Saltar navegación

6.1 Lendas de heroes

Sagas e lendas

Os grandes ciclos de sagas son coleccións de lendas que se refiren a un personaxe, un acontecemento ou un lugar concretos. As historias individuais poden lerse e entenderse por separado, pero ao mesmo tempo están estreitamente relacionadas coas outras lendas do ciclo. Cando se leen todas xuntas, obtense unha imaxe xeral detallada.

Na antiga Grecia, un bo coñecemento de todas as sagas gregas da literatura antiga formaba parte da educación xeral; transmitíanse oralmente de xeración en xeración. O noso coñecemento actual da mitoloxía grega débese principalmente, como xa explicamos, ás obras dos poetas Hesíodo (Teogonía) e Homero (Ilíada e Odisea), que se conservaron ata os nosos días.

Non obstante, non se conservan moitas das epopeas nas que se escribiron e relataron as distintas lendas. Con todo, os poetas e dramaturgos da antigüidade retomáronas como temas unha e outra vez e as reelaboraron repetidamente, especialmente nas antigas traxedias de Esquilo, Sófocles e Eurípides. Case todas as sagas existen hoxe en día en diferentes versións, que basicamente contan a mesma historia, pero que poden diferir nos detalles e, sobre todo, na valoración dos acontecementos.

Creta

Muller minoica
Muller minoica

Aínda que falamos desta saga máis adiante, pódese dicir que a saga cretense comeza con Zeus disfrazado de touro que rapta á princesa Europa e a leva a Creta, onde ten tres fillos. Un deles é Minos, que máis tarde se converterá no rei da illa e que está no centro de moitos mitos do ciclo mítico cretense. Tamén é responsable do nacemento do Minotauro, un híbrido de touro e home, que estaba encerrado nun labirinto e ao que había que sacrificar regularmente un número mozos. Tamén existe a lenda sobre o inventor Dédalo e o seu fillo Ícaro, que tentaron fuxir da illa con ás feitas de plumas de ave e cera de vela. Ícaro voou demasiado preto do sol, polo que a cera derreteuse e caeu ao mar.

Tebas

Edipo e a Esfinxe
Edipo e a Esfinxe

O ciclo da saga tebana trata de forma moi extensa a vida dos personaxes míticos de Tebas ao longo de sete xeracións, así como os conflitos bélicos polo goberno da cidade. O gobernante de Tebas na primeira xeración é Cadmo, un dos irmáns de Europa. En vida, transferiu o poder ao seu neto Penteo. A historia dos dous netos de Cadmo, Penteo e o semideus Dioniso, foi adaptada por Eurípides no drama grego As Bacantes. Na quinta xeración da saga tebana, a atención céntrase en Edipo, cuxa historia é profetizada polo oráculo de Delfos. O intento de escapar da predición conduce finalmente ao seu cumprimento: Edipo mata involuntariamente ao seu propio pai, casa coa súa nai e convértese en rei de Tebas. Na sexta xeración, xorde un conflito entre Eteocles e Polinices, os fillos de Edipo. Despois de que ambos morreran na batalla (segundo narra Esquilo nos Sete contra Tebas), Creonte toma o poder. Aquí é onde entra o mito de Antígona (narrado tamén por Sófocles na obra do mismo título), que expón a cuestión de se é máis importante a lei dos deuses ou a do Estado.

Heracles / Hércules

Estatua de Heracles/Hércules
Estatua de Heracles/Hércules

O ciclo da saga de Heracles, tamén coñecido polo seu nome en latín Hércules, comprende dúas partes principais: a vida do propio Heracles e a dos seus descendentes, os heráclidas. Ademais, conta sobre a súa nai e o seu pai adoptivo antes do nacemento do heroe. Heracles é fillo de Alcmena, unha muller mortal, e do mesmo deus Zeus. É, por tanto, un semideus que é mortal, pero que, con todo, ten poderes sobrenaturais. Para ser aceptado no Olimpo como deus inmortal, debe completar doce tarefas:

  1. Matar o león de Nemea
  2. Matar á hidra de nove cabezas
  3. Capturar ao xabaril do Erimanto
  4. Capturar á cerva de Cerinia
  5. Escorrentar ás aves de Estínfalo
  6. Desfacerse do refugallo dos cortellos de Auxeas
  7. Capturar ao touro de Creta
  8. Domar aos corceis devoradores de homes de Diomedes
  9. Conseguir o cinto da reina Hipólita
  10. Facerse cos bois de Xerión
  11. Capturar ao can Cérbero
  12. Facerse coas mazás das Hespérides

Os doce traballos de Heracles, xunto con outras aventuras e actos heroicos, constitúen a maior parte do mito de Heracles. Máis adiante volveremos sobre a historia de Heracles.

Os Argonautas

O vélaro de ouro
O vélaro de ouro

A prehistoria da saga dos argonautas conta como o carneiro de ouro chegou a Cólquida, foi sacrificado en honra de Zeus e a súa pel, o vélaro de ouro, foi cravada nun carballo e, en diante, custodiada por un dragón. A historia dos argonautas e as súas aventuras comeza cando Pelias, tío de Xasón e rei de Iolco (Pelias usurpara o reino que lle correspondía realmente ao pai de Xasón), lle encarga a este que lle traia o vélaro de ouro, temendo que Xasón lle dispute o seu dominio.

Entón Xasón manda construír a nave Argo e reúne unha tripulación dos maiores heroes dos gregos: os argonautas. Na súa procura do vélaro de ouro, Xasón e os argonautas teñen que superar numerosos retos, pero finalmente conseguen facerse co vélaro coa axuda da filla do rei, Medea, e escapar.

Ciclo troiano

Cabalo de Troia
Cabalo de Troia


O ciclo da saga troiana é probablemente un dos máis coñecidos da mitoloxía grega. Gran parte transmitiuse nas epopeas a Ilíada e a Odisea de Homero. Estes dous poemas convertéronse no modelo das antigas sagas heroicas. Conta como xurdiu a Guerra de Troia, que durou dez anos e describe os combates con gran detalle. A continuación, nárranse os regresos dos heroes, destacando a de Odiseo ou Ulises, que durou dez anos. Tamén forma parte da saga troiana a Orestea, que describe o regreso de Agamenón de Troia, o seu asasinato e a vinganza do seu fillo Orestes. 

Feito con eXeLearning (Nova ventá)