Na República Romana, a vida familiar era unha parte importante da cultura. A maioría das familias romanas consideraban que o pai era o xefe de familia: o que el dicía, facíao a familia. Trátase dunha sociedade patriarcal; é dicir, o pai toma a maioría das decisións importantes. O termo patriarcal vén das palabras latinas patria potestas, que significa "poder do pai". E o seu poder era amplo. Por exemplo, en teoría un pai sempre tiña poder sobre os seus fillos mentres estivese vivo, sen importar a idade dos seus fillos. Non podían adquirir propiedades nin aforrar diñeiro propio. Non tiñan ningunha capacidade legal separada do seu pai. Con todo, na realidade, os fillos adultos si posuían bens persoais e acumulaban aforros, xeralmente co permiso do seu pai.
Os pais tamén tiñan poder sobre a vida e a morte. Por lei e tradición, os pais romanos podían ordenar a execución de calquera dos seus fillos. Era unha práctica aceptable permitir que un neno non desexado fose exposto á intemperie e abandonado para que morrese, se o pai non o quería. Esta práctica realizábase máis a miúdo cos bebés femininos que cos masculinos porque os pais preferían aos homes. Os homes podían converterse en cidadáns produtivos do Estado.
Un pater familias (así se chamaban en Roma os pais de familia) rara vez discutía asuntos importantes coa súa familia, incluída a súa esposa, nin sequera aqueles que tiñan que ver coa propia familia. En cambio, tiña un círculo de amigos que se consideraba o seu "consello", e podía pedirlles a súa opinión sobre un asunto familiar antes de tomar unha decisión. Deste xeito, a vida familiar en Roma asemellábase aos procesos políticos da República romana.
As esposas romanas acataban as decisións dos seus maridos. Tiñan pouca voz na toma de decisións familiares e as súas opinións non se consideraban importantes. As nenas romanas crecían rapidamente. Comprometíanse aos 12 anos despois de que os seus pais elixisen os seus maridos, casaban aos 16 anos e tiñan fillos pouco despois. Como era normal que a xente morrese moza, unha muller podía quedar viúva aos vinte anos. O deber da esposa era manter o fogar. Unha esposa rica mantíñase ocupada supervisando aos serventes e asegurándose de que as tarefas domésticas se levasen a cabo e tamén vixiaba aos seus fillos. Unha esposa romana podía levar a contabilidade da casa, controlando os gastos domésticos. Encargábase de entreter aos amigos do seu marido ou de acompañalo a eventos públicos ou ceas privadas.
Aínda que a nai era responsable de ensinar aos seus fillos as virtudes morais, os fillos de pais ricos adoitaban recibir clases en casa cun titor contratado. A educación formal, que mantiña unha disciplina estrita, comezaba aos sete anos e incluían aprender a ler e escribir en latín. Aos nenos permitíaselles xogar fóra de casa, a miúdo na rúa, con xogos de pelota e outras actividades.
