Saltar navegación

3.4. Figuras planas e corpos xeométricos

 

Glosario

Corda de circunferencia

Corda de circunferencia

Definición:

Unha corda é un segmento de liña recta que une dous puntos calquera dunha circunferencia sen pasar necesariamente polo centro. É importante distinguila do diámetro, que si o fai.

Exemplo:

Na imaxe, a liña que une A e B.

Diámetro

Diámetro de circunferencia

Definición:

O diámetro é unha corda especial que pasa polo centro da circunferencia e divídea en dúas partes iguais. É o segmento máis longo que pode trazarse no interior dun círculo.

Exemplo:

Na imaxe, a liña que une A e B.

Radio

Radio de circunferencia

Definición:

O radio é o segmento que une o centro dunha circunferencia con calquera punto da mesma. É a metade do diámetro.

Exemplo:

Na imaxe, a liña que une A e O.

Lado

Lados e vértices dun triángulo

Definición:

En xeometría plana, un lado é cada un dos segmentos que forman un polígono. Por exemplo, un triángulo ten tres lados, un cadrado ten catro etc.

Exemplo:

Na imaxe, as liñas nomeadas a,  b e c.

Vértice

Vértices e arestas dun triángulo

Definición:

Un vértice é o punto onde se atopan dous lados (nun polígono) ou tres ou máis arestas (nun poliedro).

Exemplo:

Na imaxe, os puntos A, B e C.

Poliedro

Aresta dun poliedro

Definición:

Un poliedro é unha figura xeométrica tridimensionais cuxas superficies (caras) son polígonos planos. 

Exemplo:

Pode ter diferentes formas, como o cubo, o tetraedro ou o dodecaedro.

Aresta

Aresta dun poliedro

Definición:

A aresta é o equivalente tridimensional ao lado: é o segmento que une dous vértices nunha figura tridimensional (como un poliedro). As arestas son as liñas onde se atopan dúas caras.

Exemplo:

Na imaxe, a liña que une A e B.

Teselado

Teselado de triángulos, cadrados e hexágonos

Definición:

Un teselado é unha repetición ordenada dunha ou varias formas xeométricas que cobren completamente un plano sen deixar ocos nin solaparse.

Exemplo:

Son frecuentes na arte islámica, en mosaicos romanos e na arte contemporánea (como nas obras de Escher).

Rede modular

Rede modular de hexágonos

Definición:

Unha rede modular é unha estrutura organizada e repetitiva que se basea nunha unidade básica (o módulo), repetida de maneira ordenada no espazo, xa sexa bidimensional ou tridimensional.

Exemplo:

Un panal de abellas é unha rede modular de hexágonos.

Que é un polígono?

Imaxina unha figura feita só con liñas rectas, que se unen unhas con outras para pechar un espazo. Iso é un polígono. Velos a diario: nun sinal de tráfico, nunha baldosa do chan, nunha xanela...

Un polígono é unha figura plana pechada formada por segmentos de recta que se chaman lados. Onde se unen dous lados fórmase un vértice, e o espazo que queda dentro é o interior do polígono.

Lectura facilitada

Un polígono é unha figura feita só con liñas que se unen unhas con outras para pechar un espazo. Por exemplo:

  • Un sinal de tráfico.
  • Unha baldosa do chan.
  • Unha xanela.

Un polígono é unha figura plana pechada formada por segmentos de recta que se chaman lados.

Onde se unen dous lados fórmase un vértice.

O espazo que queda dentro é o interior do polígono

Propiedades

- Todos os lados son segmentos rectos.

- É unha figura plana e pechada.

- Ten vértices, lados e ángulos.

Tipos de polígonos

Segundo o número de lados

- Triángulo: 3 lados 

- Cadrado ou rectángulo: 4 lados 

- Pentágono: 5 lados 

- Hexágono: 6 lados 

- Heptágono: 7 lados 

- Octógono: 8 lados (como un sinal de "STOP")

Segundo as propiedades dos lados

- Regulares: todos os lados e ángulos son iguais (como un hexágono de colmea).

- Irregulares: lados ou ángulos diferentes (como unha estrela de Nadal debuxada a man).

Os triángulos

Os triángulos son polígonos de 3 lados. Aínda que parezan simples, son fundamentais en arquitectura e deseño! Fixácheste nas estruturas das pontes ou nas patas dun trípode? Usan triángulos porque son moi estables. Por moito que o intentes deformar, a súa tendencia é manterse na súa forma orixinal.

Lectura facilitada

Os triángulos son polígonos de 3 lados.

Son fundamentais en arquitectura e deseño!

Por exemplo, as estruturas das pontes ou as patas dun trípode.

Os triángulos son moi estables e tenden a se manteren na súa forma orixinal.

Clasificación segundo os seus lados

Equilátero

Triángulo equiláteroTodos os seus lados son iguais.

Isósceles

Triángulo isóscelesTen dous lados iguais e un desigual.

Escaleno

Triángulo escalenoOs tres lados son desiguais.

Clasificación segundo os seus ángulos

Rectángulo

Triángulo rectánguloTen un ángulo recto, é dicir, de 90 graos.

Acutángulo

Triángulo acutánguloTodos os seus ángulos son menores de 90 graos.

Obtusángulo

Triángulo obtusánguloTen un ángulo maior de 90 graos.

Trazado

TRIÁNGULO DADOS OS LADOS

Agora debuxaredes un triángulo dados os seus tres lados.

Empezaredes trazando unha recta calquera, e sobre esa recta levaredes co compás a medida dun dos seus lados. É importante fixarse no nome de cada vértice para non confundirvos. En realidade, xa tedes dous dos vértices e só tedes que atopar o terceiro,

Agora, co compás, levaredes desde cada vértice a medida de cada un dos outros lados, trazando arcos que se cortarán nun punto que será o vértice que estabades a buscar. Uníndoo aos vértices anteriores, tedes o triángulo que buscabades.

TRIÁNGULO EQUILÁTERO DADO O LADO

Ides debuxar un triángulo equilátero do que coñecedes o lado. Lembrade que nestes triángulos todos os lados son iguais.

Para iso, abrides o compás coa medida ao lado, e trazades un arco desde cada un dos vértices que xa tedes.

Estes arcos cruzaranse nun punto, que será o vértice que estabades a buscar.

Unindo ese vértice cos que xa tiñades, obtedes o triángulo equilátero que buscabades.

TRIÁNGULO EQUILÁTERO INSCRITO NUNHA CIRCUNFERENCIA

Ides debuxar un triángulo equilátero rexistrado nunha circunferencia dada.

Empezaredes trazando un diámetro calquera. Lembrade que o diámetro debe pasar polo centro da circunferencia.

O diámetro cortará a circunferencia en dous puntos, que chamaredes A e P.

Agora, desde o punto P, trazades un arco coa medida do radio da circunferencia. É dicir, picades en P ata o centro da circunferencia, e ese arco cortaraa nos puntos B e C.

Devanditos puntos serán, xunto a A, os vértices da circunferencia.

Unides A, B e C e obtedes o triángulo equilátero que buscabades.

Os cuadriláteros

Un cuadrilátero é unha figura xeométrica plana que está formada por catro lados rectos.

Tamén ten catro vértices (puntos onde se xuntan os lados) e catro ángulos interiores.

Cando un cuadrilátero ten os seus lados e os seus ángulos iguais chamámoslle cuadrilátero regular e soamente existe un, o cadrado.

Porén, existen tamén os chamados cuadriláteros irregulares, cando ou ben os ángulos ou ben os lados non son iguais. Clasifícase a estes polígonos irregulares en tres tipos:

  • Paralelogramos.
  • Trapecios.
  • Trapezoides.
Tipo Lados Ángulos Lados paralelos Regular ou irregular
Cadrado Iguais Iguais (90°) 2 pares Regular
Rectánglo 2 a 2 iguais Iguais (90°) 2 pares Irregular
Rombo Iguais Iguais 2 a 2 2 pares Irregular
Romboide 2 a 2 iguais Iguais 2 a 2 2 pares Irregular
Trapecio (3 tipos) Desiguais Variables 1 par Irregular
Trapezoide Desiguais Variables Ningún Irregular

Paralelogramos

Os seus lados opostos son parelos e iguais.

Rectángulo

Rectángulo- Lados opostos iguais.

- 4 ángulos rectos. 

- Diagonais iguais.

Exemplo: unha folla de papel DIN A4.

Rombo

Rombo- 4 lados iguais. 

- Ángulos non necesariamente rectos. 

- Diagonais crúzanse en ángulo recto pero non son iguais.

Exemplos: un papaventos  ou un diamante nunha baralla.

Romboide 

Romboide- Lados opostos iguais e paralelos.

- Ángulos iguais de dous en dous. 

- Diagonais desiguais.

Exemplos: unha lousa inclinada ou certos espellos decorativos.

Trapecios

Teñen só dous lados paralelos.

Trapecio recto

Trapecio recto- Un ángulo recto. 

- Un par de lados paralelos.

- Outros dous lados non paralelos.

Trapecio isósceles

Trapecio isósceles- Un par de lados paralelos.

- Os outros dous lados (non paralelos) son iguais. 

- Ángulos da base iguais. 

Trapecio escaleno

Trapecio escaleno- Ningún lado igual (agás os paralelos). 

- Todos os ángulos distintos.

Trapezoides

TrapezoideNon teñen lados paralelos.

Teñen catro lados e os seus ángulos poden ser todos diferentes.

Son menos comúns en construcións regulares.

Trazado

CADRADO DADO O LADO

Agora debuxaredes un cadrado dado o lado. Sabedes que os cadrados teñen catro lados iguais e que todos os seus ángulos internos son de noventa graos, así que traballaredes unicamente con verticais e horizontais.

Lembrade como hai que poñer o escuadro e o cartabón para facer paralelas e perpendiculares.

Neste caso, trazaredes, por cada un dos vértices, unha perpendicular bastante longa. Agora, co compás, levades sobre cada unha desas rectas a medida ao lado, co cal obtedes os dous vértices que vos faltaban.

Unindo eses novos vértices entre si, obtedes o cadrado que buscabades.

CADRADO INSCRITO NUNHA CIRCUNFERENCIA

Agora debuxaredes un cadrado rexistrado nunha circunferencia dada.

Para iso trazade dous diámetros conxugados da circunferencia, é dicir dous diámetros perpendiculares entre si.

Lembrade como hai que poñer o escuadro e o cartabón para facer perpendiculares.

Eses diámetros cortan a circunferencia en catro puntos, A, B, C, e D, que serán os vértices do cadrado que estades a buscar.

Por tanto, bastará con unir eses puntos e obteredes o cadrado.

Elaboración propia. Trazado de rombo dado un lado e un ángulo

ROMBO DADOS UN LADO E UN ÁNGULO

Ides debuxar un rombo do que coñecedes o lado e un ángulo.

O primeiro, coma sempre, é debuxar unha recta calquera, sobre a que levaredes co compás a medida dun lado.

Agora trasladaredes o ángulo desde o vértice para seguir o método de translación de ángulos.

A continuación, levaredes a medida ao lado sobre a nova recta. Tedes tres vértices e xa só vos falta un. Para atopalo, picaredes en cada un dos dous vértices que vos quedan por pechar, levando a medida ao lado, e onde se crucen os arcos estará o vértice que buscades.

Así queda resolto o exercicio e obtense o rombo buscado.

Elaboración propia. Trazado de romboide dados dous lados e un ángulo

ROMBOIDE DADOS DOUS LADOS E UN ÁNGULO

Ides debuxar un romboide do que coñecedes dous lados e un ángulo.

Primeiramente debuxaredes unha liña calquera e situade nela o punto b.

Co compás tomades a medida "b" "c" e levádela sobre esa liña.

A continuación trasladaredes o ángulo. Para iso, seguides o método que xa coñecedes para trasladar ángulos.

Agora tomades co compás a medida do outro lado e levámolo sobre esa nova recta. Así xa tedes tres puntos: a, b e c, e acabades o exercicio mediante paralelas aos lados que xa tedes.

Deste xeito, obtedes o trapezoide buscado.

O hexágono

Ohexágono hexágono ten seis lados. É moi especial porque se adapta perfectamente para cubrir espazos sen deixar ocos, por iso atopámolo en paneis de abellas, baldosas e deseños modernos. 

Por que os usan as abellas? 

Porque con hexágonos afórrase espazo e material. A natureza tamén pensa en deseño eficiente! 

Exemplo cotiá: unha colmea, unha mesa de deseño moderno ou un patrón de azulexos.

Trazado

HEXÁGONO DADO O LADO

Ides debuxar un hexágono regular coñecendo o seu lado.

Para iso utilizaredes o compás, é moi sinxelo!

Abrides o compás coa medida ao lado, é dicir a distancia entre "a" e "b" e picades en cada un dos vértices.

Onde se crucen os arcos picades coa mesma medida e facedes novos arcos, que se irán cortando cos anteriores.

Cada vez que se cruzan dous arcos, o punto de cruzamento será un vértice do hexágono.

Por iso debedes seguir co proceso ata que atopedes os 6 vértices que necesitades.

Unha vez os atopades, basta con unilos e obtedes o hexágono regular que estabades a buscar.

Elaboración propia. Trazado de hexágono inscrito nunha circunferencia

HEXÁGONO INSCRITO NUNHA CIRCUNFERENCIA

Agora debuxaredes un hexágono regular rexistrado nunha circunferencia dada.

Para iso, o primeiro paso é abrir o compás coa medida do radio da circunferencia.

Unha vez o tedes, picades en calquera punto da circunferencia e facedes un pequeno punto que se cruza con ela. No punto de cruzamento facedes outro arco coa mesma medida, e así sucesivamente ata atopar seis puntos.

Cada un deses puntos será un vértice do hexágono que buscades, así que basta con unilo e obteredes o polígono que buscabades.

Feito con eXeLearning (Nova xanela)