O texto argumentativo
Presentación
Recibes unha mensaxe indicando que hai probas de que as probas sobre o cambio climático son falsas e que é unha conspiración dun pequeno grupo de científicos ecoloxistas. Saberías responder con datos sólidos ou recoñecer as moitas fraxilidades dunha afirmación deste tipo? Ou pensa en cando usas ChatGPT para un traballo escolar: como pedirlle información precisa se non formulas ben as túas ideas? A argumentación non é unha abstracción complexa, é unha ferramenta para comunicarte con claridade, defender as túas posturas en internet e ata para controlar as ferramentas dixitais que usas cada día. Se non entendes como estruturar un argumento, como poderás detectar se unha IA che mente ou simplifica a realidade?
Macroestrutura
Os textos argumentativos posúen unha estrutura ben definida que facilita a organización do pensamento. A súa macroestrutura componse de tres partes fundamentais: introdución, onde se presenta o tema e se formula a tese; desenvolvemento, onde se expoñen os argumentos que sustentan a posición defendida; e conclusión, onde se reforza a idea principal e se sintetiza o razoamento exposto.
Características Lingüísticas do Texto Argumentativo
Un texto argumentativo organízase en tres partes claras: a introdución (presenta o tema e a tese), o corpo argumentativo (desenvolve razóns e evidencias) e a conclusión (reforza a postura e convida á reflexión). A nivel léxico, predominan termos precisos e conectores como polo tanto, en consecuencia ou porén, que guían a lóxica do texto. Sintacticamente, empréganse oracións complexas e estruturas que expresan causa-efecto (dado que, debido a) ou contraste (aínda que, non obstante).
Tipos de Textos Argumentativos
Os textos argumentativos adoptan múltiples formatos segundo o seu obxectivo e audiencia. Os máis frecuentes son o ensaio (reflexión persoal con ton formal), o artigo de opinión (postura subxectiva en medios dixitais ou impresos), o discurso (oralidade dirixida a mover emocións) e a recensión crítica (valoración dun libro, filme ou produto). Todos comparten unha estrutura básica: inícianse cunha introdución que contextualiza o tema, presentan unha tese clara, desenvolven argumentos no corpo e pechan reafirmando a postura ou propoñendo solucións.
Modelos de Análise Argumentativa
Para analizar os textos argumentativos, é fundamental comprender os modelos que tentaron explicar o seu funcionamento. Aristóteles propuxo que a argumentación efectiva se basea en tres piares: ethos (credibilidade do emisor), pathos (apelación ás emocións do receptor) e logos (lóxica do razoamento). Por outro lado, Stephen Toulmin desenvolveu un modelo máis detallado, identificando seis elementos esenciais:
- Tese (Claim): A idea central que se defende; normalmente a posición (por exemplo, a favor ou en contra) do tema sobre o que se debate.
- Probas (Grounds): A evidencia concreta que contribúe a soster a posición defendida no texto.
- Garantía (Warrant): A conexión lóxica entre datos e afirmación.
- Respaldo (Backing): Información adicional que fortalece a garantía e que implica ofrecer un fundamento sólido da relación establecida (por exemplo, o método científico para unha afirmación sostida a partir de probas experimentais)
- Calificadores (Qualifier): Matices que limitan a afirmación, por exemplo a súa probabilidade ou frecuencia.
- Refutacións (Rebuttal): Respostas a contraargumentos posibles.
No seguinte exemplo, pódense ver en acción estes distintos compoñentes:
Os sistemas de recoñecemento facial teñen maior taxa de erro con rostros non brancos (Tese ou claim). O MIT probou que estas IA fallan nun 35% máis con mulleres negras (proba a través dun experimento controlado). Se unha tecnoloxía discrimina por características físicas, viola dereitos humanos (garantía baseada no principio de igualdade). Cidades como San Francisco prohibiron o uso policial deste tecnoloxía (proba adicional a partir dun precedente legal). A pesar diso, algúns sistemas novos están a adestrarse con datos máis diversos (cualificador para introducir como unha novidade matiza a tese).
Intelixencia Artificial e Argumentación
Na actualidade, a tecnoloxía está a transformar a forma en que nos comunicamos. Os avances en intelixencia artificial (IA) fixeron posible que os sistemas xeren argumentos complexos e coherentes, o que suscita cuestións interesantes sobre como os humanos perciben e responden a estes textos. Porén, a pesar da súa capacidade para xerar textos persuasivos, a IA non posúe intencionalidade nin comprensión real do discurso, o que supón desafíos na interpretación e avaliación dos seus argumentos.
Por exemplo, sábese que cando as IA deben argumentar, os textos xerados adoitan omitir "calificadores" (como "na maioría dos casos") ou refutacións, o que resulta en respostas frecuentemente sen matices. Ademais, en interaccións con IA, os argumentos baseados en datos estatísticos son máis efectivos que os emocionais. Estudos establecen que os argumentos xerados por IA poden modificar opinións humanas sempre que non se revele a súa orixe. Se se sabe que un argumento provén dunha IA, as persoas poden percibilo como menos auténtico, afectando a súa persuasión. Isto suxire que a transparencia sobre a orixe dos argumentos inflúe en como os humanos os reciben.
Lectura facilitada
1. O que é un texto argumentativo?
Un texto argumentativo serve para convencer a outras persoas. Ten tres partes: - Introdución: Presenta o tema e a tese (a idea principal). - Desenvolvemento: Explica os argumentos (razóns e probas). - Conclusión: Resume a idea e convida a reflexionar.
Exemplo:
“Os sistemas de recoñecemento facial fallan máis con persoas negras (tese). Un estudo do MIT demostrou que teñen un 35% máis de erros con mulleres negras (proba). Se unha tecnoloxía discrimina, é inxusta (garantía). Por iso, cidades como San Francisco prohibírono (proba adicional).”
2. Como se fai un bo argumento?
- Usa datos claros (estudos, estatísticas).
- Explica a conexión lóxica entre as probas e a tese.
- Inclúe matices (“ás veces”, “na maioría dos casos”).
- Responde a posibles contraargumentos.
3. A IA e os textos argumentativos
A intelixencia artificial (IA) pode escribir textos persuasivos, pero:
- Non entende o que di, só repite datos.
- Omite matices importantes (ex.: “sempre” en vez de “ás veces”).
- Pode ter prexuízos se os datos de adestramento son sesgados.
4. Modelos para analizar argumentos
A) Modelo de Aristóteles:
- Ethos: Credibilidade do quen fala.
- Pathos: Emocións (ex.: historias tristes).
- Logos: Lóxica (datos e razóns).
B) Modelo de Toulmin:
- Tese: Idea principal.
- Probas: Datos que a apoian.
- Garantía: Por que esa proba vale.
- Respaldo: Máis información que reforza a garantía.
- Matices: Exemplos onde non se cumpre.
- Refutacións: Respostas a críticas.
Resumo Final
- Bo argumento = Tese clara + Probas sólidas + Lóxica ben explicada.
- Coidado coa IA: Pode copiar erros ou simplificar demasiado.
- Aprende a analizar: Usa os modelos de Aristóteles e Toulmin.