4.1 Contidos en lingua galega

Bloque de comunicación oral

• Aprendemos a valorar a importancia da comunicación oral e xestual como xeito de comunicación universal.

Bloque de comunicación escrita

• As características dun texto con cohesión adecuada son: emprego de pronomes e de vocabulario acorde co tema do que se fala, inserción de expresións explicativas, e emprego do xerundio e participio.

• Estes son os requisitos formais que debe cumprir a presentación dun traballo ou un texto en soporte impreso ou dixital: tipo e orientación do papel (vertical ou horizontal), marxes, espazo entre liñas (sinxelo, de 1,5 ou dobre) e xustificación ou disposición do texto (dereita, esquerda, centrada e completa).

• Aprendemos a buscar libros e fragmentos de textos na Biblioteca Virtual Galega.

Bloque de coñecemento da lingua

• Empregamos h en todas as formas de haber, habitar, herdar, honrar, hospedar e humillar.

• Tamén nos prefixos de orixe grega e latina como hecto-, hemero-, hemi-, hemo-, hepta, hetero-, hexa-, hidro-, hiper-, hipo- e homo-.

• Así mesmo, intercalado en palabras como adherir, anhídrido, coherente, cohibir, deshidratado, deshonesto, exhausto, exhibir, exhortar...

• Por motivos etimolóxicos, hai palabras que levan h en galego: harmonía, hasta ou helmo. E que polos mesmos motivos hainas que non o levan: aí, ola!, baía, ermida, irmán, inchar, ombro, ovo...

• Podemos formar palabras: por derivación, engadindo a un lexema prefixos (van diante) e sufixos (van detrás) e composición, unindo dúas ou máis palabras para formar unha nova.

• Tanto os prefixos coma os sufixos engaden ao lexema diferentes significados (negación, repetición, lugar, profesión... e expresións de diminución, aumento ou desprezo). En moitos casos, tamén producen un cambio na categoría gramatical da nova palabra.

• Na oración gramatical o suxeito é quen realiza a acción indicada polo verbo. O seu núcleo é un substantivo ou pronome que concorda co verbo.

• O predicado é o que se di do suxeito e o seu núcleo só pode ser un verbo.

• Os complementos máis importantes son:

-Complemento directo (CD), obrigatorio para os verbos transitivos. Non leva preposición, agás cando se refire a seres animados. Pódese substituír polos pronomes átonos.

-Complemento indirecto (CI), é quen recibe o dano ou proveito da acción verbal. Sempre leva preposición, xeralmente a.

-Complemento circunstancial (CC), opcional, expresa as circunstancias nas que se realiza a acción verbal. Non concorda con ningún elemento da oración.

-Atributo (Atr), aparece cos chamados verbos copulativos: ser, estar, parecer, semellar, etc.

-Complemento preposicional, esixido por determinados verbos e introducido por unha preposición. Recoñécese substituíndoo por un pronome tónico.

-Complemento axente (Cax), propio das oracións en voz pasiva, indica quen realiza a acción do verbo.

-Complemento predicativo (CPvo), formado sempre por un adxectivo, complementa o verbo, suxeito e complemento directo. Concorda co suxeito ou co CD.

Bloque de lingua e sociedade

• Literatura e cine teñen en común que presentan unha historia con personaxes, diálogos e acción. No guión cinematográfico hai papeis ou designacións dos personaxes, réplicas, que son os diálogos e didascalias, indicacións sobre o decorado, as accións, o ton, etc.

Bloque de educación literaria

• As características que definen os textos descritivos son: organización, uso de substantivos pertencentes ao mesmo campo semántico, de adxectivos e de verbos en presente e pretérito.

• Tipos de descrición: retrato, ou caracterización física e moral dun personaxe; descrición topográfica, de lugares e ambientes; anuncio, cuxo propósito é orientar o consumidor cara a un determinado artigo.

• Compuxemos textos facendo descricións físicas e psicolóxicas de personaxes.

• Identificamos en dous textos os elementos fundamentais do relato literario: personaxes, acción (presentación, nó,e desenlace), espazo, tempo e narrador.

• A narración pode estar en primeira persoa: cando o narrador é protagonista ou testemuña. En terceira persoa: o narrador omnisciente sabe todo dos personaxes; o observador limítase a describir as accións, sen sabelo todo. Cando a narración está en segunda persoa, o narrador diríxese ao protagonista ou recorre á estrutura epistolar.