A literatura polo camiño dos cantares
4.1- Outras propostas de representación
Proposta 1
No poema que vén a seguir, a autora é Rosalía de Castro, mais as voces líricas corresponden a dous namorados (rapaz e rapaza) que se teñen que despedir á alba, nome que recibe este tipo de composicións cando o tema é a despedida dos namorados ao facerse de día, despois de pasaren a noite xuntos.
Actividade en parella Propoñémosvos a seguinte actividade. Consiste na lectura dramatizada en voz alta do poema de Rosalía. Para que resulte máis doado poñemos "ela" e "el" segundo correspondan as palabras ao mozo ou á moza. |
Alba de Rosalía de Castro (1863)
(Ela) Cantan os galos pró día;
érguete, meu ben, e vaite.
(El) ¿Cómo me hei de ir, queridiña;
cómo me hei de ir e deixarte?
(El)-Deses teus olliños negros
como doas relumbrantes,
hastra as nosas maus unidas
as bágoas ardentes caen.
¿Cómo me hei de ir si te quero?
¿Cómo me hei de ir e deixarte,
si ca lengua me desbotas
e co corasón me atraes?
Nun curruncho do teu leito
cariñosa me abrigaches;
co teu manso caloriño
os fríos pes me quentastes;
e de aquí xuntos miramos
por antre o verde ramaxe
cál iba correndo a lúa
por enriba dos pinares.
¿Cómo queres que te deixe?
¿Cómo, que de ti me aparte
si máis que a mel eres dulce
e máis que as froles soave?
(Ela) Meiguiño, meiguiño, meigo,
meigo que me namoraste,
vaite de onda min, meiguiño,
antes que o sol se levante.
(El) Aínda dorme, queridiña,
antre as ondiñas do mare;
dorme porque me acariñes
e porque amante me chames,
que sólo onda a ti, meniña,
podo contento folgare.
(Ela) Xa cantan os paxariños.
Érguete, meu ben, que é tarde.
(El) Deixa que canten, Marica*;
Marica, deixa que canten…
Si ti sintes que me vaia,
Eu relouco por quedarme.
(Ela) -Conmigo, meu queridiño,
mitá da noite pasaches.
Mais en tanto ti dormías,
contentéime con mirarte,
que así, sorrindo entre soños
coidaba que eras un ánxel,
e non con tanta pureza
ó pe dun ánxel velase.
Así te quero, meu ben,
como un santo dos altares;
mais fuxe…, que o sol dourado
por riba dos montes saie.
(El) Iréi; mais dame un biquiño
antes de que de ti me aparte,
que eses labiños de rosa
inda non sei cómo saben.
(Ela) Con mil amores cho dera;
mais teño que confesarme,
e moita vergonza fora
ter un pecado tan grande.
(El) -Pois confésate, Marica,
que, cando casar nos casen,
non che han valer, meniña,
nin confesores nin frades.
¡Adiós, cariña de rosa!
(Ela) -Raparigo, Dios te garde!
*Mª Carme
Proposta 2: dramatización do seguinte monólogo:
Era Xoán Lamas un home
que traballando ganaba
dous reás inda de xustos
do xornal de cada semana.
Se falo coas mozas, moceiro,
soberbio se non lle falo,
se bebo un vaso, borracho,
covarde se non o bebo.
Se vou á misa, beato
se non vou, ateo me chaman.
Este mundo é un rodicio
que mal raio me non parta
non hai mecánico no mundo
que entenda esta maquinaria.
Farei o que me conveña
e o que a conciencia me manda
porque ó fin e ó cabo
a esta xente non lle debo nunca nada.
(Transmitido oralmente por Julia Corzo, de Alberguería)
Proposta 3
Algúns cantares poden servir de incentivo para organizar unha actividade de teatro foro (Augusto Boal).
Partindo dun cantar que teña un tema conflitivo de interese para o alumnado (convivencia, malos tratos, violencia, alcol...) un primeiro grupo (de entre dous a catro alumnos/as) representa a escena que preparen previamente. Ao finalizaren a súa representación, son substituídos por outros alumnos/as espectadores que queiran repetir a escena cambiando as palabras e/ou o comportamento dalgúns dos personaxes da escena inicial.
O obxectivo é promover a reflexión e favorecer un debate sobre o tema cuestionado.
Proposta 4
Dous alumnos/as poden levar a cabo unha regueifa partindo dalgunha cantiga coma, por exemplo, esta:
Non poñas a vista torta,
mira para min dereito,
que che quero perguntar
o mal que che teño feito.
A regueifa ou desafío é unha disputa dialéctica improvisada na que dúas ou máis persoas, baixo un ton irónico ou burlesco, tentan demostrar o seu enxeño.
Dos regueifeiros tradicionais quedan poucos en activo, mais estase a xestar unha nova fornada da que ti tamén podes formar parte. Velaquí tes algúns vídeos para te iniciares no arte da regueifa.
Regueifeiras no Luar: https://www.youtube.com/watch?v=lulfGAlbyRI
Alba María e Luís o Caruncho a regueifar: https://www.youtube.com/watch?v=JD2UXDoq7WU
Regueifa na solaina de Piloño: https://www.youtube.com/watch?v=Y_bqbcTbRjI
Pinto d’Herbón e Xairo regueifando: https://www.youtube.com/watch?v=OBUsy4a7sAA
Explicación da regueifa de Josiño de Texeira: https://www.youtube.com/watch?v=Vz0vGEFxh1A
Regueifa en Cabana de Bergantiños: https://www.youtube.com/watch?v=16s6AIRmXeo
Proposta 5
O entroido e as representacións de Nadal forman parte tamén de fórmulas parateatrais populares. Por exemplo, poderíades representar os Cantares de Reis. Constan de varias partes:
- A licencia: pídese permiso para cantar:
De lonxe chegamos
os que aquí estamos,
se nos dan licencia
os reises cantamos
.
- Relato central: ten moitas variantes; nel cóntase a historia da chegada a Belén, nacemento, chegada dos Reis Magos…
- Pídese o aguinaldo:
Aos señores desta casa
vímoslle cantar os reis
Non nos dea muto muto
nin tampouco pouco pouco
deanos un touciño e a metai do outro.
- Despedida:
Quédense con Deus, señores,
ata o ano que volvamos;
se pró ano non volvemos
que no Ceo nos vexamos.
-Por último, enlazando coa despedida, gábase ou satirízase a xenerosidade da casa:
Moitos anos viva a ama da casa,
para o aguinaldo nunca foi escasa.
---
Cántoche os reis,
cornechos de cabra
cántoche os reis
e non me dás nada.
--
Esta casa é de ferro, nela vive un “caballero”.
Esta casa é de barro, nela vive un agarrado.
Proposta 6
Escribir un guión literario radiofónico e lelo na aula perante os compañeiros/as.
Neste enlace podedes asesorarvos sobre as características dos guións radiofónicos:
Exemplos de teatro radiofónico podedes escoitalos na páxina da crtvg: