Onde atopar e como recoñecer a arxila?

A maioría dos solos están compostos por cantidades variables de rochas, grava, area, limo, auga, materia orgánica e arxila. Para a construción, buscamos un solo ou mestura que teña entre un 10-35% de arxila.

• Tipicamente presenta cores fortes e vivas. Repara nas beiras das estradas e cunetas.
• Moitas veces, atópase  no subsolo. Nas zonas onde se está a construír e se move moita terra, atópase facilmente.
• É moi común en zonas pantanosas e leitos dos ríos. A miúdo é responsable da mala drenaxe que se dá nos pantanos naturais.
• Se hai unha zona moi esvaradía nunha pista cando se molla, ou onde se forma primeiro a poza e seca último cando chove, aí está. Cando seca, adoita presentar gretas e fisuras no chan.

E como sei que é arxila?

• Colle unha pouca entre o polgar e o dedo índice e aperta. Se cando intentas separar os dedos péganse, aínda que sexa un pouco, o teu chan ten arxila.
• Agora, fai unha pelota do tamaño dunha pelota de golf e aplana contra a palma da túa man. Se permanece pegado á man cando a xiras a palma cara abaixo, hai arxila suficiente na túa mostra.
• Se lavas as mans e parecen esbrancuxadas cando secan, é arxila.

VERÍN

SOUTELIÑO, NA LIMIA

LIRA, CARNOTA

BURELA, MARIÑA DE LUGO

Canta arxila ten a miña mostra? A proba do bote

Para facer adobe precisamos unha mestura que conteña entre un 10 e un 35 % de arxila. A proba do barco pode darnos unha idea aproximada de canta arxila, area, limo, etc. hai na nosa mostra.

1. Busca un bote de vidro cunha boa tapa. 
2. Toma a túa mostra de terra e elimina as ramas, follas e pedras grandes. Se está en grumos, tritúraos en pó.
3. Enche un terzo do bote con terra e completa ata a parte superior con auga limpa. Podes engadir unha culleriña de sal, axuda a separar a arxila da auga.
4. Sacude o frasco ata que a terra estea completamente disolta na auga (pode levarlle tempo!) Cando estea ben mesturado, axita o frasco por última vez e colócao nunha superficie plana onde poida permanecer durante varios días.
5. Mira o bote con atención: nos primeiros tres segundos, a grava e a area grosa caerán ó fondo. Marca o nivel de deposición no recipiente.
6. A continuación, a area fina e o limo comezarán a caer. Depositaranse nuns dez minutos. Abaixo quedará o sedimento pétreo, graduado por tamaño, e o limo no fondo da embarcación. Enriba haberá un líquido turbio e materia orgánica flotando enriba.
7. Se despois de dez minutos o líquido parece claro, non hai arxila na túa mostra. 
8. Se a auga do frasco é opaca ou turbia, déixaa ata que se limpe. Pode levar dende unhas horas ata varios días, dependendo do tipo e da cantidade de arxila presente.

As proporcións da mestura

O adobe está feito de arxila, area e palla:

• A arxila funciona como pegamento. 
• A area proporciona dureza, pois é extremadamente dura e inerte. Ademais, a area non cambia de tamaño coas diferenzas de humidade ou temperatura, actuando así como estabilizadora. O mellor é utilizar area irregular, con bordos afiados: obtense en canteiras. A area que se atopa na praia ou nos ríos está redondeada polo vento e a auga.
• A palla engade resistencia á tracción, ó tempo que aporta flexibilidade. Unha vez seco, o adobe mantén unha humidade relativamente baixa (regulada pola arxila), polo que é un hábitat desfavorable para os microorganismos: a palla "momifica" dentro da arxila e non podrece.

As cantidades son variables e dependen da calidade dos materiais. Unha proporción que soe funcionar en Galicia, onde a arxila é húmida e pegañenta, é de 1:3 arxila e area. Logo engádese palla, un 10-15% en volume con respecto á mestura anterior. 

• Convén que a arxila esta triturada e rebrandecida antes de comezar.
• Comeza cunha mostra pequena de arxila e amécelle palla primeiro e area despois.
• Se na mostra do bote xa che saiu unha mestura de 1/3 de arxila, 1/3 area e 1/3 auga, podes intentar empregar esa combinación, unha vez eliminada a auga. 
• A palla debe cortarse e pode humedecerse antes de mesturar. En ladrillos de adobe da vida real, a palla córtase en fibras de 5-10cm. Nós empregaremos tesouras ou un muíño de café para lograr un tamaño menor.

Como sabemos que a mestura está ben?

• Se nos pasamos coa arxila, o adobe será demasiado moldeable e podería deformarse ó secar. Na vida real, ademais, sería máis sensible ás choivas.
• Se nos pasamos coa area, o adobe quedará quebradizo e perderá resistencia.
• Se nos pasamos coa palla, o adobe pode desmoroarse. Ademais, propiciaríanse oquedades no adobe, o que debilitaría a estrutura.

Mans á obra!

Faite con recipentes, varillas, tesouras/muíño...  e a mesturar ata que a masa estea do teu gusto! Unha vez convencid@, volca a mestura nos teus moldes, que poden ser, por exemplo, cubiteiras.

Desmoldado

Deixa que fraugue a mestura (vai levarlle un par de días) e desmolda!