Ao longo desta unidade, estableceremos un panorama xeral da Grecia Antiga, unha época definida polas extraordinarias innovacións na arte, a política, a filosofía e a ciencia. Ao longo da súa historia, a Grecia Antiga forxou os cimentos da civilización occidental e nos legou un patrimonio cultural e un corpus de coñecementos que seguen sendo relevantes ata os nosos días.

Heródoto, coñecido como o pai da Historia, ofrécenos unha xanela única a este mundo antigo. A súa obra, "As Historias", é un compendio de relatos, investigacións e anécdotas que transcenden o mero rexistro de eventos para penetrarse no terreo da interpretación e a indagación do porqué dos feitos. A través da súa narrativa, Heródoto preserva a memoria das grandes fazañas de gregos e bárbaros, explorando as causas subxacentes dos conflitos, e a serie de desencontros e malentendidos que levaron ás Guerras Médicas entre Grecia e Persia.

Ao ler as primeiras páxinas do seu libro, seremos testemuñas de como Heródoto establece o escenario para unha historia que é á vez épica e profundamente humana. Os seus relatos convídannos a reflexionar sobre a natureza da historia e a importancia da perspectiva e a análise crítica. A través desta introdución, melloraremos a nosa comprensión dos eventos que deron forma á antiga Grecia e simultáneamente desenvolveremos as habilidades analíticas que permiten avaliar as fontes históricas e explicar o pasado.

A importancia da Antiga Grecia radica na súa extraordinaria contribución a múltiples aspectos da sociedade contemporánea. Desde a política ata a ciencia, desde a literatura ata a ética, os conceptos desenvolvidos na antiga Grecia seguen sendo pedras angulares do noso entendemento e práctica en diversas disciplinas. Ao estudar a súa historia lógrase comprender os eventos que ocorreron hai milenios, e fai apreciar como estes eventos continúan a ter influenza no noso presente, e a moldear as nosas institucións, o noso pensamento e a nosa identidade cultural. É un testemuño da interconexión do pasado co presente e da importancia da memoria histórica na comprensión de quen somos hoxe. Deste xeito,  desenvolvemos unha apreciación máis rica do noso legado cultural e unha comprensión máis profunda dos principios e valores que guiaron á civilización occidental ao longo do seu desenvolvemento. A historia de Grecia é, en moitos sentidos, nosa propia historia, e ao estudala, coñecémonos a nós mesmos, como diría o filósofo Sócrates.

A época minoica, que abarca aproximadamente desde o 3000 a.C. ata o 1100 a.C., refírese á civilización que floreceu na illa de Creta e os seus arredores no mar Exeo. Esta civilización, coñecida como minoica en referencia ao lendario rei Minos, destacouse pola súa avanzada arquitectura, a súa arte distintiva, o seu sistema de escritura (coñecido como lineal A) e a súa influencia no Mediterráneo oriental. Os minoicos construíron impresionantes palacios, como o de Cnosos, que presentaban complexas estruturas laberínticas e unha sofisticada planificación urbana. Ademais, desenvolveron un sistema de canalización de auga e practicaron unha economía baseada na agricultura, a gandería e o comercio marítimo, establecendo contactos con Exipto, Anatolia e o Levante.
 
A sociedade minoica caracterizábase por unha rica vida relixiosa centrada na adoración de deidades femininas, como a deusa serpe, e a realización de rituais en santuarios e covas sacras. A cerámica minoica era distintiva, con elaborados deseños e motivos mariños, e a súa arte incluía frescos coloridos que representaban escenas da vida cotiá, a natureza e cerimonias relixiosas. A escritura lineal A, aínda que aínda non foi completamente descifrada, suxire un alto nivel de sofisticación intelectual e administrativa na sociedade minoica.
 
O colapso da civilización minoica ao redor do 1450 a.C., posiblemente debido a desastres naturais como erupcións volcánicas e terremotos, marcou o fin da época minoica. A pesar da súa desaparición, o legado da civilización minoica perdurou e exerceu unha influencia duradeira na cultura e a historia do Mediterráneo. A súa arte, arquitectura e sistemas de escritura influíron en civilizacións posteriores, e o seu papel no desenvolvemento da cultura do Mediterráneo oriental foi significativo.

A época micénica, que se estende aproximadamente desde o 1600 a.C. ata o 1100 a.C., refírese ao período da historia de Grecia no que a civilización micénica alcanzou o seu apoxeo. Esta civilización, nomeada así pola cidade de Micenas, caracterizouse polo desenvolvemento de palacios fortificados, o sistema de escritura coñecido como lineal B, o comercio marítimo e terrestre, e a influencia no Mediterráneo oriental. Os micénicos construíron grandes palacios fortificados en cidades como Micenas, Tirinto e Pilos, que servían como centros administrativos, económicos e relixiosos. A súa economía baseábase na agricultura, a gandería e o comercio, e mantiñan contactos comerciais con civilizacións como Exipto, Anatolia e o Levante. A sociedade micénica estaba organizada ao redor dunha aristocracia guerreira, con reis que gobernaban desde os palacios fortificados e supervisaban unha rede de vasallos e territorios subordinados.

A relixión desempeñaba un papel central na vida cotiá, coa adoración de deuses como Zeus, Hera e Poseidón, e a realización de rituais en palacios e santuarios. A cerámica micénica presenta motivos xeométricos e mariños, e a súa arte incluía frescos que representaban escenas da vida cotiá, a guerra e cerimonias relixiosas. O sistema de escritura lineal B, utilizado para rexistros administrativos, revela un alto grao de organización e burocracia na sociedade micénica.O colapso da civilización micénica ao redor do 1100 a.C., posiblemente debido a factores como invasións, conflitos internos e desastres naturais, marcou o fin da época micénica. A pesar da súa desaparición, o legado da civilización micénica perdurou e exerceu unha influencia duradeira na cultura e a historia do Mediterráneo. A súa arquitectura, arte e sistemas de escritura influíron en civilizacións posteriores, e o seu papel no desenvolvemento da cultura grega foi significativo, aparecendo como unha civilización poderosa e sofisticada que floreceu na Grecia continental, deixando un legado perdurable que continúa sendo obxecto de estudo e interese na actualidade.

A época escura da Grecia antiga é o período que vai desde o colapso do mundo micénico, ao redor do ano 1200 a.C., ata o inicio da época arcaica, no século VIII a.C. Caracterízase pola escaseza de fontes escritas e arqueolóxicas, o que dificulta a reconstrución da historia deste período. Algunhas das características da época escura son:
• Decadencia e receso cultural: prodúcese un declive na actividade cultural, económica e política que caracterizara á civilización micénica. Pérdese o uso da escritura lineal B, redúcense o comercio e a urbanización, e simplifícanse as formas artísticas e arquitectónicas.
• Migracións e movementos de poboación: obsérvase un aumento na mobilidade dos pobos gregos, que se dispersan en pequenas comunidades agrícolas. Algúns grupos migran cara ao Mediterráneo occidental, fundando colonias en lugares como Sicilia, Italia e o sur de Francia. Estas migracións contribúen á formación dos dialectos gregos e á difusión da cultura grega.
• Recuperación e progreso gradual: A medida que avanza a época escura, obsérvase un rexurdimento da actividade cultural e económica. Restablécense os contactos comerciais con outras rexións do Mediterráneo oriental, desenvólvese o sistema de escritura alfabético, prodúcese un florecemento da poesía épica e lírica, e sentan as bases para o nacemento da polis, a cidade-estado grega.

A época arcaica de Grecia abarca un período de significativa transformación e desenvolvemento na historia grega. Durante este tempo, que se estende aproximadamente desde o século VIII ao século VI a.C., Grecia experimentou avances en áreas como a política, a sociedade, a literatura, a arte e a arquitectura.

No ámbito político, a época arcaica presenciou a transición das estruturas de goberno monárquicas a formas máis democráticas e oligárquicas, co xurdimento dos primeiras polis ou cidades-estado. Este cambio tivo un impacto duradeiro na configuración do mundo grego.

En canto á sociedade, observouse un aumento na urbanización e a expansión das actividades comerciais, o que levou a cambios na estrutura social e nas interaccións entre as distintas clases. Ademais, produciuse un florecemento da poesía épica e lírica, así como avances na escritura e a recompilación da tradición mitológica e relixiosa.

No ámbito da arte e a arquitectura, a época arcaica caracterizouse polo desenvolvemento de estilos distintivos, como a orde dórico na arquitectura e a representación de figuras humanas na escultura. Estes avances sentaron as bases para a posterior explosión da creatividade artística no mundo grego.

En resumo, a época arcaica de Grecia foi un período de cambio e progreso en múltiples aspectos da vida grega, sentando as bases para o esplendor cultural e político que definiría a posteridade da civilización grega.

A época clásica de Grecia esténdese desde o século V ao século IV a.C. e é considerada como un dos períodos máis importantes e significativos da historia grega. Durante este tempo, Grecia experimentou un florecemento cultural e político sen precedentes, que tivo un impacto duradeiro na historia do mundo occidental.

Durante a época clásica de Grecia, o campo político experimentou un florecemento sen precedentes. Atenas converteuse nun centro de experimentación democrática, coa participación activa dos cidadáns na toma de decisións e o goberno da cidade. Baixo o liderado de figuras como Pericles, produciuse un desenvolvemento significativo na democracia ateniense, que alcanzou o seu apoxeo durante este período.

A democracia ateniense baseábase na idea de que todos os cidadáns tiñan dereito a participar na toma de decisións políticas. Isto logrouse a través da Asemblea Popular, onde os cidadáns reuníanse para discutir e votar sobre cuestións importantes. Ademais, estableceuse un sistema de sorteo para seleccionar aos cidadáns que servirían nos tribunais e noutros cargos públicos.

Este período tamén estivo marcado por conflitos militares, como as Guerras Médicas e a Guerra do Peloponeso.

As Guerras Médicas foron unha serie de conflitos entre o Imperio Persa e as cidades-estado gregas, especialmente Atenas e Esparta, durante os séculos V e VI a.C. Estas guerras desenvolvéronse en dúas fases principais:

1. Primeira Guerra Médica (c. 499-490 a.C.): Comezou coa Revolta Xónica, na que as cidades gregas de Asia Menor rebeláronse contra o dominio persa. Atenas e Eretria apoiaron aos rebeldes, o que levou a unha represalia persa. A guerra culminou na Batalla de Maratón en 490 a.C., onde os atenienses lograron unha sorprendente vitoria sobre os persas.

2. Segunda Guerra Médica (c. 480-479 a.C.): Esta fase incluíu eventos como a lendaria Batalla das Termópilas, onde o rei espartano Leónidas e os seus 300 espartanos morreron defendendo o paso contra o avance persa. Posteriormente, Atenas foi saqueada, pero a frota grega logrou unha vitoria decisiva na Batalla de Salamina. Finalmente, na Batalla de Platea e a Batalla de Mícala, as forzas gregas lograron expulsar aos persas de Grecia.

Estas guerras foron significativas por varias razóns. En primeiro lugar, representaron un enfrontamento entre dúas culturas e sistemas políticos diferentes: o mundo grego, coa súa énfase na democracia e a autonomía das cidades-estado, e o vasto Imperio Persa, coa súa estrutura imperial centralizada. Ademais, as Guerras Médicas tiveron un impacto duradeiro na identidade e a autoestima dos gregos, que se viron a si mesmos como defensores da liberdade e a civilización contra a ameaza persa.

Pola súa banda, A Guerra do Peloponeso foi un conflito bélico que tivo lugar entre as cidades-estado gregas de Atenas e Esparta, e os seus respectivos aliados, desde o 431 a.C. ata o 404 a.C.  
A Guerra do Peloponeso foi significativa por varias razóns. En primeiro lugar, foi un conflito prolongado e destrutivo que tivo un impacto significativo na economía e a sociedade das cidades-estado gregas. Ademais, a guerra puxo de manifesto as tensións e rivalidades entre as cidades-estado, e levou á creación de alianzas e coalicións que influíron na política grega posterior. Finalmente, a Guerra do Peloponeso marcou o final da época clásica de Grecia e o comezo da época helenística.

Durante a época clásica de Grecia, produciuse un florecemento cultural sen precedentes que deixou un legado perdurable na historia da civilización occidental. Este período destacouse polo desenvolvemento significativo na arte, a arquitectura, a filosofía, a literatura e o teatro.

No ámbito da arte e a arquitectura, a Grecia clásica viu a construción de monumentos icónicos como o Partenón, así como o desenvolvemento da escultura e a cerámica de estilo clásico. Os artistas e arquitectos desta época buscaron a perfección estética e a representación idealizada do corpo humano, creando obras mestras que perduran ata os nosos días.

A filosofía grega tamén alcanzou o seu punto culminante durante a época clásica, con figuras como Sócrates, Platón e Aristóteles, cuxas ideas e ensinos influíron profundamente na civilización occidental. Estes filósofos exploraron cuestións fundamentais sobre a natureza do coñecemento, a ética, a política e a existencia humana, sentando as bases para o pensamento filosófico posterior.

Ademais, a literatura épica e dramática floreceu con obras como a Ilíada e a Odisea de Homero, así como as traxedias de Esquilo, Sófocles e Eurípides. Estas obras mestras literarias exploraron temas universais como o heroísmo, o destino, a traxedia humana e a natureza dos deuses, influíndo na literatura e o teatro occidental.
No ámbito da arte e a arquitectura, a época clásica caracterizouse pola creación de obras mestras como o Partenón e outras estruturas arquitectónicas impresionantes. Ademais, produciuse un florecemento na escultura, coa creación de obras mestras como o Discóbolo de Mirón e a Venus de Milo.

A época helenística de Grecia abarca o período que se estende desde a morte de Alejandro Magno no 323 a.C. ata a anexión de Exipto por parte de Roma no 30 a.C. Este período caracterízase pola difusión da cultura grega ao longo de vastas rexións, así como polo xurdimento de reinos helenísticos e a interacción entre as culturas grega, exipcia, persa e oriental.

Durante a época helenística, produciuse unha expansión significativa do mundo grego, tanto en termos xeográficos como culturais. Os sucesores de Alejandro Magno estableceron reinos en Exipto, Asia Menor, Siria e Mesopotamia, o que levou á difusión da cultura grega nestas rexións e á creación de cidades helenísticas como Alexandría, Antioquía e Pérgamo.

No ámbito político, a época helenística caracterizouse pola formación de reinos helenísticos, cada un gobernado por dinastías que afirmaban descender de Alejandro Magno. Estes reinos experimentaron unha combinación de influencias gregas, persas e orientais, o que levou á creación dunha cultura híbrida e cosmopolita.

En canto á cultura, a época helenística foi testemuña dun florecemento en áreas como a filosofía, a literatura, a arte e a ciencia. Filósofos como Epicuro e Zenón fundaron escolas que promovían diferentes enfoques sobre a ética e a felicidade, mentres que a literatura helenística produciu obras como a "Biblioteca" de Apolonio de Rodas e a "Xeografía" de Estrabón. No ámbito da arte, produciuse unha evolución na escultura e a arquitectura, coa creación de monumentos como o Altar de Pérgamo e a Victoria alada de Samotracia.

Ademais, a época helenística foi testemuña de avances significativos en campos como a medicina, a astronomía e as matemáticas. A Biblioteca de Alexandría converteuse nun centro de aprendizaxe e erudición, onde se recompilaba e preservaba o coñecemento da antigüidade.

A transición da época helenística ao dominio romano representa un período de cambio significativo na historia antiga. A época helenística, que se caracterizou pola difusión da cultura grega ao longo do Mediterráneo oriental e a creación de reinos helenísticos, chegou ao seu fin coa expansión do poder romano na rexión. A medida que Roma consolidaba o seu dominio sobre o Mediterráneo, as antigas cidades-estado helenísticas e os reinos sucesores foron gradualmente absorbidos polo crecente imperio romano, o que marcou o comezo dunha nova era na historia antiga.

A influencia cultural e política da época helenística perdurou no mundo romano, e moitos aspectos da cultura grega foron adoptados e adaptados polos romanos. Con todo, a transición ao dominio romano tamén trouxo consigo cambios significativos na organización política, a administración e a expansión territorial, o que finalmente conduciu á creación dun vasto imperio que abarcaba gran parte do mundo coñecido. Esta transición marcou o fin da era helenística e o comezo dunha nova fase na historia antiga, na que a influencia romana converteríase nun factor dominante no mundo mediterráneo e máis aló.