2.2.1 - O reinado de Afonso XIII (1902-1931)

En 1902, ao cumprir 16 anos, accedeu ao trono, xurou a Constitución de 1876 e mantivo o vello sistema de alternancia dos dous partidos políticos (conservador-liberal), o que provocará o derrubamento da Restauración. Problemas diversos enturbaron o aire político:

• Partidos políticos distintos aos dous da quenda habitual e os sindicatos máis importantes opúñanse ao sistema (Partido Nacionalista Vasco, Liga Rexionalista Catalá, carlistas, PSOE, UGT, CNT, etc.), así como unha minoría de intelectuais.
• Derrotas do exército colonial en Marrocos.
• Corrupción do sistema electoral.
• Conflitos sociais provocados pola fame, salarios ínfimos, inflación e miseria no campo, sen resposta gobernamental axeitada, como a aplicada noutros países europeos, que implantaron seguros sociais, fixaron un salario mínimo e reduciron a xornada laboral.
• Terrorismo: atentados contra o rei e asasinatos de políticos.
• A Semana Tráxica de Barcelona (1909), provocada pola protesta contra a guerra de Marrocos, un forte anticlericalismo e as miserentas condicións do proletariado barcelonés, rematou con máis de 80 mortos.
• En 1917, e UGT e CNT proclaman unha folga xeral revolucionaria.

A ditadura de Primo de Rivera (1923-1929)

En setembro de 1923 o xeneral Primo de Rivera deu un golpe de estado. Afonso XIII aceptouno: quería un goberno autoritario e concordaba coas súas ideas. Primo de Rivera, respectando a monarquía, suspendeu a Constitución e os partidos, e estableceu un réxime autoritario, concentrando para si o poder político (foto: Primo de Rivera e Afonso XIII).

Chegou para nós o momento máis temido que esperado (porque quereriamos vivir sempre na legalidade e que ela rexa sen interrupción a vida española) de recoller as ansias, de atender o clamoroso requirimento de cantos amando a Patria non ven para ela outra salvación que liberala dos profesionais da política, dos homes que por unha ou outra razón nos ofrecen o cadro de desgrazas e inmoralidades que empezaron o ano 98 e ameazan España cun fin tráxico e deshonroso (…). Pois ben, agora imos reunir todas as responsabilidades e imos gobernar nós (…). Non temos que xustificar o noso acto, que o pobo san demanda e impón. Asasinatos de prelados, exgobernadores, axentes da autoridade, patróns, capataces e obreiros (…).

Primo de Rivera. Manifesto do golpe militar. 13 de setembro de 1923

Rematou coa guerra de Marrocos. Pero os problemas político-sociais non se solucionaron.

Actividades propostas