Conexións con outras disciplinas artísticas
Literatura para gourmets
O mundo da cociña e da alimentación goza dun papel relevante nun gran número de obras literarias de todos os tempos e sería imposible contabilizar aquelas nas que aparece algunha referencia culinaria: un poeta que lle dedica unha poesía a algún alimento ou un novelista que crea un personaxe cuns gustos culinarios concretos ou con afición pola gastronomía. Atoparemos incluso historias vertebradas en torno a algunha receta de cociña ou outras nas que a inxestión dalgún alimento cumpre unha función máxica.
Para abrir boca, comezamos por unha grande obra da literatura universal: Gargantúa e Pantagruel, escrita no século XVI polo francés François Rabelais. Trátase dunha novela dividida en cinco volúmenes que narra a historia de dous xigantes, Gargantúa e o seu fillo, Pantagruel, que, caracterizado por posuír un apetito insaciable, convértese nun paradigma dos excesos na mesa. A gula de Pantagruel está presente desde o momento de nacer: é expulsado do ventre da súa nai xa que tiran del oito homes que levan un mulo cargado de sal, nove dromedarios cheos de xamóns, sete camelos con anguías e vinte cinco carretas de porros, allos e cebolas.
Este personaxe populariza a expresión “banquete pantagruélico”, co significado que podes atopar no dicionario.
Aínda que a presenza da arte culinaria no mundo literario é inabarcable, vexamos algúns exemplos máis...
Literatura española
Algunos de los personajes más destacados de la historia de la literatura española se caracterizan por comer poco y mal. Fiel reflejo de la sociedad de su tiempo, Don Quijote y el Lazarillo fueron antihéroes más habituados a sufrir los calvarios del hambre que a los grandes banquetes. A continuación lee la frase que sigue al célebre comienzo del Quijote, en la que Cervantes resume el pobre menú semanal de su protagonista:
En un lugar de la Mancha, de cuyo nombre no quiero acordarme, no ha mucho tiempo que vivía un hidalgo de los de lanza en astillero, adarga antigua, rocín flaco y galgo corredor. Una olla de algo más vaca que carnero, salpicón las más noches, duelos y quebrantos los sábados, lentejas los viernes, algún palomino de añadidura los domingos, consumían las tres partes de su hacienda.
Miguel de Cervantes
- ¿Has comido alguna vez duelos y quebrantos? Para averiguarlo consulta el diccionario de la RAE.
Lazarillo de Tormes es el protagonista de la primera novela protagonizada por un pícaro, un niño que se vale de todo tipo de argucias y pillerías para conseguir comida en la España del siglo XVI.
- Consulta de nuevo el DRAE y descubre qué significa originariamente la palabra pícaro. Verás la relación que guarda con la cocina.
- Buscad en el TRATADO PRIMERO del Lazarillo aquellos pasajes en los que Lázaro trata de engañar al ciego para poder comer. Luego podéis leerlos en voz alta.
...y comieron perdices
Son muchos los cuentos infantiles en los que la introducción de algún alimento es fundamental a la hora de provocar el conflicto o bien de resolver la trama. Por equipos escoged un cuento cada uno y explicad la relación que guarda el argumento del mismo con la comida. Cada título es un hipervinculo que os llevará a una versión de cada cuento en internet.
Unos versos para hacer la digestión
El poeta chileno Pablo Neruda publicó en 1954 Las Odas Elementales. Algunos de estos poemas están dedicados a plantas comestibles (la alcachofa, la cebolla o el tomate). Te proponemos la lectura de la “Oda al caldillo de congrio”, una auténtica receta de cocina escrita en verso. Aunque para hacer esta receta deberás primero ordenar el poema según los pasos que se indican para hacer el caldo. Ordena el poema escribiendo en cada hueco los números de 1 al 6.
Cociña e pintura
Pratos de cine
O cine contén, do mesmo xeito que a literatura, una fonte inesgotable de referencias gastronómicas. Agora ben, se nos centramos naqueles filmes e documentais nos que o mundo da cociña ten unha relevancia especial, atopamos un listado notablemente reducido.
Consultade a lista de películas e documentais sobre cociña e realizade por parellas a actividade proposta (aínda que non aparecen todas as películas da actividade no listado, pode ser de axuda).
Relacionade o título das películas do cadro despregrable coa información que lle corresponde, tendo en conta que algún título pode aparecer máis dunha vez e que algún outro non se corresponde con nada.
Licenciado baixo a Licenza Creative Commons Recoñecemento Compartir igual 4.0