e as súas aflicións.  A medicina, no seu inicio, estaba impregnada de mitoloxía e relixión: as enfermidades eran frecuentemente atribuídas á ira das deidades ou á influencia de espíritos maléficos e os rituais e as invocacións aos deuses, particularmente a Asclepio, o deus da medicina, eran parte integrante das prácticas curativas.

Non obstante, no século VI a.C., comezaron a xurdir figuras que desafiaban este enfoque sobrenatural. A escola de Crotona, liderada por Alcmeón, é un exemplo pioneiro da aplicación do método empírico na medicina. Alcmeón, que é considerado por moitos o primeiro anatomista, realizou diseccións e formulou a teoría de que as enfermidades eran resultado dun desequilibrio entre forzas opostas no corpo, prefigurando a noción dos catro humores.

O legado de Hipócrates

Na illa de Cos, Hipócrates de Cos, nado arredor do 460 a.C., erixiuse como a figura máis emblemática da medicina antiga. O seu nome é sinónimo do xuramento que ainda hoxe, aínda que modificado, pronuncian os médicos ao iniciar a súa práctica profesional. Hipócrates e os seus seguidores esforzáronse por separar o estudo da medicina da filosofía e a relixión, sentando as bases para unha aproximación máis científica.

A súa contribución máis notable foi a creación dun corpo de coñecemento médico baseado na observación clínica e no rexistro cuidadoso de síntomas e tratamentos. O Corpus Hippocraticum, un conxunto de textos que se lle atribúen, aínda que posiblemente escritos por varios autores, é un testemuño da súa metodoloxía e do seu enfoque integral cara á saúde, que incluía a dieta, o estilo de vida e o ambiente do paciente.

Avances e prácticas médicas na Grecia antiga

A práctica médica na Grecia clásica era unha mestura de ciencia e arte. O tratamento das enfermidades baseábase en principios como o equilibrio dos "ὑγρά" (humores): sangue, flema, bilis amarela e bilis negra, e a súa relación coa natureza. As práticas incluían o uso de plantas medicinais, a cirurxía, exercicios físicos e a terapia a través da música e a arte.

Os médicos gregos tamén se adiantaron á súa época no uso do prognóstico. A través da observación detallada e o seguimento dos pacientes, podían prever o curso das enfermidades e mellorar as estratexias de tratamento. A atención ao detalle, o rexistro sistemático das observacións e a análise dos factores ambientais demostran un enfoque sorprendentemente moderno na atención médica.

Figuras destacadas adicionais

Despois do legado de Hipócrates, a medicina continuou avanzando grazas ao traballo de outras figuras notables. Unha das máis eminentes foi Galeno de Pérgamo, que viviu entre os séculos II e III d.C. Galeno ampliou o coñecemento anatómico e fisiolóxico a través da disección de animais, xa que a disección humana estaba prohibida. A súa obra Περὶ κράσεων ("Sobre as Mesturas e as Virtudes dos Alimentos") foi unha das moitas que influíron na medicina durante case mil e quinhentos anos.

Dioscórides, un contemporáneo de Galeno, destacou na farmacoloxía. Escribiu Περὶ ὕλης ἰατρικῆς ("Sobre a Materia Médica"), que é unha das primeiras enciclopedias de farmacoloxía e foi a base do coñecemento sobre plantas medicinais durante séculos.

Institucións médicas: os asclepeios

Os Asclepeios eran templos dedicados a Asclepio, onde se practicaba a curación. Estas institucións foron os precursores dos hospitais modernos e xogaron un papel vital no desenvolvemento da medicina. As persoas acudían a eles en busca de curación espiritual e tamén para recibir tratamentos médicos, un exemplo da visión integral da medicina clásica. Destacaban por estar situados en lugares con belas paisaxes, promovendo un ambiente terapéutico.

A herdanza da medicina grega

A medicina grega proporcionou o fundamento da práctica médica occidental, e influíu na filosofía da ciencia e na ética médica, ofrecendo unga abordaxe racional e empírica da enfermidade e o seu tratamento, que está na base  da medicina moderna. O Xuramento Hipocrático, a pesar de ter sufrido moitas modificacións ao longo do tempo, continúa a ser un símbolo da dedicación ética dos médicos.

---

Introdución ás matemáticas gregas

Cando falamos de matemáticas na Grecia antiga, falamos dunha época onde o pensamento abstracto daba os seus primeiros pasos cara á busca da verdade universal. A matemática grega  tiña unha aplicación práctica, pero aprecenos relacionada coa filosofía, onde a lóxica e a razón buscaban entender o cosmos.

A sociedade grega clásica valoraba sobremaneira o coñecemento, e os matemáticos eran vistos como pensadores clave que desempeñaban un papel fundamental no desenvolvemento do pensamento crítico e da capacidade de razonamento, como unha vía para alcanzar unha maior comprensión do mundo e a súa orde inherente, establecendo desta forma as bases do que hoxe coñecemos como ciencia.

Figuras clave e contribucións

Tales de Mileto

Considerado por moitos como o pai da matemática occidental, Tales é coñecido por utilizar métodos deductivos para establecer principios matemáticos. Unha das súas achegas máis famosas foi a capacidade de calcular a altura das pirámides a través da lonxitude das súas sombras, empregando proporcións xeométricas básicas. Tales asentou a idea de que se podían facer predicións e resolver problemas cotiáns a través da comprensión matemática, un concepto revolucionario na súa época que sentou as bases para a física moderna.

Pitágoras e a súa escola

A escola pitagórica, co seu lema todo é número, viu nestes un principio fundamental do universo. O Teorema de Pitágoras, que establece unha relación inmutable entre os lados dun triángulo rectángulo, é súa contribución máis famosa. Pero máis aló diso, Pitágoras e os seus seguidores viron nas proporcións numéricas a clave para entender a matemática, a música e a harmonía celeste.

Euclides

A contribución de Euclides ás matemáticas é enorme. O seu tratado Os Elementos ("Στοιχεῖα") é unha das obras máis influentes na historia da matemática, e serviu como texto fundamental para o ensino desta ciencia ata ben entrado o século XIX. Os Elementos recopilan todo o coñecemento xeométrico da época de Euclides e presentan un sistema lóxico de proposicións deducidas a partir de axiomas básicos.

Conceptos e teorías matemáticas

A Xeometría grega

A xeometría foi un dos campos onde os gregos sobresaíron en especial. A súa habilidade para conceptualizar formas xeométricas, calcular áreas e volumes, e establecer os fundamentos da xeometría euclidiana, son testemuño do seu xenio. As contribucións nesta área axudaron a resolver problemas prácticos relacionados coa terra e a arquitectura, e foron un medio para explorar conceptos filosóficos máis profundos. A idea de infinito, ou ἄπειρον, e o estudo dos números irracionais son exemplos da súa capacidade para estender os límites do coñecemento matemático e conceptual.

Aritmética e álxebra

Aínda que a álxebra como a coñecemos na actualidade non existía na Grecia antiga, os gregos desenvolveron un sistema numérico que lles permitía realizar operacións aritméticas complexas. Traballaron con proporcións e comezaron a explorar as raíces daquilo que máis tarde se convertería na álxebra. A súa comprensión dos números como entidades abstractas e a súa capacidade para manipulalos dentro dun marco lóxico foi un gran salto cara á matemática moderna.

Astronomía e matemáticas

A astronomía grega non pode entenderse sen a súa matemática. O movemento dos corpos celestes, a previsión de eclipses e a comprensión dos ciclos planetarios foron posibles grazas ao desenvolvemento matemático. Matemáticos como Hiparco de Nicea, que desenvolveu a trigonometría, e Claudio Ptolomeo, co seu modelo xeocéntrico do universo presentado na obra Almaxesto ou Μεγάλη Σύνταξις, demostran a íntima conexión entre a observación astronómica e a matemática.

Introdución

Na cruenta forxa da historia, o xenio humano sempre atopou formas de superar os seus límites. Na antigua Grecia, esta procura manifestouse a través da mecánica e a tecnoloxía, disciplinas que, aínda que incipientes, estableceron os alicerces da nosa comprensión moderna da enxeñería. A Grecia non só foi a cuna da filosofía e a democracia, senón tamén do pensamento técnico e o desexo de entender e manipular o mundo físico.

Os gregos antigos non se limitaron a contemplar o universo e a súa beleza; aspiraron a comprendelo e, máis aínda, a melloralo. Esta ambición viuse reflictida no desenvolvemento de cidades que competían entre si en poder militar, en esplendor e tamén en innovación tecnolóxica. Así, a tecnoloxía converteuse nunha expresión do xenio cultural e intelectual da época.

Figuras clave e innovacións

Arquímedes

Arquímedes de Siracusa, coñecido como o pai da mecánica, é quizais a figura máis emblemática deste período. A súa comprensión dos principios físicos foi tan avanzada que aínda hoxe os seus postulados son considerados pedras angulares da física clásica. Entre as súas numerosas contribucións, destacan:

• O principio de Arquímedes: unha revelación sobre a flotabilidade que explica por que os corpos se afunden ou flotan na auga, unha descuberta que permanece vital na enxeñería naval contemporánea.
• Innovacións mecánicas: A creación da manivela e a polea múltiple, non só facilitou a construción e a arquitectura, senón que tamén transformou a maneira na que os gregos abordaban os desafíos físicos.

Ctesibio

Ctesibio de Alexandría, aínda que menos coñecido, foi outro xenio da mecánica. A súa paixón pola precisión e o control do aire e os líquidos levouno a desenvolver dispositivos que parecerían máxicos na súa época:

• O órgano de tubos: un instrumento musical con habilidade para manipular o aire e producir son 
• A bomba de auga: este invento, esencial para a irrigación e a xestión da auga, destacou a capacidade de resolver problemas cotiáns mediante a aplicación da mecánica.

Herón de Alexandría 

Herón de Alexandría é outro exemplo da xenialidade grega. Os seus traballos en automatizacións foron sorprendentes mostras de entretemento e demostracións de principios mecánicos complexos:

• A Eolípila: Considerada a primeira máquina de vapor coñecida, a eolípila de Herón marcou o comezo do que poderiamos chamar robótica e a enxeñería de control.

Principios e aplicacións

Mecánica teórica

A Grecia antiga non só produciu inventores, senón tamén pensadores que se dedicaron a entender os fundamentos da mecánica. A teoría por detrás das máquinas simples, como as poleas e as pancas, foi formulada e posta en práctica por estes pioneiros, que se preguntaban como e por que as cousas funcionaban do xeito que o facían.

Tecnoloxía na vida cotiá

A tecnoloxía non era un campo reservado para a elite pensante; penetraba todos os aspectos da vida grega. Desde a construción de templos, que desafiaban as limitacións do material e a gravidade, até a fabricación de xoias e moedas, a mecánica e a tecnoloxía estaban omnipresentes.

Enxeñería e guerra

Finalmente, non podemos ignorar o papel da tecnoloxía no ámbito militar. A Grecia non era descoñecida para a guerra, e a súa mecánica tamén se empregaba na creación de armas de asedio e na defensa das súas cidades. Máquinas como a catapulta e o ariete non só cambiaron o curso das batallas, senón que tamén estimularon o avance tecnolóxico a través do imperativo da supervivencia.