Saltar navegación

3.2. Un Imperio de cidades e vías

 

Glosario

Calzada

Pictograma dunha calzada romana

Definición:

Vía de comunicación pavimentada ou acondicionada para o tránsito de vehículos e persoas. 

Exemplo:

A calzada que baixaba ao río está moi desgastada.

Cidade

Pictograma dunha cidade amurallada

Definición:

Núcleo urbano de gran tamaño e poboación, que adoita contar con infraestruturas e servizos desenvolvidos, como centros administrativos, comerciais, educativos e culturais.

Exemplo:

A capital dun país soe ser a súa cidade máis grande.

Foro

Pictograma dunha praza

Definición:

Praza principal nas cidades da antiga Roma, onde se realizaban actividades políticas, comerciais, relixiosas e sociais.

Exemplo:

As cidades máis importantes tiñan varios foros.

Templo

Pictograma dun templo

Definición:

Edificio dedicado á adoración de deuses ou divindades.

Exemplo:

O templo de Zeus era o máis fermoso.

Vila

Pictograma dunha masía

Definición:

Residencia rural ou mansión en terras do Imperio romano, onde vivían persoas de clase alta ou persoas propietarias terrais. A vila incluía vivendas, dependencias agrícolas, e, ás veces, luxosos espazos recreativos e de ocio.

Exemplo:

As persoas ricas vivían ás aforas das cidades nas súas vilas.

A cidade romana

A Cidade de Roma no s. I d. C.
A Cidade de Roma no s. I d. C.

A base política e económica do Imperio romano foron as cidades. En Oriente xa existían (como as polis gregas), pero en Occidente apenas había, co cal a poboación romana tivo que fundalas (como no caso de Hispania e Gallaecia). Por tanto, as cidades romanas eran centros importantes de administración, comercio e vida social no Imperio romano.

A vida nas cidades era activa e variada, con mercados, espectáculos, e diversas actividades culturais e relixiosas. Estaban ben planificadas e construídas con elementos como:

  • Os foros (praza principal) era onde estaban as tendas, as institucións políticas e xudiciais e o templo principal da cidade.
  • Os templos eran numerosos a causa da ampla cantidade de deuses e deusas que había na mitoloxía romana.   Pictograma dun templo
  • Os teatros, anfiteatros e circos, servían de espazos para o ocio social e localizábanse en distintos puntos da cidade.Pictograma dun teatro romano
  • Os baños públicos era tamén moi importantes porque salvaban a inexistencia de auga e baños nas casas da xente (as persoas ricas si que tiñan). Nelas ademais de baños e masaxes tamén se facía deporte e actividades sociais. Pictograma do coliseo
  • Por último, os acuedutos levaban auga ás casas máis privilexiadas e as fontes.

Estas cidades tiñan unha estrutura organizada, con rúas rectas que se cruzaban en ángulo recto, formando un plano de cuadrícula. As partes principais eran:

  • O cardus, era a vía principal que avanzaba pola cidade en dirección Norte-Sur.
  • O decumanus era unha vía transversal que cruzaba ao Cardo en sentido Leste-Oeste.
  • O Foro era a praza principal froito do cruce do cardus e o decumanus.
Modelo de plano urbano romano: Caesaraugusta
Modelo de plano urbano romano: Caesaraugusta

A importancia das cidades romanas radica en que foron centros de poder e control do territorio. Tamén foron lugares de intercambio cultural, onde se difundían os costumes, a lingua e as leis romanas. Grazas ás cidades, a cultura romana espallouse por todo o imperio, influíndo moito nas civilizacións posteriores. A organización e infraestrutura das cidades romanas serviu de modelo para o desenvolvemento urbano en Europa durante séculos.

A casa típica da poboación romana adiñeirada na cidade era a domus, mentres que as persoas máis pobres vivían en pisos pequenos sen ningunha comodidade en edificios de varias alturas:

Domus romana
Plano dunha domus romana
Ruínas dunha ínsula no Capitolio de Roma
Ruínas dunha ínsula no Capitolio de Roma

Lectura facilitada

A base política e económica do Imperio Romano foron as cidades.

As cidades romanas eran o centro da administración, do comercio e da vida social.

As cidades romanas tiñan un plano en forma de cuadrícula.
As rúas eran rectas e cruzábanse en ángulo recto.

  • O cardus: era a rúa principal que ía de norte a sur.
  • O decumanus: cruzaba o cardus e ía de leste a oeste.

Os lugares máis importantes eran:

  • O foro: era a praza principal. 
    Nela estaban as tendas, as institucións políticas e xudiciais e o templo principal.
  • Os templos: había moitos, porque os romanos crían en moitos deuses e deusas.
  • Os teatros, anfiteatros e circos: eran lugares para o ocio e os espectáculos.
  • Os baños públicos: 
    A maioría da xente non tiña baño nin auga corrente nas casas, así que ían alí a lavarse, facer deporte e socializar.
  • Os acuedutos: levaban auga limpa ás casas máis ricas e ás fontes públicas.

As cidades romanas foron:

  • Centros de poder e control do territorio.
  • Lugares de intercambio cultural, onde se difundían as leis, o latín e os costumes romanos.
  • Grazas ás cidades, a cultura romana espallouse por todo o Imperio e influíu nas civilizacións posteriores.

Tarefa: Describe a cidade de Roma!

No seguinte vídeo podes pasear polo centro da antiga Roma. Nela atoparás moita información sobre como era a cidade máis grande e importante da Antigüidade. A continuación fai unha pequena descrición no teu caderno de como era a cidade e as súas principais partes.



As calzadas romanas

Mapa coas principais Vías Romanas
Mapa coas principais Vías Romanas


O Imperio romano foi unha entidade política que se fundamentou na unión das distintas cidades que había ao redor do Mediterráneo, como acabamos de ver. Para conectar tódalas cidades con Roma e a súa propia contorna, a poboación romana deseñou un enorme plan de calzadas.

Eran fundamentais para o comercio, a administración e a defensa. As calzadas permitían o rápido desprazamento dos exércitos, o transporte de mercadorías e a comunicación entre as cidades. Grazas a elas, o Imperio romano puido manterse unido e organizado durante moito tempo. Estas vías estaban ben construídas, con materiais de calidade, e moitas aínda se conservan hoxe en día. A súa construción supuxo un grande avance tecnolóxico e influíu na creación das modernas redes de estradas.

Lectura facilitada

Para comunicar todas as cidades con Roma, os romanos construíron unha enorme rede de calzadas, é dicir, estradas ben feitas e resistentes.As calzadas eran moi importantes porque permitían:

  • Mover os exércitos rapidamente para defender o Imperio.
  • Transportar mercadorías e facer comercio entre cidades.
  • Facilitar o traballo da administración, é dicir, gobernar e controlar o territorio.
  • Mellorar a comunicación entre todas as partes do Imperio.

As calzadas romanas estaban moi ben construídas.
Usaban materiais de boa calidade, como pedra e area, e tiñan varias capas para que fosen fortes e duradeiras.
Moitas delas aínda se conservan hoxe en día.

O seu legado
A construción das calzadas foi un gran avance tecnolóxico.
As técnicas que empregaron os romanos influíron na creación das estradas modernas.

Como se construíron as calzadas romanas

A construción das vías romanas era un proceso moi coidado e complexo. Primeiro, escollían a ruta máis recta posible, intentando evitar obstáculos como montañas ou ríos. Despois, marcaban o camiño con estacas.Pictograma dunha calzada romana

Para construílas, cavaban unha gabia no chan e enchíana con diferentes capas de materiais:

  • A primeira capa, chamada "statumen", estaba feita de pedras grandes.
  • A seguinte capa, "rudus", estaba composta de pedras máis pequenas mesturadas con cal.
  • A terceira capa, "nucleus", era unha mestura de area, cascallos e grava.
  • Finalmente, nas cidades ou zonas de prestixio, puñan unha capa superior de pedras planas e lisas chamada "summa crusta".

As vías romanas tiñan tamén sistemas de drenaxe para evitar que a auga as estragase e bordos para separar a estrada do terreo circundante. Moitas destas estradas eran tan ben construídas que aínda se poden ver e usar hoxe en día.

En resumo, as vías romanas foron fundamentais para a unión e o funcionamento do Imperio romano e foron construídas cunha técnica avanzada que as fixo duradeiras e eficaces. Podes saber máis vendo estes vídeos:

As técnicas construtivas das calzadas romanas


A construción das pontes romanas


Que sucedía no rural?

No Imperio romano, o rural era moi importante porque a maioría da xente vivía e traballaba no campo. Alí cultivaban alimentos como trigo, viño e aceite de oliva, que eran básicos na dieta romana. Tamén criaban animais como ovellas e vacas. O rural aseguraba o abastecemento de comida para as cidades e exércitos, facendo posible o crecemento do imperio.Pictograma dunha masía

Temos dous tipos de poboamento no rural romano:

  1. As vilas romanas, que eran grandes propiedades rurais, non só producían alimentos, senón que tamén eran centros de traballo e vida comunitaria. Moitos produtos do campo eran vendidos nas cidades ou exportados a outras partes do imperio, contribuíndo á economía. 
    Villae romana de Borg - Alemaña
    Fotografía da Villae romana de Borg - Alemaña
  2. Por outra parte estaban as aldeas, lugares con vivendas moi sinxelas onde a poboación era escasa e dedicábanse fundamentalmente á agricultura e a gandería. Na Gallaecia por exemplo, moitas destas aldeas segPictograma dunha casa ruraluiron tendo forma de "castro", pero agora situados nas planicies e nos fondos dos vales, onde estaban as mellores terras.
    Aldea rural tipo Castro de Viladonga, en época romana s. IV-V d. C.
    Fotografía aérea da Aldea rural tipo Castro de Viladonga

Lectura facilitada

O rural no Imperio Romano
No Imperio Romano, a maior parte da xente vivía e traballaba no campo.
Alí cultivaban trigo, viño e aceite de oliva e criaban animais como ovellas e vacas.

O rural era esencial porque daba alimento ás cidades e aos exércitos, permitindo que o Imperio crecese.


Tipos de poboamento
Había dous tipos principais:

Vilas romanas: grandes propiedades onde se producían alimentos e se organizaba o traballo. Moitos produtos vendíanse nas cidades ou exportábanse.
Aldeas: lugares pequenos con casas sinxelas, onde a xente facía agricultura e gandería. En Gallaecia, moitas tiñan forma de castro, situadas en vales con boas terras.

O rural foi unha parte fundamental da vida e da economía romana.

Feito con eXeLearning (Nova xanela)