Competencia básica

Este fonema consonántico fricativo palatal xordo, presente en verbas como xamón ou seixo é un fonema característico da lingua galega. Na Idade Media existía tamén a súa parella sonora (a letra coa que se representaba era o "j", como en Cancioneiro da Ajuda). Este fonema non existe no castelán, polo que non caias na tentación de asociar a letra "j" co fonema velar do castelán (de jamón, por exemplo); lembra a grafía medieval (Arteijo, ou palabras como Pujol).

Observa tamén que a letra "x" non representa sempre o fonema /ʃ/, senón que tamén representa un grupo consonántico, como en taxi.

Este fonema consonántico nasal velar sonoro é o que pronunciamos cando dicimos unha. Como ben sabes, escribímolo co dígrafo -nh-; mais non só o representamos así, porque o n final de palabras como pan ou Ramón en galego tamén o pronunciamos velar, aínda que o representemos coa letra "n".

As seguintes palabras: xordo, xerme, axotar/ exalumno, taxidermia.

Ningunha, ningún, algún.

Observa ben o seguinte: a secuencia "non o sei", o segundo "n" non se pronuncia velar, senón alveolar, pois a secuenciación é a seguinte: no-no sei.

O fonema /λ/ represéntase en galego co dígrafo "ll".