3.3 Variacións harmónicas

Verdadeiramente non é posible abranguer todas a posibilidades que permite a linguaxe harmónica. Variacións modais, variacións en harmonía polar, e moitas outras linguaxes que configuran diferentes estilos musicais históricos.

Pero sen chegar a estos niveis de complexidade harmónica hai alguns procesos asequibles para as persoas cun nivel medio de harmonía:

• Cambio de modo
• Utilización das dominantes secundarias e dominantes de substitución.
• O emprego do modo mixto.

Destes tres, imos tratar somentes nesta ODE o primeiro, o cambio de modo, que aínda que sinxelo ten consecuencias harmónicas interesantes.

Maior > menor

O modo menor é un modo moito máis rico en recursos harmónicos que o maior. A este modo lle son propias funcións coma:

• A napolitana, e a sexta aumentada.
• O carácter modal que lle outorga o V grado menor e o VII rebaixado (sen funcións de dominante), as fórmulas harmónicas como o baixo de lamento, a cadencia frixia, e a secuencia harmónica ♭VI - ♭VII - i
• A ambigüidade entre o modo menor e o seu relativo maior debido a ese mesmo ♭VII grao da escala menor natural que pode interpretarse como dominante do III.

Os temas das variacións de Mozart e Beethoven están en modo maior. polo que poden usarse para esta transformación. Mozart o fai nunha ocasión, a nùmero 8, pero non só utiliza este procedemento senon que tamén a imitación, combinando varios procesos compositivos.

Nas trinta e tres variacións de Beethoven aparece en cinco delas, onde catro conforman o final da obra ( 29 á 32 inclusives), escurecendo a ledicia predominante creando un clima ​​nun nodo final de reflexión, onde a música por primeira vez está preñada de tristura.

Para mostrar o uso da función de napolitana (do grupo da subdominante) e do acorde de sexta aumentada (do grupo da dominante) eliximos a número 29. Nesta crea unha rexión na tonalidade da napolitana reforzandoo co seu propio acorde de dominante. Como Mozart, combina varios procesos como o cambio de métrica (¾) e a utilización  dun patrón rítmico motívico.

Menor < Maior

Cando o tema está en modo menor o cambio de modo serve para iluminar e cambiar ou carácter da melodía. Harmónicamente perde riqueza e complexidade agás se utilice o modo mixto, combinación de recursos dos dous modos, ou escribindo unha reharmonización completa como fai Clara Schumann nesta variación.

A pesares de estar en modo maior o clima mantense escuro grazas a que:

• A primeira cadencia é unha cadencia rota sobre o vi grao (menor)
• A segunda cadencia o fai sobre a dominante do relativo menor re♯ menor (semicadencia frixia).
• A parte B está na tonalidade de re♯ menor
• A primeira frase de A’ mantén a tonalidade de re♯ menor
• Só na última frase ilumina o modo maior de Fa♯ maior.