Saltar navegación

3.4 A explotación de minerais e rochas

A explotación de minerais e rochas en Galicia

Os minerais e rochas non só modelan a paisaxe da Terra, senón que tamén son recursos esenciais para a vida humana. A súa extracción e uso teñen unha grande importancia económica e tecnolóxica, pero tamén xeran impactos ambientais que cómpre xestionar de forma sostible.

Principais formas de explotación

Para obter minerais e rochas, empréganse diferentes métodos de extracción:

  • Canteiras ou pedreiras: extracción superficial de rochas como o granito e a lousa, usadas na construción. Exemplo: as canteiras de O Porriño para o granito e as de Valdeorras para a lousa.
  • Minas a ceo aberto: escavacións de grandes dimensións para extraer minerais valiosos. Exemplo: explotacións de cuarzo entre Vedra e Boqueixón.
  • Minas subterráneas: pozos e galerías baixo terra para extraer minerais en profundidade, como a magnesita en O Incio.
  • Perforacións: usadas para extraer petróleo, gas ou auga subterránea.

Explotacións mineiras en Galicia

En Galicia existen unha gran cantidade de explotacións mineiras, que supoñen unha porcentaxe importante sobre o total de España. Algúns exemplos son:

    • Áridos no Condado-A Paradanta, nas terrazas fluviais do río Miño.
    • Arxilas en Mesía.
    • Granito: hai explotacións nas catro provincias, cun importante número de variedades, como pode ser o granito silvestre de Parga (Guitiriz).
    • Lousa: Galicia é un importante exportador a nivel mundial desta rocha. Ademais de na comarca de Valdeorras, é importante a produción de lousa verde en Pol.
    • Calcopirita en Touro.
    • Coltán (columbita – tantalita) en A Penouta, Viana do Bolo.
    • Ouro en Corcoesto e Salvaterra do Miño.
    • Estaño en A Penouta, Viana do Bolo.
    • Wolframio: Casaio (Carballeda de Valdeorras), San Finx (Lousame) ou Varilongo (Santa Comba).
    • Caolín: hai explotacións activas na Mariña lucense e Vimianzo.
    • Feldespatos: a maioría están na provincia de Lugo.
    • Magnesita: en O Incio, ao sur da provincia de Lugo.
    • Minerais de litio: en Doade (Beariz) e concellos limítrofes.
    • Carbón: existiron explotacións de lignito empregados para a produción de electricidade en Meirama e As Pontes.

Impactos da extracción

A explotación de minerais e rochas pode provocar:

  • Destrución da paisaxe, como se observa nas antigas explotacións de Monte Neme ou Touro.
  • Contaminación do aire e da auga debido aos residuos mineiros e o po en suspensión.
  • Redución da biodiversidade, xa que moitos ecosistemas son destruídos pola actividade mineira.
  • Riscos para a saúde, pola exposición a substancias tóxicas e metais pesados.

Cara a unha extracción sostible

Para reducir o impacto da minería e a extracción de rochas, é fundamental apostar por un modelo máis sostible:

  • Restaurar as zonas explotadas, devolvéndolles a súa función ecolóxica.
  • Reciclar e reutilizar materiais, como metais de dispositivos electrónicos.
  • Reducir o consumo de minerais escasos, optando por alternativas máis respectuosas co ambiente.
  • A explotación mineira debe facerse con responsabilidade para garantir que as xeracións futuras tamén poidan aproveitar os recursos xeolóxicos sen esgotalos nin destruír o medio.

Lectura facilitada

Os minerais e as rochas non só dan forma á paisaxe da Terra,
senón que tamén son moi importantes para a vida humana.

Serven para facer casas, estradas, móbiles, ordenadores e moito máis.
A súa extracción ten moito valor económico e tecnolóxico,
pero tamén pode danar o medio ambiente
se non se fai dun xeito sostible.

Principais formas de explotación

Para extraer minerais e rochas da Terra, úsanse varios métodos:

  • Canteiras ou pedreiras: extracción desde a superficie.
    Úsanse para sacar granito ou lousa para construción.
    Exemplo: O Porriño (granito) e Valdeorras (lousa).
  • Minas a ceo aberto: escavacións moi grandes.
    Úsanse para sacar minerais como o cuarzo.
    Exemplo: Vedra e Boqueixón.
  • Minas subterráneas: fanse túneles baixo terra
    para sacar minerais en profundidade.
    Exemplo: magnesita en O Incio.
  • Perforacións: úsanse para sacar petróleo, gas ou auga do subsolo.

Explotacións mineiras en Galicia

En Galicia hai moitas minas,
e representan unha parte importante das explotacións de toda España.

Algúns exemplos son:

  • Áridos no Condado-A Paradanta (río Miño).
  • Arxilas en Mesía.
  • Granito en moitas zonas, como o granito silvestre de Parga (Guitiriz).
  • Lousa: Galicia exporta moita lousa ao mundo, sobre todo en Valdeorras e en Pol.
  • Calcopirita en Touro.
  • Coltán en A Penouta (Viana do Bolo).
  • Ouro en Corcoesto e Salvaterra do Miño.
  • Estaño en A Penouta.
  • Wolframio en Casaio, San Finx e Varilongo.
  • Caolín na Mariña lucense e en Vimianzo.
  • Feldespatos sobre todo na provincia de Lugo.
  • Magnesita en O Incio (Lugo).
  • Litio en Doade (Beariz) e arredores.
  • Carbón en antigas minas de Meirama e As Pontes,
    que se usaban para facer electricidade.

Impactos da extracción

A extracción de minerais e rochas pode causar problemas no medio ambiente, como:

  • Destrución da paisaxe, é dicir, cambia ou rompe o aspecto natural dos lugares.
    Isto pasou, por exemplo, en Monte Neme e Touro.
  • Contaminación do aire e da auga, porque se soltan restos e po no entorno.
  • Menos plantas e animais, porque moitos desaparecen cando se escava a terra.
  • Perigos para a saúde, xa que hai sustancias tóxicas que poden afectar ás persoas.

Cara a unha extracción sostible

Para coidar a natureza e seguir aproveitando os minerais,
é importante facer a extracción dunha maneira máis responsable:

  • Reparar os lugares explotados, plantando árbores ou limpando a zona.
  • Reutilizar e reciclar materiais, como os metais dos móbiles ou ordenadores vellos.
  • Usar menos minerais raros, buscando outras opcións máis ecolóxicas.
  • Facer uso da minería pensando no futuro,
    para que as próximas xeracións tamén poidan usar estes recursos
    sen destruír o planeta.

Desconecta! Que temos en Galicia?

Duración:
50 min
Agrupamento:
En grupos de 3-4

Galicia é unha terra rica en recursos naturais, e entre eles destacan os minerais. Ao longo da historia, diferentes zonas do noso territorio foron aproveitadas para a extracción de minerais e rochas que hoxe forman parte da nosa vida diaria: dende a construción ata a tecnoloxía, pasando pola arte, a alimentación ou a xoiería.

Nesta actividade, imos afondar no coñecemento dalgúns deses minerais e rochas máis representativos de Galicia: o wolframio e o estaño, a lousa, o granito de Porriño, o acibeche e o caolín. Investigaremos como se forman, como se extraen, para que se utilizan e cal é a súa importancia económica, histórica ou cultural.

Traballaredes por grupos cooperativos, cada un centrado nun destes temas. A través da investigación e da presentación ao resto da clase, aprenderedes a recoñecer a riqueza xeolóxica de Galicia e a comprender a relación entre o medio natural e a actividade humana.

O acibeche en Compostela

O obxectivo desta actividade é que aprendades que é o acibeche, en que tipo de carbón se clasifica, cal é a súa recalcitrancia e a súa idade, así como a súa relación coa zona de Santiago de Compostela. A través desta actividade, poderedes afondar nos procesos xeolóxicos e minerais que forman parte da nosa historia.

  • INVESTIGACIÓN

- Que é o acibeche e como se forma?
- En que tipo de carbón se clasifica o acibeche?
- Que significa a recalcitrancia e como se aplica ao acibeche?

  • PRESENTACIÓN

Explicade:

- Que é o acibeche e a súa composición.
- O tipo de carbón co que se relaciona.
- A recalcitrancia do acibeche.
- A relación histórica do acibeche con Santiago de Compostela.

Durante as presentacións, prestade atención ás ideas dos outros grupos e non dubidedes en preguntar ou comentar sobre o que aprendestes.

Mostra de acibeche de Oles (Villaviciosa, Asturias)
Conxunto de xoias de acibeche

O wolframio e o estaño nas zonas mineiras

O obxectivo será aprender que son o wolframio e o estaño, como se extraen, en que zonas de Galicia hai xacementos, cal é o seu valor económico e a súa importancia histórica (por exemplo, durante a Segunda Guerra Mundial).

  • INVESTIGACIÓN

- Que son o wolframio e o estaño? En que minerais se atopan?
- En que zonas de Galicia se extraeron historicamente?
- Para que se usan estes metais?
- Que importancia tiveron para Galicia en determinados momentos históricos?

  • PRESENTACIÓN

Cada grupo explicará:

- A composición e características dos minerais que conteñen wolframio e estaño.
- As principais zonas mineiras galegas.
- Os usos actuais destes metais.
- O impacto económico e histórico destas minas.

A lousa en Valdeorras

O obxectivo é investigar que é a lousa, como se forma xeoloxicamente, como se extrae, e cal é a súa importancia económica en Galicia, especialmente na zona de Valdeorras (Ourense).

    • INVESTIGACIÓN

    - Que é a lousa e como se forma?
    - Como se extrae e en que zonas de Galicia se produce?
    - Cal é o seu uso principal?
    - Que impacto ten na economía e no emprego da zona?

    • PRESENTACIÓN

    Explicade:

    - A orixe xeolóxica da lousa.
    - O proceso de extracción e transformación.
    - Os usos na construción.
    - A importancia económica da lousa en Galicia.

    O granito do Porriño

    O obxectivo é coñecer as características do granito rosa de Porriño, a súa formación, o seu uso e a súa importancia como recurso económico e ornamental.

      • INVESTIGACIÓN

      - Que é o granito e como se forma?
      - Que ten de especial o granito rosa de Porriño?
      - Para que se emprega?
      - En que lugares do mundo se exporta?

      • PRESENTACIÓN

      Explicade:

      - As propiedades do granito e a súa formación.
      - A cor e textura do granito de Porriño.
      - Usos na arquitectura e decoración.
      - A súa relevancia na economía local e internacional.

      O caolín en Galicia

      O obxectivo é investigar que é o caolín, cal é a súa orixe xeolóxica, para que se utiliza e en que zonas de Galicia se atopa.

        • INVESTIGACIÓN

        - Que é o caolín e como se forma?
        - En que zonas de Galicia se extrae?
        - Que aplicacións industriais ten?
        - Como afecta á economía local?

        • PRESENTACIÓN

        Explicade:

        - A formación e propiedades do caolín.
        - As zonas mineiras galegas.
        - Os seus principais usos.
        - A súa importancia económica e ambiental.

        Sabías que...?

        Le a seguinte noticia sobre o lago artificial máis grande de Europa, situado en As Pontes (A Coruña).

        Imaxe do inicio de formación do lago artificial na mina de As Pontes
        Panorámica do lago artificial de As Pontes

        Resume cales son algúns puntos principais sobre a restauración da mina.

        Feito con eXeLearning (Nova xanela)