¿Algunha vez seguiches un titorial de TikTok para facer masa de pizza ou pedícheslle a ChatGPT que che explique como resolver un problema matemático? Ambos son exemplos de textos instrutivos. Sen eles, as IA non poderían axudarnos, os robots non ensamblarían coches e ata as receitas de cociña serían un caos.

O texto instrutivo é un tipo de comunicación que guía ao receptor para actuar, adquirir coñecementos ou iniciar unha serie de pasos. No ámbito da Intelixencia Artificial, este tipo de texto vólvese crucial, xa que as instrucións precisas permiten ás máquinas interpretar e executar tarefas de maneira óptima. O dominio dos textos instrutivos resulta fundamental para potenciar a vosa capacidade de interactuar con sistemas intelixentes, converténdovos nos especialistas que o mundo tecnolóxico necesita.

Un texto instrutivo é un conxunto de indicacións organizadas e claras cuxo obxectivo é guiar ao receptor para realizar unha acción concreta. A súa esencia radica na eficacia: se non se comprende, non se executa.

Para que un texto instrutivo funcione (xa sexa para humanos ou para IA), debe cumprir requisitos básicos. A ambigüidade ou a desorde poden xerar erros críticos, como que un chatbot dea respostas absurdas ou que un brazo robótico ensambele mal unha peza.
A eficacia dun texto instrutivo radica na súa capacidade para transmitir información precisa e funcional, adaptándose ao contexto e ao usuario. Isto esixe características lingüísticas e estruturais específicas. Unha IA, por exemplo, procesa mellor frases curtas e marcadores temporais (“En primeiro lugar”, “A continuación”). Os recursos lingüísticos máis habituais son:

• Verbos en imperativo (“Selecciona”, “Configura”, “Evita”).
• Conectores cronolóxicos (“Primeiro”, “Logo”, “Mentres tanto”).
• Léxico técnico específico (en programación: “Bucle”, “Algoritmo”).
• Elementos gráficos (viñetas, números, negriñas).
• Estrutura condicional (“Se ocorre X, fai Y”), moi empregada en linguaxes de programación.

Non todos os textos instrutivos son iguais e a súa estrutura depende do seu propósito. Por exemplo, un protocolo de seguridade esixirá unha orde máis xerárquica, mentres que un titorial de software adoita seguir unha secuencia cronolóxica. O seu formato, por tanto, depende do contexto de uso, o público obxectivo e a complexidade da acción. Entre os tipos de texto máis habituais están:

1. Manuais de usuario: Explican funcións de dispositivos ou programas.
2. Titoriais: Guían na execución de tarefas específicas (ex.: edición de vídeos con IA).
3. Protocolos: Establecen normas de seguridade ou éticas no uso da IA.
4. Receitas: Instrucións paso a paso para procesos creativos (ex.: xeración de texto con algoritmos).
5. Guías de estilo: Definen criterios para redactar textos técnicos ou informes.

Aínda que ás veces non é o tipo de texto principal, numerosas interaccións con IA implican textos instrutivos; representan aproximadamente o 30-40% das consultas a sistemas de IA, especialmente en ámbitos como soporte técnico, educación e capacitación laboral. Isto débese á súa natureza práctica e demanda de respostas inmediatas. Por exemplo:

• “ChatGPT, explica como funciona a fotosíntese en tres pasos”.
• “Asistente virtual, guíame para restablecer o meu contrasinal”.

Na nosa interacción coa IA, a súa presenza pode rastrexarse en:

1. Titoriais personalizados (a IA axusta a linguaxe segundo a idade ou nivel do usuario).
2. Preguntas frecuentes dinámicas (FAQ): (actualízanse en tempo real segundo tendencias de busca).
3. Xeración de código (ferramentas como GitHub Copilot transforman indicacións en scripts).
4. Chatbots de resolución de problemas (empregados en servizo técnico ou educación).

Na actualidade, o desenvolvemento de textos instrutivos e manuais con intelixencia artificial (IA) expón desafíos éticos e de contido que deben abordarse para garantir a súa eficacia e responsabilidade. Como noutro tipo de circunstancias, as IA poden reproducir ou exacerbar prexuízos presentes nos datos de adestramento, como estereotipos de xénero, raza ou relixión. Por exemplo, un manual xerado automaticamente podería incluír linguaxe non inclusiva ou exemplos culturalmente sesgados. Así mesmo, as respostas proporcionadas por unha IA poderían ser aproveitadas para fins maliciosos ou daniños (ex.: guías para hackear sistemas).

No contexto laboral, a automatización da creación de contidos mediante IA pode reducir a demanda de redactores e profesionais creativos, afectando o emprego nestes sectores. Porén, a dependencia excesiva da IA podería limitar a orixinalidade e diversidade nos textos instrutivos, xa que as máquinas tende a replicar patróns existentes en lugar de innovar. Existe desconfianza nos expertos nos textos xerados por IA no momento actual do seu desenvolvemento, especialmente en ámbitos críticos como a educación ou a saúde, onde a precisión é vital. Para mitigar estes desafíos, proponse habitualmente combinar a IA con supervisión humana, implementar mecanismos de revisión ética e fomentar a transparencia no proceso de xeración.

A próxima vez que lle pidas a unha IA que che axude, lembra: detrás da súa resposta hai un texto instrutivo ben deseñado. Nas vosas mans está mellorar esa comunicación e facela máis exitosa. En Intelligere, non acollermos a calquera: buscamos a aqueles que queren ensinar a pensar ás máquinas.