Guía didáctica

• Utilizar as diversas linguaxes como instrumentos de comunicación, de expresión de ideas e sentimentos, de representación, de aprendizaxe e de goce.
• Comprender a intencionalidade comunicativa doutras nenas e doutros nenos , así como das persoas adultas, adoptando unha actitude positiva cara as linguas.
• Achegarse á lingua escrita a través de distintos tipos de textos -literarios, expositivos, enumerativos, informativos, prescriptivos-, recoñecendo a funcionalidade e uso social destes.
• Potenciar a capacidade creativa a través das linguaxes artísticas para imaxinar, inventar, transformar....dende as súas ideas, sentimentos, experiencias, coñecementos....
• Achegarse ao coñecemento de obras artísticas expresadas en distintas linguaxes, comunicándose creativamente a través das diferentes manifestacións: fotografía, pintura, modelado, escultura, teatro, danza, música, literatura, imaxes proxectadas... e adquirindo sensibilidade estética.

• Desenvolver o sentir de autoconfianza nas producións artísticas persoais amosando interese pola súa mellora, respectando e valorando as creacións propias e as das demais persoas.

• Achegarse ao coñecemento, emprego e valoración das TIC -ordenadores, internet, encerado dixital interactivo, escáner, vídeo, ...- como ferramentas  de busca de información, creación, expresión e comunicación

• Utilización e valoración progresiva da lingua oral para evocar e relatar feitos, para adquirir coñecementos, para expresar e comunicar ideas, sentimentos e emocións, para facer peticións  e como mecanismo para regular a propia conduta e a das demais persoas.
• Achegamento á lingua escrita como medio de comunicación, información e goce. Interese por explorar e coñecer algúns dos textos de uso social (texto literario) e algunha das súas propiedades -función, autoría, soporte, personaxes, relación título – contido, relación imaxe – texto, fórmulas fixas, estrutura  (proposta de Adam: Situación inicial estable + complicación + reacción + novo elemento perturbador + situación final + avaliación).
• Diferenciación entre as formas escritas e outras formas de expresión gráfica. Identificación de palabras e frases escritas moi significativas e usuais -nomes propios, personaxes e títulos de contos, fórmulas fixas de inicio e remate...-. Percepción de diferenzas e semellanzas entre elas atendendo a propiedades cuantitativas -cantidade de letras, palabras longas e palabras curtas- e propiedades cualitativas -variedade de grafías-. Iniciación ao coñecemento do código escrito a través desas palabras e frases empregadas en contextos significativos e funcionais.

• Iniciación no uso da escritura en situacións contextualizadas e reais, -textos literarios- . Interese e disposición para o uso dalgunhas convencións do sistema da lingua escrita como a linealidade, a orientación e a organización do espazo, e gusto por producir mensaxes e textos cunha aproximación progresiva á escritura convencional.
• Potenciación e valoración da creatividade e a fantasía como recurso para produción de textos literarios.
• Invención e produción dos seus primeiros textos literarios en soporte papel ou dixital, amosando valoración e respecto polas producións escritas propias e as das demais compañeiras e dos demais compañeiros; dándoos a coñecer para a súa validación social.
• Escoita e comprensión da lectura en voz alta, realizada por unha lectora ou lector competente, de contos, relatos, lendas, poesías, rimas, adiviñas, teatro... tanto tradicionais como contemporáneas, nas dúas linguas oficiais, e como fonte de pracer e de aprendizaxe compartido.
• Potenciación da súa imaxinación e fantasía para enriquecer a actividade creativa.
• Interpretación e valoración de diferentes tipos de obras plásticas (fotografía) mantendo un diálogo ante a obra de arte; manifestando as emocións e sensacións que producen, as ideas que suxire, así como indicando o que gusta e o que non.
• Coñecemento, coidado e uso, na medida das súas posibilidades, das ferramentas tecnolóxicas -cámara fotográfica-; desenvolvendo unha actitude crítica ante a veracidade da información que proporcionan.
• Propiedades cuantitativas e cualitativas das palabras.

• Mostrar interese polos textos escritos presentes na aula e no contorno próximo, iniciándose no seu uso e na comprensión das súas finalidades. Interesarse e participar nas situacións significativas de lectura e escritura que se producen na aula desenvolvidas por persoas lectoras e escritoras competentes.
• Producir diferentes textos individualmente ou en grupo -con escritura convencional ou non-, iniciándose no uso do teclado para a codificación, con propósitos e intencións diferentes: recoller e transmitir información, goce....
• Gozar compartindo a escoita e a lectura en voz alta de textos literarios: contos, relatos, lendas, poesías, rimas, adiviñas, .....
• Expresarse e comunicarse utilizando medios, materiais e técnicas propios das diferentes linguaxes artísticas e audiovisuais
• Mostrar interese por explorar as súas posibilidades de expresión e representación, por gozar coas súas producións e por compartir as experiencias creativas, estéticas e comunicativas.

• Escoita con atención a lectura de textos literarios.
• Amosa interese cando se introduce algún elemento artístico novo.
• Interpreta diferentes fotografías.
• Describe emocións a partir da visualización de fotografías.
• Menciona unha diferenza entre fotografía e debuxo.
• Argumenta por que nos contos da aula non hai fotografías.
• Amosa iniciativa ante as propostas que se realizan.
• Coñece polo menos dúas fórmulas fixas de comezo de conto.
• Coñece polo menos dúas fórmulas fixas de remate de conto.
• Compara un texto informativo (nota ás familias) cun texto literario.
• Ten iniciativa para elixir unha fotografía atendendo aos seus gustos.
• Recorda as fórmulas fixas aportadas pola súa familia.
• Identifica os adxectivos dun breve listado de palabras.
• Aporta adxectivos para aumentar o listado proposto.
• Describe ao personaxe principal da súa historia.
• Relaciona a fotografía co espazo e o tempo no que sucederá a historia.
• Identifica un conflito nos contos lidos na aula.
• A súa historia é creativa e orixinal.
• Necesita que a persoa docente guíe a súa produción con preguntas.
• Reflexiona sobre os aspectos a mellorar no seu conto.
• Propón melloras lexicais para o seu conto.
• Propón melloras de estrutura para o seu conto.
• Identifica o ordenador como procesador de textos.
• Amosa interese por empregar a cámara fotográfica.
• Propón un título coherente.
• Representa aos personaxes do conto a través do debuxo.
• Identifica a fotografía como elemento esencial na técnica do collage.
• O seu produto final está ben organizado.
• Ten interese en darlle uso social ao seu traballo.
• Escribe, atendendo ás distintas hipóteses, con iniciativa e seguridade.
• Realiza con agrado as actividades propostas.
• As súas producións son creativas e orixinais.
• Organízase para desenvolver o traballo.
• Coñece o nome das grafías dos personaxes do conto.
• Diferenza grafía de palabra.

• É preciso unha observación do que vai ocorrendo para poder facer un seguimento e unha intervención diferenciada e coherente.
• A partir da observación do que saben podemos intervir en cada caso de xeito máis próximo aos seus coñecementos -axudar a reflexionar sobre o modo de indagar o que di un texto, buscar pistas, buscar coherencia, et.-
• máis axeitado será unha organización que favoreza interaccións a distinto nivel: en relación ao grupo - clase, en relación a grupos de traballo, interaccións individuais – da propia criatura con textos, láminas... -, etcétera.
• Para ofrecer unha intervención que conecte co saber, co saber facer e co saber estar de cada criatura, é necesario partir dos esquemas de coñecemento do alumnado, en relación coa lectura e a escritura, e do significado que lle atribúen.
• Débese evitar valorar máis os acertos que os erros e corrixilo todo . Cambiar a idea de evitar os erros pola de empregar os erros, e tamén os acertos, como fonte de información dos coñecementos das criaturas.
• Crear un clima de aceptación e respecto mutuo no que equivocarse sexa un paso máis no proceso de aprendizaxe, no que cada criatura se sinta retada e ao tempo con confianza para pedir axuda.
• A aceptación e valoración das achegas de cada criatura, tanto por parte da persoa docente como por parte do resto de compañeiras e compañeiros deben poder ser acollidas en calquera momento, favorecendo así a creación de un clima de estimulación e seguridade afectiva.
• Aceptar aquilo que as criaturas interpretan sobre o que di o texto e interesarnos máis por saber que fixeron para descubrir o que este di que corrixir o que está mal.
• Será conveniente que a mestra ou o mestre se sitúe a miúdo á expectativa, cunha actitude de espera con respecto ás respostas do alumnado e cunha actitude de escoita activa.
• Deseñar tarefas que permitan que o alumnado poida acceder a elas dende diversos puntos de partida e compartir tamén o obxectivo de cada tarefa.
• Planificar situacións que supoñan para o alumnado pequenos retos que actúen como estímulos para avanzar.
• Orientar ao alumnado cara a busca de solucións, abrindo camiños para que, co tempo, cada nena e neno sexan autónomos.
• As mestras e os mestres ofrecerán un modelo de linguaxe rico e correcto xa que a competencia lingüística da nena ou neno depende da calidade e riqueza da linguaxe que escoita ao seu arredor.
• A persoa docente exercerá como modelo de escritora e lectora competente, pero non como unha práctica pouco programada senón de maneira sistemática -durante toda a educación infantil e toda a educación primaria-: escribindo notas informativas, recollendo propostas, escribindo textos colectivos, individuais- lendo contos, cartas, textos científicos,… e será modelo realizando tanto escrituras e lecturas en voz alta como en silencio.
• Para enriquecer a comprensión e produción lingüística mediante a linguaxe oral é recomendable propiciar permanentemente actividades relacionadas coa lectura de libros, dramatizacións, recordos, narracións,…
• O conto e o relato nunca deben ser considerados como unha actividade de recheo, senón como unha acción didáctica chea de sentido. Os contos, relatos e lendas son fontes valiosas para que as criaturas fagan inferencias simples sobre características dos personaxes, os seus sentimentos e actitudes e da trama en si mesma.
• A lectura periódica de contos seleccionados, polo seu valor literario e interese das criaturas, é unha boa oportunidade para coñecer, escoitar con atención, comentar e promover o interese pola lectura.
• É fundamental expoñer ás criaturas con moita frecuencia á audición de narracións e poemas coidadosamente escollidos respondendo aos intereses das nenas e dos nenos e pola calidade da linguaxe.
• Brindaráselle ás criaturas oportunidades para que creen os seus propios textos, con diferentes recursos -escritura non convencional ou si, debuxos, ditándolle a unha persoa escritora competente para que transcriba,…- e con diferentes propósitos.
• Para favorecer que as criaturas fagan hipóteses e interpretacións sobre o contido de diferentes textos -receitas, noticias, etiquetas, contos,…- é importante que as claves de lectura tales como: formato, tipografía, relación título - contido, relación imaxe-texto… sirvan de referentes para interpretalo.
• É preciso que o uso que se faga do ler e o escribir, independentemente do grao de complexidade, sexa real e adquira significación.
• Para poder atender á diversidade do alumnado e á aprendizaxe de contidos de distinta natureza, organizaranse diversas formas de agrupamento contemplando as potencialidades de cada unha delas:
• A distribución da aula establecendo diversos espazos posibilita que o alumnado desenvolva ao mesmo tempo tarefas diferentes.
• Fronte ás creacións e expresións artísticas das criaturas é importante que as persoas adultas aprecien todas estas manifestacións validándoas e valorándoas como orixinais, particulares e propias de cada persoa.
• As persoas adultas poden axudar a formar o sentido estético dándolles oportunidades ás criaturas de tomar contacto con distintos estilos artísticos e apreciando a beleza e a diversidade das cousas.
• A intervención da persoa docente – guiando, animando, apoiando, abrindo novos camiños, suxerindo,...- estimulará a creatividade da criatura e contrarrestar estereotipos e convencionalismos.
• En ningún caso as actividades relacionadas coa linguaxe plástica, musical, dramática ou corporal poden considerarse un complemento a outras actividades ou un recheo entre tarefas, teñen valor educativo por si mesmas.
• A persoa adulta será prudente á hora de facer valoracións sobre as producións infantís para preservar a espontaneidade da creación fronte aos estereotipos e aos criterios preestablecidos de beleza ou perfección.
• Potenciarase que o alumnado reflexione sobre os seus progresos mostrándolle as súas producións dunha etapa anterior é realizando unha coavaliación. Isto resulta sempre satisfactorio e un motivo de fortalecemento da autoestima.

As competencias máis fortemente representadas nesta secuencia didáctica son:

Competencia lingüística: Esta competencia refírese á utilización da linguaxe como instrumento de comunicación oral e escrita, de representación, interpretación e comprensión da realidade, de construción e comunicación do coñecemento e de organización e autorregulación do pensamento, as emocións e a conduta.

Contribuirase a mellora da competencia lingüística fomentando a participación, respectando a diversidade de respostas e ofrecendo un clima no que se anime a ler, escoitar, escribir e conversar.

O alumnado aplicará procesos cognitivos de coñecemento (terá que recordar información, nomear personaxes, relacionar,…) de comprensión (interpretando a información para describir, dicir, traducir da linguaxe oral á plástica,…), de aplicación (usará o coñecemento sobre os contos para realizar a súa produción), de análise (porque identificarán a estrutura do texto e compararán),  de síntese (porque unirán as partes do seu coñecemento para crear o seu propio texto) e de avaliación (porque valorarán as producións dos compañeiros e compañeiras).

Competencia cultural e artística: Esta competencia supón coñecer, comprender, apreciar e valorar criticamente diferentes manifestacións culturais e artísticas, nesta ocasión a fotografía, utilizalas como fonte de enriquecemento e goce, e consideralas como parte do patrimonio dos pobos.

O alumnado duplicará e rotulará fotografías, expresará e seleccionará impresións e sentimentos, ilustrará a súa propia historia, categorizará os elementos relevantes, creará a súa propia produción e valorará o seu traballo.

Os valores máis fortemente representados nesta secuencia son o sentir estético, o esforzo e a constancia e o respecto polo traballo dos iguais.

Destacar a importancia de fomentar o gusto pola lectura e escritura.

Sen entrar en casuísticas concretas de cada aula referidas a NEAE sempre é preciso contemplar e respectar o distinto ritmo de desenvolvemento  e de execución das actividades.