Saltar navegación

3.1. Roma: xeografía e inicio da cidade eterna

 

Glosario

Municipio

Pictograma dun municipio

Definición:

Entidade administrativa básica formada por un territorio conxunto e a súa poboación, gobernada por institucións propias (concello).

Exemplo:

A veciñanza do municipio elixe o alcalde ou a alcaldesa.

Colonia

Pictograma dun pobo

Definición:

Cidade ou asentamento fundado por un país ou poder dominante nun territorio afastado, normalmente con fins de expansión, explotación de recursos ou control político.

Exemplo:

Os soldados retirados do servizo vivían nesa colonia.

Orixe e xeografía de Roma

A Roma histórica situábase na marxe esquerda do río Tíber, a 30 km da súa desembocadura, rodeada de outeiros, por iso se chamou a cidade dos sete outeiros. Situábase no medio da Península Itálica, cun río navegable e preto da costa. Esta localización permitía o acceso ao mar e servía de ponte sobre o río, polo que as rutas converxían alí.

En orixe, Roma era unha pequena cidade de pastores e campesiños, pero pola súa localización, a medio camiño dos etruscos -ao norte- e a Magna Grecia -ao sur- conseguiron especializarse no comercio dos produtos mediterráneos e itálicos.

Antes de ser un imperio. Roma pasou por distintas fases:

  • A Monarquía (753-510 a. C.): iría dende a fundación mítica da monarquía de Roma por parte de Rómulo, que logo continuaron monarcas como Numa Pompilio ou Tarquinio Prisco. O funcionamento da monarquía respaldaría o poder do rei e da raíña como o primeiro dos patricios e das patricias (clase alta romana). Expandiron o territorio cara ao sur, dominando Campania e Roma. Servio Tulio introduciu a constitución Serviana, dividindo a sociedade romana en catro clases.
Expansión de Roma durante a Monarquía
Expansión de Roma durante a Monarquía
  • A República (do 510 a. C. - ao 27 a. C.): coa chegada da república, o poder da monarquía pasou a ser levado a cabo por dous cónsules durante un ano. Excepcionalmente, cando houbera problemas graves no estado, o Senado (máxima institución política) podería nomear unha persoa ditadora (con poderes case ilimitados pero temporais -seis meses-) Co cambio de réxime comezaron as longas loitas entre dúas clases sociais: a patricia e a plebea o que impediu que Roma se expandira. Pero, a partir do s. III a. C. Roma comezou a súa expansión na península Itálica contra a poboación etrusca, a latina, a volsca, a equa e a samnita (guerras samnitas).

Ao final destas guerras, Roma gobernaba toda Italia e logo estendeuse alén do Mediterráneo coa conquista Cartago nas guerras púnicas, dominando o norte de África, Grecia e Macedonia e parte da Península Ibérica e das Galias.

Extensión da República romana durante as Guerras Púnicas
Extensión da República romana durante as Guerras Púnicas
  • O Imperio (do 14 a. C. - 456 d. C.): a partir de Augusto, gobernou o "princeps", o primeiro cidadán e máxima autoridade dos tempos imperiais, de autocrático (goberno dunha soa persoa). O imperio xurdiu trala da vitoria de Octavio Augusto sobre Marco Antonio no ano 27 a. C. Aínda que Octavio nunca se proclamou emperador, de feito, asumiu tódolos poderes do Estado e inaugurou a primeira dinastía de emperadores, a dinastía Xulia-Claudia. O Imperio foi destruído definitivamente no ano 476 tras a caída de Roma nas mans da poboación bárbara. Aínda que Octavio non aboliu legalmente a República e compartía o poder co Senado, na realidade era el quen tomaba as decisións.

Durante o s. II d. C. abarcaba, de oeste a leste, dende o océano Atlántico até as beiras do mar Caspio, o mar Vermello e o golfo Pérsico e, de norte a sur, dende as fragas dos ríos Rin e Danubio e a fronteira con Caledonia até o deserto do Sáhara. A súa superficie máxima estimada foi duns 6,5 millóns de km².

Wikipedia (https://gl.wikipedia.org/wiki/Imperio_Romano)

 

Máxima extensión do Imperio romano no s. II d. C.
Máxima extensión do Imperio romano no s. II d. C.

Lectura facilitada

Roma está situada na beira do río Tíber a 30 quilómetros do mar,

Roma encontrase no centro a Península Itálica, 

Esta localización permitía o acceso ao mar e servía de ponte sobre o río,

polo que as rutas converxían alí.

As fases da historia de Roma son tres:

  1. Monarquía (753 a. C.-510 a. C.). A máxima autoridade política era o rei e a raíña.
  2. República (510 a. C.-27 a. C.).  A institución política máis importante era o Senado.
  3. Imperio (27 a. C.-423 d. C.). O poder era exercido polo emperador e pola emperatriz.

Tarefa: Como de grande foron os dominios de Roma?

Sabes como foi a evolución de Roma dende as súas orixes ata a caída do Imperio?

Como foi o sistema de dominio romano

Despois da conquista, a poboación romana controlou de moi diversas formas os novos territorios, máis por alianzas que por sometemento. As cidades conquistadas podían ter diferentes situacións segundo a súa importancia e a súa relación con Roma:

    1.  Municipium: as cidades coñecidas como municipia tiñan certo grao de autonomía. As persoas habitantes destas cidades convertíanse en romanas, co dereito a participar na política de Roma e a beneficiarse das leis romanas. Tiñan os seus propios gobernos locais, pero debían seguir as normas do Imperio e pagar impostos a Roma.
    2. Colonia: as colonias eran cidades fundadas por Roma en territorios conquistados. Xeralmente, estaban habitadas por poboación romana, moitas veces persoas veteranas do exército. As colonias seguían a organización e os costumes romanos desde o principio, actuando como centros de romanización e control do territorio.
    3. Civitas foederata: estas cidades tiñan un tratado especial con Roma. Conservaban moita da súa autonomía e podían manter os seus propios gobernos e leis, pero debían apoiar a Roma en caso de guerra e podían ter que pagar tributos.
    4. Civitas stipendiaria: as cidades que ofrecían resistencia á conquista eran obrigadas a pagar tributos e tiñan menos autonomía. Non gozaban dos mesmos dereitos que a poboación romana e estaban máis controladas polas autoridades romanas.

A administración romana nas cidades conquistadas incluía a instalación de persoas funcionarias romanas para garantir o cumprimento das leis e a recadación de impostos. Tamén se promovía a construción de infraestruturas romanas como vías, acuedutos, teatros e foros, para integrar mellor as cidades no Imperio e mellorar a súa calidade de vida.

Lectura facilitada

Despois da conquista, a poboación romana controlou de moi diversas formas os novos territorios,

máis por alianzas que por sometemento.

As cidades conquistadas podían ter diferentes situacións

segundo a súa importancia e a súa relación con Roma:

 Municipium:

  • As cidades coñecidas como municipia tiñan certo grao de autonomía.
  • As persoas habitantes destas cidades convertíanse en romanas.
  • Tiñan os seus propios gobernos locais, pero debían seguir as normas do Imperio e pagar impostos a Roma.

Colonia:

  • As colonias eran cidades fundadas por Roma en territorios conquistados.
  • As colonias actuaban como centros de romanización e control do territorio.

Civitas foederata:

  • Estas cidades tiñan un tratado especial con Roma.
  • Conservaban moita da súa autonomía e podían manter os seus propios gobernos e leis,

       pero debían apoiar a Roma en caso de guerra e podían ter que pagar tributos.

Civitas stipendiaria:

  • As cidades que ofrecían resistencia á conquista eran obrigadas a pagar tributos e tiñan menos autonomía.
  • Non gozaban dos mesmos dereitos que a poboación romana e estaban máis controladas polas autoridades romanas.

As grandes dinastías e os grandes emperadores

A historia do Imperio romano estivo marcada por varias dinastías e emperadores importantes que deixaron unha forte pegada. Estas dinastías e emperadores xogaron un papel fundamental no desenvolvemento e a transformación do Imperio romano, cada un contribuíndo de diferentes maneiras á súa expansión, estabilidade e cultura.

Pictograma dun emperador romano

 Aquí tes unha breve descrición das grandes dinastías e algúns dos seus emperadores máis destacados:

Dinastía Xulio-Claudia

  • Xulio César: aínda que non foi emperador, foi un líder militar e político crucial que pavimentou o camiño para o Imperio.
  • Augusto: o primeiro emperador de Roma, tamén coñecido como Octavio, estableceu a paz e estabilidade (Pax Romana) despois de anos de guerra civil.
  • Tiberio: sucedeu a Augusto e gobernou con eficacia, aínda que era menos popular.
  • Calígula: coñecido polos seus excesos e tiranía, foi asasinado polos seus propios gardas.
  • Claudio: expandiu o imperio e realizou importantes reformas administrativas.
  • Nerón: famoso por súa crueldade e extravagancia, o seu reinado rematou coa súa morte tras unha serie de rebelións.

Dinastía Flavia

  • Vespasiano: comezou esta dinastía despois dun ano de caos. Reconstruíu Roma e estabilizou o imperio.
  • Tito: coñecido por completar o Coliseo e manexar a erupción do Vesuvio.
  • Domiciano: gobernou con eficacia, pero foi visto como un tirano e asasinado nunha conspiración.

Dinastía Antonina

Os Antoninos resolveron o problema sucesorio e promoveron a estabilidade económica.

  • Traxano: foi o primeiro emperador nacido en Hispania.
  • Adriano: renovou a política romana e estivo aberto ás provincias.
  • Marco Aurelio: tivo que enfrontar guerras e un nacente crise económica.

Dinastía Severa

  • Septimio Severo: renovou o imperio e fortaleceu o exército e expandiu as fronteiras do imperio.
  • Caracalla: coñecido polo Edicto de Caracalla, que concedeu a cidadanía romana a todos os homes libres do imperio.

Dinastía Constantiniana

  • Constantino, chamado o Grande. Foi o emperador que fixo oficial a relixión cristiana no imperio.

Agora podes coñecer a algúns deses protagonistas, como podemos ver a continuación:

Os rostros dos emperadores

Lectura facilitada

A historia do Imperio Romano tivo moitos emperadores e dinastías importantes.
Cada un deles deixou a súa pegada e axudou, dalgún modo, a construír e transformar o Imperio.

Dinastía Xulio-Claudia.

Xulio César
Non foi emperador, pero foi un gran líder militar e político.
Foi asasinado no Senado no ano 44 a. C., pero o seu legado foi enorme.

Augusto (Octavio)
Foi o primeiro emperador de Roma.
Fillo adoptivo de Xulio César.
Trouxo paz e estabilidade a Pax Romana.

Tiberio
Foi o sucesor de Augusto.
Gobernou de forma eficaz, pero era menos querido polo pobo.

Calígula
É lembrado polos seus excesos e comportamentos tiránicos.
Foi asasinado polos seus propios gardas no ano 41 d. C.

Claudio
Chegou ao poder despois da morte de Calígula.
Expandiu o Imperio, conquistando novas terras (como Britania).
Fixo reformas importantes para mellorar a administración de Roma.

 Nerón
É lembrado pola súa crueldade e extravagancia.
Durante o seu goberno houbo revoltas e incendios en Roma.
Finalmente, suicidouse no ano 68 d. C., poñendo fin á súa dinastía.

Dinastía Flavia:

Vespasiano: comezou esta dinastía despois dun ano de caos.

Reconstruíu Roma e estabilizou o imperio.
Tito: coñecido por completar o Coliseo.

Domiciano: Foi visto como un tirano e asasinado nunha conspiración.

Dinastía Antonina:

Traxano: foi o primeiro emperador nacido en Hispania.
Adriano: renovou a política romana e estivo aberto ás provincias.
Marco Aurelio: tivo que enfrontar guerras e un nacente crise económica.

Diastía Severa:

Caracalla: coñecido polo Edicto de Caracalla, que concedeu a

cidadanía romana a todos os homes libres do imperio.

Dinastía Constantiniana:

Constantino, chamado o Grande.

Foi o emperador que fixo oficial a relixión cristiana no imperio

Uns fixeron medrar o Imperio,
outros trouxeron paz e reformas,
e algúns provocaron crises e conflitos.
Todos eles forman parte da fascinante historia do Imperio Romano.



 
 

Apoio visual

Dinastías e emperadores

Feito con eXeLearning (Nova xanela)