1.5.1 A participación cidadá nos estados democráticos

Nos réximes democráticos podemos agruparnos segundo opinións, crenzas ou sistemas de valores. Esta é a orixe das asociacións voluntarias de persoas que actúan como intermediarios entre a cidadanía e o Estado. A cidadanía pode participar activamente no propio centro educativo, nas asociacións veciñais, nas decisións políticas locais, ou nas de carácter autonómico, estatal e europeo.

En Galicia tivemos exemplos claros de participación e de cidadanía activa, como o caso do Prestige e as mobilizacións que orixinaron o movemento Nunca Máis. Outros exemplos de mobilización cidadá foron o movemento contra a guerra de Iraq e as mobilizacións e acampadas do 15-M, no que milleiros de persoas, especialmente mozos e mozas, pedían cambios radicais na situación laboral do país e unha rexeneración do sistema democrático.

 Tipos de asociacións voluntarias

• Partidos políticos. Son asociacións voluntarias de persoas, perdurables no tempo, dotadas dos seus programas de goberno da sociedade e que canalizan os intereses dos seus representados mediante a súa concorrencia aos procesos electorais. Cada partido presenta os seus candidatos ás eleccións. Cada partido ten a súa ideoloxía, que se reflicte nun programa político propio. Entre as súas funcións destacan:

• Ser instrumentos de participación política.

• Mobilizar a opinión pública.

• Canalizar as correntes de opinión ou ideoloxía: dereita, centro e esquerda.

• Representar o pobo durante un período determinado entanto que exercen o goberno ou están na oposición. Segundo os votos obtidos, cada partido político ha conseguir un número determinado de parlamentarios, que defenderán os puntos de vista do seu partido no Parlamento.

• Os partidos preséntanlle á cidadanía os seus programas, nos que recollen os obxectivos que se propoñen alcanzar se acceden ao poder, así como os candidatos e as candidatas que concorren ás eleccións.

• Sindicatos de traballadores. Son organizacións de traballadores que se asocian para mellorar as condicións laborais e o salario. Nas primeiras décadas do século XIX xurdiu o sindicalismo ou asociacionismo obreiro. Entre as súas funcións están:

• Representar os intereses dos seus afiliados.

• Fixar xunto cos empresarios os salarios e as condicións laborais mediante a negociación colectiva.

• Convocar folga como presión laboral. Manifestación das reivindicacións obreiras.

• Asociacións profesionais: colexios de avogados, médicos, farmacéuticos…

• Asociacións de base: asociacións de veciños, de barrio, de estudantes...

• Organizacións non gobernamentais (ONG). Son entidades de carácter privado e independentes dos estados e dos partidos políticos. Desenvolven un labor humanitario e ecolóxico fundamental, xa que complementan xeralmente o labor e as accións dos estados e dos organismos internacionais.

Ante a situación dalgúns estados con gobernos incapaces de atender as necesidades máis elementais da poboación, desde a década de 1970 fundáronse ONG, como organizacións nacionais ou internacionais constituídas por voluntarios. Para lograren os seus obxectivos, financian proxectos propios e mobilizan a conciencia da opinión pública, para obrigar así os Gobernos a aplicar políticas que resolvan os graves problemas dos países do Terceiro Mundo.

As ONG preséntanse como unha vía alternativa que evitan a burocracia que tan frecuentemente paraliza a acción dos Gobernos. Fináncianse coas contribucións dos seus socios (particulares, empresas ou asociacións). Desde finais do século XX a influencia das ONG foi medrando, e aumentaron o seu campo de acción e os seus proxectos.

Hai ONG de diversos tipos:

• As que promoven accións humanitarias (prevención ante a fame ou catástrofes naturais): Cruz Vermella, Mans Unidas, Intermón-Oxfam, Médicos sen Fronteiras...

• As que promoven os dereitos humanos: Amnistía Internacional.

• As que traballan para protexer a natureza e o medio natural: Greenpeace, WWF...

 O poder de convocatoria e a influencia das ONG está a medrar, xa que asumen as funcións que son propias dos estados alí onde os gobernos se desentenden ou non as poden asumir nin cumprir adecuadamente:

• Solucionan problemas de urxencia (acción humanitaria).

• Afrontan o desenvolvemento integral das persoas (saúde, cultura e tecnoloxía).

• Conciencian a cidadanía respecto ás causas que hai que defender.

• Exercen presión sobre os gobernos e empresas.

 

A organización de axuda aos presos Amnistía Internacional utilizou este cartel para chamar a atención sobre a existencia de torturas en moitos países. Esta expresión de violencia é resultado moitas veces de ideas racistas ou integristas.