Guía Didáctica para o profesorado

Cada apartado do proxecto conleva unha tarefa para traballar cos principais contidos do proxecto. A secuencia organízase en catro apartados principais:

• Antes de comezar é un apartado concebido como introdución e motivación ao resto da secuencia didáctica. Para iso, incorpórase un vídeo de Fisterra e unha breve reflexión sobre os coñecementos previos do alumnado. Ademais, introdúcese o producto final da secuencia didáctica: unha exposición sobre o Camiño de Fisterra-Muxía. Neste apartado explícase a orixe do Camiño a Fisterra. Como actividade máis complexa, proponse unha procura, selección e análise de información en relación ao incremento no número de peregrinos e visitantes que está a ter esta ruta recentemente.
• Preparemos a ruta! ofrece distintas actividades e tarefas en relación coa ruta a Fisterra que se poden levar a cabo na aula como paso previo á realización da camiñada. Partindo dunha concepción competencial, abordánse distintos aspectos relacionados coa localización xeográfica, cartografía e elaboración de materiais xeográficos, meteoroloxía, uso de terminoloxía científica, busca e selección de información en distintas fontes.
• Camiñamos! é un apartado do proxecto deseñado con tarefas para realizar ao longo do camiño a Fisterra. Este traballo de campo céntrase en aspectos relacionados con distintos momentos históricos, conservación e protección do patrimonio, coa fauna e a flora propia desta zona de Galicia e a importancia do coidado do medio ambiente e o noso patrimonio histórico e natural.
• A pegada do Camiño é o peche da secuencias didáctica que implica unha reflexión sobre o aprendido. Nesta parte propónse unha actividade de difusión das distintas tarefas levadas a cabo ao longo do proxecto. Para iso, a proposta é dunha exposición no centro educativo, compartindo co resto da comunidade escolar os coñecementos adquiridos.
• Guía didáctica para o profesorado.

Cada un dos apartados segue un mesmo esquema de organización para que sexa doado para o alumnado estruturar a aprendizaxe. Comeza cunha revisión de coñecementos previos, segue a proposta de exercicios, actividades e a tarefa e pecha cunha reflexión do proceso da aprendizaxe.

O presente proxecto deseñouse partindo dunha selección dos elementos do currículo que podían relacionarse coa proposta, co deseño de actividades de aprendizaxe, coa súa aprendizaxe e a avaliación dos mesmos. Deste xeito, abórdanse un grande número de aspectos do currículo vixente en Galicia para 1º ESO, tal e como se pode apreciar na concreción curricular proposta para este proxecto nas áreas de Ciencias Naturais e Ciencias Sociais.

• Obxectivos de área. Co desenvolvemento deste proxecto contribúese ao cumplimento dos obxectivos da educación secundaria obrigatoria. Na concreción curricular referente a este proxecto non se especifican por seren dun carácter xeral para a etapa de ensino secundario.
• Contidos. Os distintos tipos de contidos son enfocados sempre en relación á adquisición das distintas competencias. De tal xeito, os coñecementos serán unha parte fundamental da proposta. A selección de contidos levouse a cabo partindo do currículo galego vixente para 1º ESO pero, dado que é unha proposta flexible e aberta, pode adaptarse a outras materias e cursos.
• Criterios de avaliación. Partiuse da selección de criterios de avaliación relacionados directamente coa proposta. A súa selección e concreción pódese apreciar na concreción curricular que se adxunta no apartado correspondente.
• Estándares de aprendizaxe. Os estándares seleccionados para esta secuencia permitiron o deseño do recurso didáctico. A súa vinculación directa cos contidos e competencias facilita o proceso de avaliación simultáneo destes elementos. Os estándares de aprendizaxe curriculares seleccionados detállanse en relación coa proposta de aprendizaxe na que se traballan. 
• Competencias. Toda a secuencia está deseñada dende un enfoque competencial, de tal xeito que todas as propostas de aprendizaxe  buscan activar e aplicar de forma integrada os coñecementos teóricos, co fin de realizar de forma axeitada as actividades e a resolución eficaz das tarefas propostas. Tívose presente a contextualización nunha contorna próxima dos recursos didácticos como punto de partida clave para a aprendizaxe. Esa práctica social relevante materialízase na consecución dunha exposición do Camiño a Fisterra.

Marcos Perille. Bota de peregrino (CC BY-SA) 

Dado que a proposta aporta un deseño aberto e flexible, pódese adaptar ás necesidades propias de cada grupo de alumnado, de tal xeito que poden escollerse aquelas apartados que resulten máis interesantes, poñendo en práctica parcialmente a secuencia. Por tanto, a proposta na temporalización que facemos é simplemente unha orientación á hora de abordar este recurso didáctico.

A presente proposta didáctica está deseñada para desenvolvela ao longo de dezaseis sesións de clase aproximadamente. Cada sesión corresponde cun apartado da secuencia. Á hora de deseñar a actividade buscouse un equilibrio nas actividades e tarefas de cada sección para que a súa posta en práctica teña unha duración similar.

• Este proxecto deseñouse coa premisa de obter un resultado aberto e flexible que se poida adaptar a calquera grupo de alumnado dun centro educativo galego. O profesorado poderá facer as modificacións oportunas para optimizar esta secuencia didáctica á hora da posta en práctica na realidade da súa aula.
• A flexibilidade da proposta inclúe tamén a oportunidade de incorporar novas actividades que vaian xurdindo na posta en práctica. As aportacións do alumnado serán claves ao entender a proposta de forma viva, cambiante. A busca de recursos propios, fontes de información e ferramentas de traballo por parte dos estudantes é elemental en moitas actividades e tarefas da secuencia.
• Para a posta en práctica do proxecto, non son necesarios requerimentos técnicos moi específicos. Será preciso un ordenador con acceso a internet e, de xeito recomendable, un encerado dixital. O feito de buscar un producto final no que prime o audiovisual, requerirá o uso de dispositivos móviles por parte do alumnado (no caso de non contar con eles, podería utilizarse unha cámara fotográfica).
• Antes de comezar o proxecto será fundamental que o profesorado explique de xeito global a estrutura do mesmo,  así como os obxectivos da secuencia didáctica e o producto final conformado a partir das tarefas realizadas. O/a estudante coñecerá en todo momeno qué ten que facer, como e para que. O profesorado debe cerciorarse que o alumnado coñece de antemán como vai ser o proceso de avaliación, o que se vai avaliar, como e cando vai ser avaliados.
• Ao longo do proxecto, suxírense distintas tipos de agrupamento para fomentar o traballo en equipo, en pequeno e gran grupo.
• O caderno de bitácora é unha pedra angular no proxecto para que o alumnado poida reflexionar sobre o traballo e proxectos realizados, a modo de portfolio. Acompañará ao alumnado dende o inicio para poder expresar as súas dúbidas e expectativas, ao longo das tarefas para valorar o desenvolvemento das mesmas e ao rematar a secuencia para avaliar globalmente o proxecto e os progresos realizados.
• 

  Marcos Perille. Camiño no Camiño (CC BY-SA)