"De todo o mundo, esta especie só habita en Galicia, occidente de Asturias e norte de Portugal".

DESCRICIÓN:

Píntega moi esvelta, tamén chamada saramaganta, duns 15 centímetros de longo, dos que máis de dous terzos corresponden á cola, de aí o seu nome. Pel moi lisa, de cor parda escura, case negra, sobre a que destacan dúas liñas dorsais de cor dourada, que percorren o seu dorso ata chegar á cola, onde se xuntan nunha soa. As extremidades son curtas, e a cabeza achatada e de ollos grandes, escuros e prominentes. O macho distínguese da femia durante o celo por ter a rexión da cloaca moi avultada.

HÁBITAT:

Moi dependente da auga e da humidade ambiental debido aos seus reducidos pulmóns que non conseguen capturar o osíxeno que precisan, polo que tamén respiran pola pel e, para iso, ten que estar húmida.

Habita microclimas moi húmidos, como regatos de auga limpa e ben osixenada, e preferiblemente en bosques ben conservados. Aínda que isto último non é condición esencial, xa que se ten visto noutro tipo de ambientes, incluso en solos areosos a carón do mar, pero nestes casos, sempre preto de regatos.

COMPORTAMENTO:

Nocturna, activa todo o ano, pero reduce a súa actividade no verán no caso do sur de Galicia, e no inverno nas poboacións do norte.

Rápida , áxil e escorregadiza, pode moverse velozmente cun movemento serpeante co que foxe dos inimigos, aínda que tamén pon en práctica a estratexia de permanecer inmóbil para pasar desapercibida. Outra defensa é o desprendemento voluntario de parte da cola, a autotomía caudal, característica común en lagartixas, pero dentro dos anfibios, en Galicia só ten esta capacidade a especie que nos ocupa. Cando se ve en perigo, leva a cola cara a diante, permanecendo inmóbil salvo a cola, atraendo así a atención do depredador sobre esta parte non vital do seu corpo. De perdela, rexenerará unha nova, pero máis curta e máis gris.

DISTRIBUCIÓN:

Endémico do noroeste ibérico; respecto a Galicia, presente en todo o territorio salvo nas zonas máis secas do SE de Ourense, así como nas grandes chairas de Galicia (A Limia, Terra Cha, Val de Lemos, etc).

REPRODUCIÓN:

Nas poboacións setentrionais de Galicia, fan as postas no verán; nas dos sur, no outono.

Os apareamentos acontecen en terra ou en augas superficiais. Os machos deslízanse baixo a femia e despois dun ritual cun amplexo duns 20 minutos, o macho deposita o espermatóforo no chan, retirándose para que a femia poida introducilo na súa cloaca.

A femia pon os ovos (ata 20) baixo pedras ou raíces en regatos ou covas con moita humidade.

ALIMENTACIÓN:

Pequenos invertebrados en xeral; insectos, arañas, larvas… que atrapa coa súa lingua prénsil e pegañenta, que é capaz de proxectar e recoller á présa como se tivera unhas pinzas.

CONSERVACIÓN:

Especialmente sensible á contaminación e á destrución do bosque autóctono, un dos hábitats preferentes desta especie.

Nos últimos anos detectáronse declives importantes nas súas poboacións, por outra banda, e seguramente debido ao maior esforzo de prospección, téñense sacado citas en lugares onde non se coñecía a súa presenza.

Considerada especie vulnerable no catálogo de especies ameazadas de Galicia e pola UICN (Unión Internacional de Conservación da Natureza) a nivel mundial.

Como depredadores naturais; lontra, furapresas ibérico, cobras de auga, sapos, peixes, ..

CURIOSIDADES:

Existen especies de anfibios apulmonados fóra de Galicia e que pertencen a outras familias de anfibios. No caso dos salamándridos, familia á que pertence a píntega rabilonga, só a algúns exemplares lles faltan os dous pulmóns, pero si que a maioría teñen un deles moi reducido. Potenciar a respiración cutánea e a través da membrana mucosa da boca, e reducir os pulmóns é unha adaptación á vida nos ambientes húmidos que habita.

A etimoloxía do xénero infórmanos da súa lingua branca; Jion, que significa branca como a neve e glossa, que é lingua.

Xoia, non só da nosa herpetofauna, senón de todo o patrimonio natural galego. Trátase dunha especie na que a rareza e a singularidade van parellas ao descoñecemento sobre a súa forma de vida e a destrución dos seus últimos hábitats que, como ironía ou símbolo, son a máis xenuína representación da natureza ancestral galega:fragas de folla caduca entre arroios saturados de liques e humidade.

Pedro Galán e Gustavo Fernández, Anfibios e réptiles de Galicia, 1993