5. - Solucionarios

Respostas ás actividades propostas

S1.             

• A superficie terrestre foise coñecendo moi de vagar.
• Axudaron a coñecela:
  • As viaxes mercantís.
  • As expedicións guerreiras.
  • As expedicións científicas.

S2.             

• Características físicas de Europa:
  • Costas moi articuladas:
    • Case todos os países están cerca do mar.
    • Numerosos accidentes xeográficos: cabos, illas, golfos, rías, arquipélagos.
    • Contrastes na costa: tramos baixos fronte a zonas rochosas.
  • Variedade de paisaxe:
    • Vello e desgastado no norte.
    • Cordais altos e desgastados no sur. Tamén existen chairas.
    • Gran chaira, de oeste a leste.
• Ríos europeos:
  • Ríos do leste e do centro: os máis longos e caudalosos do continente.
  • Ríos do oeste: os máis curtos.
  • Ríos que desembocan no Mediterráneo, Caspio e Negro: rematan en deltas.
• Resposta persoal.

S3.             

• Arquipélago. Conxunto de illas próximas unhas ás outras e, moitas veces, con características xeográficas similares.
• Baía. Penetración do mar na costa, de extensión considerable e de entrada ancha, menor có golfo.
• Cabo. Sector da costa que se adianta no mar máis có resto do litoral.
• Delta. Terreo sedimentario, xeralmente de forma triangular, que se forma na desembocadura dalgúns ríos.
• Esteiro. Zona da costa onde desemboca un río e que queda cuberta pola preamar.
• Fiorde. Depresión do continente asolagada pola mar profunda e estreita, de marxes acantiladas e sinuosas, formada por un glaciar na era cuaternaria.
• Golfo. Porción grande de mar que se adentra na terra, xeralmente de forma semicircular e abertura longa.
• Marisma. Terreo ao nivel do mar que está case sempre enlagado e cheo de lama ao ser cuberto polas augas mariñas nas preamares.
• Tómbolo. Istmo de area que une unha antiga illa ao continente.

S4.             

• Unidades de relevo:
  •  Meseta Central: altitude media de 600 m.
    • Dividida polo cordal Central: submeseta Norte e submeseta Sur.
    • Submeseta Norte: regada polo Douro.
    • Submeseta Sur: bañada polo Teixo e Guadiana cos afluentes respectivos.
    • Dividida polos montes de Toledo.
  • Montañas exteriores á meseta Central: macizo Galaico e montes de León, cordal Cantábrico, montañas Vascas, Pireneos, sistema Ibérico, serra Morena, e sistemas Subbético e Penebético.
  • Depresións do Ebro e do Guadalquivir.
• Mares e costas peninsulares: Cantábrico, Atlántico e Mediterráneo.
  • Cantábrico e Atlántico: fortes ondas, intensas correntes e amplas mareas. Erosionan e arrastran materiais. Augas frías e pouco salgadas: abundancia de peixes.
  • Mediterráneo: ondas e correntes menores. Mareas pouco amplas. Menor poder erosivo. Augas menos frías e máis salgadas.

S5.             

• Vertentes:
  • Atlántica: Tambre, Ulla, Miño, Douro, Teixo, Guadiana e Guadalquivir.
  • Mediterránea: Segura, Xúquer, Turia, Ebro, Llobregat e Ter.
  • Cantábrica: Eo, Navia e Nalón.
• Os ríos da Iberia seca son curtos, de réxime irregular e caudal baixo.
• Os ríos da España húmida teñen caudal elevado, réxime regular. Os da vertente cantábrica son curtos.

S6.             

• Terreos graníticos ou silíceos.
• Terreos calcarios.
• Terras arxilosas.

S7.             

• Cunca hidrográfica. Territorio entre montañas que envía as augas a un determina do lago ou o mar.         
• Réxime dun río. Conxunto de variacións experimentadas polo caudal dun curso de auga.
• Sedimento. Material sólido deixado pola auga dun río, no curso baixo.
• Vertente (hidrográfica). Conxunto de cuncas que verten as súas augas a un mesmo mar.

S8.             

• Unidades do relevo galaico:
  • Cadeas costeiras.
  • Fosa Padrón-Tui.
  • Chanzo de Santiago.
  • Serras Setentrionais.
  • Dorsal Galega.
  • Gran Penechaira galega. Depresións de Lemos, Sarria, Lugo e As Pontes.
  • Macizo Suroriental.
  • Serras Orientais.
• Solos de Galicia, por tipos de rochas:
  • Galicia occidental: cantaría ou granito.
  • Galicia oriental: lousa e xisto.

S9.             

• As costas galegas son moi articuladas.
  •  Teñen numerosos cabos e illas.
  •   As zonas altas e rochosas alternan coas baixas e areosas.
  •   Caracterízanse polas rías.
• As rías formáronse así:
  • Un val fluvial afundiuse.
  • As augas do mar asolagaron o espazo afundido. Feito favorecido polo aumento do nivel das augas naquela época.
• Existen tres tipos de rías: altas, medias e baixas (con illas na entrada e no interior).

S10.         

• Os numerosos ríos galegos caracterízanse polo abundante caudal, o réxime regular e o curso curto.

• Vertentes e cuncas: cantábrica e atlántica (catro grupos: ríos que desembocan nas rías atlánticas, cunca do Miño, cunca do Limia e afluentes do Douro).

S11.         

Otero Pedrayo dirixiu a Historia de Galicia e, mentres viviu, a Gran enciclopedia gallega (actualmente Gran enciclopedia galega).

S12.         

• Cantil. Lugar de forte pendente pola actuación das forzas erosivas ou tectónicas; acantilado.
• Divisoria de augas. Liña imprecisa que serve de separación ás cabeceiras de correntes de auga que van a distintas cuncas ou sistemas fluviais.
• Leito dun río. Lugar por onde discorre a auga dun río; madre.

S13.         

• Relevo de configuración complicada:
  • Terras chás ao norte e cordais ao sur.
  • Macizos desgastados: penínsulas de Indostán e Arabia.
  • Chairas fluviais entre montañas. Mesetas no leste e sueste.
  • Emerxen arquipélagos no Pacífico.
  • Paisaxes variadas: grandes contrastes xeográficos.
• Os ríos asiáticos son longos e caudalosos:
  • Os ríos do Ártico conxélanse boa parte do ano.
  • Os do sur atravesan selvas e inmensas chairas.
  • Os ríos grandes do Índico rematan en deltas.

S14.         

• Relevo uniforme e vexetación de contrastes:
  • Altas mesetas con altitude media de 750 m.
  • No interior, depresións rodeadas de altas montañas.
  • Enormes fallas no leste: Grandes Lagos.
• Vexetación: selvas, sabanas e desertos:
  • África ecuatorial: temperaturas altas; fortes chuvias: selvas.
  • Trópicos: desertos por ausencia de chuvias.
  • Entre trópicos e ecuador: sabanas.
• Ríos africanos:
  • En xeral, ríos pouco caudalosos, agás os da zona ecuatorial.
  • Percorren penechairas.
  • Os desniveis das fallas producen fervenzas.
• Resposta libre.

S15.         

• Fervenza. Caída de auga desde certa altura, provocada polo desnivel existente no leito dun río.

S16.         

• América presenta grandes contrastes físicos porque ten:
  • Cordais montañosos novos ao longo da costa do Pacífico.
  • Cerca do Atlántico: sistemas montañosos vellos.
  • Grandes chairas no centro.
  • En América do Norte: grandes lagos.
• As costas americanas son pouco recortadas:
  • Costas atlánticas: baixas e suaves.
  • Costas do Pacífico: altas e acantiladas.
  • Zonas no noroeste con illas, penínsulas, cabos e golfos.
• O Altiplano é unha alta meseta entre as cadeas montañosas dos Andes, que se bifurcan na rexión boliviano-peruana. Clima temperado pola altitude (4.000 m de media).

S17.         

• Canón. Val estreito e longo de paredes verticais formadas xeralmente por un río.

S18.         

• Os ríos de América son longos e caudalosos. Algúns salvan fortes desniveis, fervenzas.
• Vertentes hidrográficas de América do Norte:
  • Vertente do Ártico, con ríos conxelados moitos meses.
  • Vertente do Atlántico: ríos longos e caudalosos.
  • Vertente do Pacífico: curtos e pouco caudalosos.
• Vertentes de América do Sur:
  •  Vertente atlántica: ríos moi longos e caudalosos.
  • Vertente do Pacífico: ríos curtos con fortes pendentes.

S19.         

• As illas de Oceanía pódense clasificar en:
  • Australia.
  • Terras oceánicas:
• O relevo de Australia é uniforme:
  • Macizo amesetado de 300 m a 500 m de altitude.
  • Montañas só ao leste.
  • Gran depresión desde a baía de Carpentaria ata a Gran Baía.
• O Ártico é un océano. A Antártida é un continente.

S20.         

• Funcións da atmosfera:
  • Filtra os raios solares.
  • Protexe das radiacións prexudiciais.
• Capas atmosféricas:
  • Troposfera,
  • Estratosfera,
  • Ionosfera.
• Tempo: estado da atmosfera nun momento dado nun lugar determinado.
• Clima: estado da atmosfera ao longo do ano e para o mesmo lugar.

S21.         

• Factores xeográficos que inflúen no clima: latitude, altitude, proximidade ao mar, formas topográficas e correntes mariñas.
• Elementos meteorolóxicos que configuran o clima: temperatura, presión atmosférica, ventos, humidade e precipitacións.
• Determinan a temperatura: a latitude, as estacións do ano, as horas do día, a altitude e o mar.

S22.         

• Anticiclón. Zona de altas presións.
• Borrasca. Zona de baixas presións.
• Fronte. Superficie de contacto entre dúas masas de aire que están a distinta temperatura.
• Milibar. Unidade utilizada para medir a presión atmosférica.
• Presión atmosférica. Forza que exerce a atmosfera sobre todos os corpos.

S23.         

• A presión atmosférica normal, ao nivel do mar, é de 760 mm, equivalente a 1.013 milibares.
• A presión atmosférica baixa, se aumenta a temperatura, a humidade do aire, a altitude do lugar e cando hai acumulación de aire.
• O barómetro serve para medir a presión atmosférica.
• Os ventos móvense desde as altas presións (anticiclóns) ás baixas presións (borrascas).

S24.         

• Os ventos poden ser: constantes (alisios e contraalisios), periódicos, variables e locais.

S25.         

• Humidade absoluta é a cantidade de vapor de auga da atmosfera.
• Humidade relativa é a proporción entre a cantidade de vapor de auga que contén a atmosfera e a que podería conter ata estar saturada.
• No ciclo da auga inflúen as transferencias entre os estados sólido, líquido e gasoso, mediante procesos cíclicos: precipitacións e evaporación.

S26.         

• Climas cálidos: ecuatorial e tropicais (de sabana, monzónico e desértico).
• Climas temperados: mediterráneo, oceánico e continental.
• Climas fríos: siberiano, polar e de alta montaña.

S27.         

Un climograma representa a evolución das temperaturas e das precipitacións nun lugar durante un ano.

S28.         

Œ1	Termómetro	Presión atmosférica	2
2	Barómetro	Dirección vento	4
Ž3	Anemómetro	Cantidade de chuvia	5
4	Cataventos	Temperatura	1
5	Pluviómetro	Velocidade do vento	3

S29.         

Liñas	Unen
Isóbaras	–     Puntos xeográficos con igual presión atmosférica
Isohietas	–     Puntos xeográficos de igual presión anual
Isotermas	–     Puntos xeográficos que teñen igual temperatura

S30.         

• En España danse os climas: oceánico, continental e mediterráneo.
• Na península Ibérica sopran, habitualmente, os ventos do Atlántico Norte, do suroeste e do Mediterráneo.
• Pola cantidade de chuvia recibida, hai tres Iberias ou zonas: Iberia húmida, Iberia seca e Iberia árida.

S31.         

• O clima de Galicia é, en xeral, húmido e de temperaturas suaves. Corresponde a un clima de transición entre o clima oceánico e o continental.
• As características do clima de Galicia son:
  • Case todo o litoral ten características do clima oceánico.
  • Gran parte do interior ten características propias do clima oceánico-continental.
  • A Galicia do sur e do sueste, de clima mediterráneo.
• Ao clima de Galicia afectan especialmente dous factores xeográficos:
  • A distribución do relevo, ascendente de oeste a leste.
  • A corrente cálida do Golfo, que aumenta a humidade e dulcifica as temperaturas.
• É decisivo no clima de Galicia o anticiclón das Azores:
  • Que se sitúa no verán na latitude da península Ibérica e impide a entrada das borrascas atlánticas.
  • Que está máis ao sur no inverno e permite que nos afecten as borrascas atlánticas.

 

S32.         

• Do clima de Galicia derivan estas consecuencias:                    
  • Os solos reciben moita auga.
  • Pola evaporación da auga e a permeabilidade dos solos, hai secura estival.
  • Os ríos levan auga todo o ano.
  • Vexetación abundante.
  • Asentamento e distribución da poboación.
  • A secura estival favorece os incendios forestais.