2.2.3 Os cambios sociais

Formación dunha moderna sociedade de clases

No século XVIII obsérvase unha progresiva transformación social. A sociedade agraria do antigo Réxime vai esvaecendo froito da lexislación liberal e do crecemento económico, ata se perfilar a moderna sociedade de clases, cuns trazos diferentes da anterior:

• Desaparición dos estamentos. A sociedade non vai estar estruturada en grupos sociais pechados aos que se pertence por nacemento, e que están separados entre eles por diferenzas legais: uns privilexiados e outros non privilexiados. Será a riqueza o aspecto fundamental para situar a unha persoa na sociedade.
• Descenso da poboación rural e aumento da urbana, dedicada ao sector industrial e ao terciario.
• Transformación da poboación agraria, ao aumentar o número de propietarios e xornaleiros.
• Incremento demográfico das clases medias, e mantemento ou baixa das inferiores.
• Desenvolvemento da burguesía, con conciencia de clase e cun xeito propio de vida.
• Aparición do proletariado industrial, que toma conciencia de formar unha clase social (a clase obreira) e comeza a se mobilizar.
• Descenso da poboación eclesiástica, por mor da exclaustración (consecuencia das sucesivas desamortizacións).
• Aumento das profesións vinculadas ao desenvolvemento do Estado, da política e culturalmente activas.

As clases sociais

Pouco a pouco aparece unha sociedade moderna de clases, entre as que destacan:

• Clases altas: viven de rendas e controlan o poder político, con ideoloxía conservadora.
• Nobreza: mantén o seu poder económico, político, aínda que perde os privilexios. A alta burguesía accederá aos títulos nobiliarios, mediante os matrimonios, na procura de relacións políticas e económicas.
•  Gran burguesía: grupo heteroxéneo que pasará a formar parte da nobreza (grandes comerciantes, terratenentes agrarios, especuladores financeiros, a minoría industrial e propietarios varios). Imitarán o xeito de vida da nobreza (ostentosa, cultural, exclusivista, de moral tradicional, católica, etc.).
• Clases medias: reducido grupo que irá incrementando a súa presenza social ao longo dos séculos XIX e XX. Está conformado por burgueses e propietarios medios, empregados da administración, profesionais liberais do dereito ou da sanidade, profesores, xornalistas, etc. Forma un grupo moi tradicional, que se move entre o apoliticismo, o republicanismo e o liberalismo progresista.
• Clases baixas: son a maior parte da poboación. O feito de que fose un grupo analfabeto, de forte relixiosidade, illado e cunha grande dependencia caciquil limitou moito a súa capacidade de actuación política. Mais a aparición do movemento obreiro é unha boa proba da súa capacidade de organización e de transformación.
•  Xornaleiros: con traballos estacionais que os manteñen no límite da pobreza. Coas desamortizacións tiveron que mendigar traballos ou emigrar.
• Pequenos agricultores.
• Clases baixas urbanas: son criados domésticos, mozos de comercio, tendeiros, autónomos, artesáns, etc.
• Proletariado industrial: grupo que xorde co desenvolvemento económico industrial das cidades. Homes, mulleres e nenos traballaban longas xornadas, en pésimas condicións laborais e lonxe do seu país ou vila. Inclúense no grupo obreiros da construción, mineiros, ferroviarios, mariñeiros, etc.