Taller de ciencia

Imaxe de tubos de ensaio para mostras de sangue

Marta é unha estudante de 15 anos que leva uns días sentíndose cansa e sen moita enerxía. A súa nai, preocupada, decide levala ao médico para ver se todo está ben. O doutor recoméndalle facer unha análise de sangue para comprobar os seus niveis de glicosa, colesterol, hemoglobina, plaquetas e creatinina.

Cando recibe os resultados, o médico explícalle que algúns valores están fóra do rango normal e que, para interpretalos mellor, deben comparalos cos valores recomendados.

Axuda a Marta a calcular as diferenzas entre os valores da súa análise e os valores normais, e determina se debe facer cambios nos seus hábitos para mellorar a súa saúde.

A seguinte táboa mostra os valores de referencia dalgúns parámetros sanguíneos e os resultados da análise de Marta:

Parámetro	Valor normal	Valor da paciente
Glicosa (mg-dL)	70 - 100	130
Colesterol LDL (mg/dL)	< 100	120
Hemoglobina (g/dL)	13,5 - 17,5 (homes) / 12 - 16 (mulleres)	11,8
Plaquetas (miles / microlitro)	150 - 400	90
Creatinina (mg/dL)	0,7 - 1,3	1,5

Retroalimentación

Cuestión 1. Para cada un dos parámetros, calcula a diferenza entre o valor do paciente e o límite máis próximo do intervalo normal.

Cuestión 2. Calcula a porcentaxe de desviación de cada valor respecto ao límite superior ou inferior máis próximo. Usa a fórmula:

\({Desviación porcentual} = \left(\frac{\text{Valor do Paciente} - \text{Límite máis próximo}}{\text{Límite máis próximo}}\right) \times 100\)

Cuestión 3. Interpreta os resultados da analítica de sangue de Marta:

Sobre os niveis de glicosa no sangue, que pode significar isto?

a) Pode ter anemia.
b) Pode estar en risco de diabetes.
c) Non significa nada, é un valor normal.

Sobre os niveis de colesterol LDL, os valores poden indicar:

a) Un maior risco de enfermidades cardiovasculares.
b) Que ten anemia.
c) Que o seu fígado funciona mal.

Sobre os seus niveis de hemoglobina, a desviación pode significar que:

a) Está en risco de sufrir anemia.
b) Ten problemas no fígado.
c) Ten diabetes.

Sobre os niveis das súas plaquetas, que consecuencias pode ter isto?

a) Maior risco de infeccións.
b) Problemas de coagulación e tendencia a sangrados.
c) Unha presión arterial alta.

Sobre a creatinina, que órgano pode estar afectado?

a) O corazón.
b) Os riles.
c) O fígado.

Cuestión 4. Reflexión final

Que cambios debería facer Marta no seu estilo de vida para mellorar a súa saúde?
Se foses Marta, pedirías máis probas médicas? Por que?

Retroalimentación

Cuestión 1

Parámetro	Valor normal	Valor de Marta	Diferenza
Glicosa (mg / dL)	70 - 100	130	130 - 100 = 30 (por riba)
Colesterol LDL (mg / dL)	< 100	120	120 - 100 = 20 (por riba)
Hemoglobina (g / dL)	12 - 16	11,8	12 - 11,8 = 0,2 (por baixo)
Plaquetas (miles / microL)	150 - 400	90	150 - 90 = 60 (por baixo)
Creatinina (mg / dL)	0,7 - 1,3	1,5	1,5 - 1,3 = 0,2 (por riba)

Cuestión 2

Parámetro	Cálculo	Desviación porcentual
Glicosa	(130 - 100 ) / 100 · 100	30 % por riba
Colesterol LDL	(120 - 100 ) / 100 · 100	20 % por riba
Hemoglobina	(11,8 - 12 ) / 12 · 100	- 1 ,67 % por baixo
Plaquetas	(130 - 100 ) / 100 · 100	- 40 % por baixo
Creatinina	(130 - 100 ) / 100 · 100	15,38 % por riba

Cuestión 3.

b , a , a ,b

Cuestión 4

a. Para mellorar a súa saúde, Marta podería:

Controlar o consumo de azucres e carbohidratos refinados → Para reducir o nivel de glicosa e previr a diabetes, Marta debería evitar alimentos como refrescos, doces, pan branco e optar por alimentos ricos en fibra como froitas, verduras e cereais integrais.

Mellorar a alimentación para reducir o colesterol LDL → Evitar graxas saturadas (comida rápida, embutidos, queixos graxos) e aumentar o consumo de grasas saudables (aguacate, froitos secos, peixe azul).

Aumentar o consumo de ferro → Como a súa hemoglobina está algo baixa, Marta debería incluír máis alimentos ricos en ferro (lentellas, espinacas, carne vermella magra) e combinalos con vitamina C (laranxas, kiwi) para mellorar a absorción.

Beber máis auga e vixiar a saúde renal → Para manter a creatinina dentro dos niveis normais, é fundamental manterse ben hidratada e reducir o consumo excesivo de sal.

Facer exercicio regularmente → O exercicio axuda a baixar o colesterol, regular a glicosa e mellorar a circulación sanguínea. O ideal sería camiñar, correr ou andar en bicicleta polo menos 30 minutos ao día.

Consultar co médico sobre as plaquetas baixas → Se Marta ten hematomas frecuentes ou sangrados prolongados, debería falar cun especialista para ver se necesita suplementos ou cambios na dieta.

b. Marta debería consultar co médico e facer un seguimento dos valores alterados para evitar que se convertan en problemas de saúde máis graves no futuro.