Saltar navegación

3.3. Brétema

Brétema

Fotografía do papel manuscrito a bolígrafo do capítulo

Na beira do río da aldea, onde as árbores se miran nas augas, érguese un antigo Mosteiro. Alí, entre muros de pedra fría e silencios antigos, nace esta historia.

Aquela mañá, a brétema cubría todo. Martiño, un rapaz de ollos inquedos que vivía no lugar, espertou cunha melodía suave na mente. Non era un soño, era un canto, un murmurio do monte, un laio harmonioso que non tiña unha letra que el puidera recoñecer; mais que lle facía tremer o corazón.

Guiado pola curiosidade, camiñou ata o mosteiro. Dentro, un grupo de monxes entoaban un canto profundo e pausado.

—É canto gregoriano, rapaz —murmurou un monxe ao velo entrar—. Aquí cantamos co corazón e sen instrumentos. Só escoitarás a nosa voz unida nunha soa liña melódica, unha monodia para buscar a Deus no silencio.

Martiño sentou no chan de pedra e escoitou. As voces fluían nunha lingua que non comprendía pero que lle soaba antiga e poderosa. Os monxes copiaban aquelas melodías con símbolos estraños chamados neumas. Cando a última nota se perdeu no ar, Martiño saíu do mosteiro distinto. A brétema comezaba a levantarse. Aquelas voces eran eco dun tempo no que a música nacía do silencio, e o silencio era tamén música.

Preme aquí para descargar o traballo en PDF

Os mosteiros en Galicia

A historia de Martiño sitúase nun mosteiro, nome que se lle dá tanto a unha orde de monxes, coma ao edificio no que vivían tanto antigamente como na actualidade. Aquí tes algúns dos mosteiros máis coñecidos de toda Galicia e, para que entres en ambiente, música que ben puidera ser interpretada dentro dos seus muros.

Lectura facilitada

A historia de Martiño sitúase nun mosteiro.

Aquí tes algúns dos mosteiros máis coñecidos de Galicia e música antiga que soaba neles.

Relaciona

Na seguinte actividade cantarás emulando os sons do canto gregoriano, que como sabes, estaban orixinalmente escritos en latín. Para poñerche as cousas fáciles, terás que relacionar a versión latina coa súa tradución ao galego, para irte familiarizando coa letra da peza que interpretarás.

{"typeGame":"Relaciona","author":"","randomCards":true,"instructions":"

Na seguinte actividade cantarás emulando os sons do canto gregoriano, que como sabes, estaban orixinalmente escritos en latín. Para poñerche as cousas fáciles, terás que relacionar a versión latina coa súa tradución ao galego, para irte familiarizando coa letra da peza que interpretarás.

","showMinimize":false,"itinerary":{"showClue":false,"clueGame":"","percentageClue":40,"showCodeAccess":false,"codeAccess":"","messageCodeAccess":""},"cardsGame":[{"url":"","x":0,"y":0,"author":"","alt":"","audio":"","color":"#002b4a","backcolor":"#ffffff","eText":"Caligo%20densa","urlBk":"","xBk":0,"yBk":0,"authorBk":"","altBk":"","audioBk":"","colorBk":"#002b4a","backcolorBk":"#ffffff","eTextBk":"N%C3%A9boa%20espesa"},{"url":"","x":0,"y":0,"author":"","alt":"","audio":"","color":"#002b4a","backcolor":"#ffffff","eText":"M%C3%BAsica%20vocalis","urlBk":"","xBk":0,"yBk":0,"authorBk":"","altBk":"","audioBk":"","colorBk":"#002b4a","backcolorBk":"#ffffff","eTextBk":"M%C3%BAsica%20vocal"},{"url":"","x":0,"y":0,"author":"","alt":"","audio":"","color":"#002b4a","backcolor":"#ffffff","eText":"Historia%20majorum","urlBk":"","xBk":0,"yBk":0,"authorBk":"","altBk":"","audioBk":"","colorBk":"#002b4a","backcolorBk":"#ffffff","eTextBk":"Historia%20dos%20devanceiros"},{"url":"","x":0,"y":0,"author":"","alt":"","audio":"","color":"#002b4a","backcolor":"#ffffff","eText":"Monasteria%20et%20profunditas%20coelestis.","urlBk":"","xBk":0,"yBk":0,"authorBk":"","altBk":"","audioBk":"","colorBk":"#002b4a","backcolorBk":"#ffffff","eTextBk":"Mosteiros%20e%20profundidade%20celestial."}],"isScorm":1,"textButtonScorm":"Gardar a puntuación","repeatActivity":true,"textAfter":"","version":1.3,"percentajeCards":100,"type":0,"showSolution":true,"timeShowSolution":3,"time":3,"evaluation":false,"evaluationID":"","id":"20255415258-120","msgs":{"msgSubmit":"Enviar","msgClue":"Xenial! A pista é:","msgCodeAccess":"Código de acceso","msgPlayStart":"Prema aquí para xogar","msgScore":"Puntuación","msgErrors":"Erros","msgHits":"Acertos","msgMinimize":"Minimizar","msgMaximize":"Maximizar","msgFullScreen":"Pantalla Completa","msgExitFullScreen":"Saír de pantalla completa","msgNoImage":"Pregunta sen imaxes","msgEndGameScore":"Antes de gardar a puntuación comece a partida.","msgScoreScorm":"A puntuación non se pode gardar porque esta páxina non forma parte dun paquete SCORM.","msgOnlySaveScore":"Só se pode gardar a puntuación unha vez!","msgOnlySave":"Só se pode gardar unha vez","msgInformation":"Información","msgYouScore":"A puntuación","msgAuthor":"Autoría","msgOnlySaveAuto":"A puntuación gardarase despois de cada pregunta. Só se pode xogar unha vez.","msgSaveAuto":"A puntuación gardarase automaticamente despois de cada pregunta.","msgSeveralScore":"Pódese gardar a puntuación tantas veces como se queira","msgYouLastScore":"A última puntuación gardada é","msgActityComply":"Xa realizaches esta actividade.","msgPlaySeveralTimes":"Pódese realizar esta actividade tantas veces como se queira","msgClose":"Pechar","msgAudio":"Audio","msgNumQuestions":"Número de cartas","msgTryAgain":"Necesitas polo menos un %s% de respostas correctas para conseguir a información. Volve tentalo.","msgEndGameM":"Remataches o xogo. A túa puntuación é %s.","msgUncompletedActivity":"Actividade non completada","msgSuccessfulActivity":"Actividade superada. Puntuación: %s","msgUnsuccessfulActivity":"Actividade non superada. Puntuación: %s","msgTypeGame":"Relaciona","msgCheck":"Comprobar","msgRestart":"Reiniciar"}}
O navegador non é compatible con esta ferramenta.

Cantando gregoriano

Agora é o momento de que poñas a proba a túa interpretación vocal. Aquí tes unha partitura de inspiración gregoriana coa letra coa que acabas de traballar.

Para saber máis

Idade Media

Partitura de música gregoriana. Imaxe que ilustra a aparición da notación musical na Idadel Media.

Como podes comprobar, o conto que liches fala de toda unha serie de termos asociados á música medieval, en concreto, ao canto gregoriano. Estas son as súas características:

  • É un canto monódico, a capela, en latín e cun ritmo libre que se adecúa ao texto.
  • Tamén é un canto de carácter relixioso, interpretado por homes nos tempos antigos.
  • As melodías están organizadas nos oito modos gregorianos (estilos musicais que se usaban na música relixiosa) e acostuman a usar graos conxuntos (notas consecutivas) con poucos saltos.
  • Empregan unha notación moi diferente da actual. Utilizan o tetragrama, conxunto de 4 liñas onde se escribía a música antiga.
  • Abundan os melismas, recursos que se empregan para cantar moitas notas sobre unha soa sílaba dunha palabra.
  • Tamén están presentes os neumas, símbolos musicais antigos cadrados ou romboides, as primeiras figuras musicais.

Contexto social

Capitel con xograres tallados en pedra. Ilustra a sociedade do momento a través da arquitectura.

O canto gregoriano naceu na Idade Media como música relixiosa propia da Igrexa Católica. Era cantado polos monxes nos mosteiros e usábase nas misas e oracións. A sociedade medieval estaba moi marcada pola relixión, e a maior parte da música era sacra (relixiosa), composta e interpretada dentro da igrexa. A música profana (non relixiosa) tamén existía, sobre todo nas cortes e nas vilas, interpretada por trobadores, xograres e músicos ambulantes.

A notación musical comezou a desenvolverse neste período para conservar as melodías. A maioría da xente non sabía ler música, así que a aprendían de oído.

Aínda que foi unha etapa de escurantismo, xa que a cultura estaba ao servizo da igrexa e poucas persoas tiñan acceso ao saber, os monxes dos mosteiros conservaron e transmitiron moitos coñecementos importantes copiando libros a man.

No relativo a outras artes, o Mestre Mateo foi un gran artista e escultor da Idade Media. Viviu no século XII e é o autor do Pórtico da Gloria, unha parte moi importante da nosa Catedral de Santiago de Compostela.

Compositores

Estatua de pedra coa imaxe de Hildegarda de Bingen, unha das compositoras máis brillantes da Idade Media.

Alemaña:

  • Hildegarda de Bingen

Francia:

  • Léonin
  • Pérotin
  • Guillaume de Machaut

Italia:

  • Francesco Landini
  • Guido d’Arezzo

España, Galicia:

  • Alfonso X "O Sabio"

Lectura facilitada

A Idade Media

Características do canto gregoriano:

  • É un canto monódico, a capela, en latín e con ritmo libre.
  • É un canto de carácter relixioso, interpretado por homes.
  • Empregan o tetragrama, 4 liñas onde se escribía a música antiga.
  • Abundan os melismas, cantar moitas notas sobre unha soa sílaba.
  • Os neumas son signos musicais anteriores ás nosas figuras.

Contexto social

A sociedade medieval estaba moi marcada pola relixión.

A maior parte da música era relixiosa.

A música profana (non relixiosa) era interpretada por trobadores, xograres e músicos ambulantes.

A notación musical comezou a desenvolverse para conservar as melodías.

Os monxes dos mosteiros conservaron e transmitiron moitos coñecementos importantes copiando libros a man.

No relativo a outras artes, o Mestre Mateo foi un gran artista e escultor da Idade Media.

É o autor do Pórtico da Gloria da Catedral de Santiago de Compostela.

Compositores 

Alemaña: 

  • Hildegarda de Bingen

Francia:

  • Léonin
  • Pérotin
  • Guillaume de Machaut

Italia:

  • Francesco Landini
  • Guido d’Arezzo

España, Galicia:

  • Alfonso X "O Sabio"

Grazas por unha nova aventura

Formaches un coro e interpretaches canto gregoriano.

A Idade Media tróuxoche o tetagrama e o latín como vehículos.

Cando chegues á fase 4 serás capaz de ordenar todo o conto e coñecer así o transcorrer da historia da música. 

Segue así! cada vez estás máis preto de acadar o reto.

Feito con eXeLearning (Nova xanela)