Recursos materiais necesarios

Para a implantación adecuada do REA "Algoritmos en órbita", é necesario dispoñer dunha serie de recursos que permitan ao alumnado desenvolver tanto a montaxe da maqueta como a programación do robot explorador. Estes recursos facilitan a aprendizaxe práctica, a experimentación e a resolución de problemas en contextos simulados e significativos.

1. Equipamento e servizos informáticos

• Ordenadores: cada equipo de traballo debe ter acceso a un ordenador para visualizar o REA, realizar investigacións, programar o robot e documentar o progreso do proxecto. Ademais, os ordenadores serán esenciais para ter acceso ao software necesario para levar  a cabo a programación do robot.
• Acceso a Internet: será necesario para acceder aos contidos do REA, buscar información complementaria, consultar outros proxectos inspiradores e algunhas das actividades propostas.

2. Equipamento tecnolóxico

• Placas programables, ofrecendo flexibilidade segundo a dispoñibilidade que haxa no centro. Pódense empregar:
  • Micro:bit, empregada de xeito independente, montada en soportes como o Ring:bit ou Nezha.
  • CyberPi, empregada de xeito independente ou montada en mBot.
• Sensores e actuadores compatibles coas placas: sensores de ultrasóns, luz, temperatura, motores, zumbadores, leds, etc.
• Cables e conexións USB, baterías ou pilas.

3. Plataformas e software

• Software de programación por bloques adaptado á placa que se empregue:
  • MakeCode no caso de empregar a placa Micro:bit.
  • mBlock no caso de empregar a placa CyberPi.
• Aplicacións de ofimática libre, como LibreOffice ou OpenOffice, para a elaboración da memoria técnica do proxecto.

4. Recursos na aula taller

É necesario dispoñer dun espazo adecuado onde os estudantes poidan traballar na construción das maquetas. A aula taller debe estar equipada con mesas de traballo amplas, ferramentas manuais básicas (tesoiras, coitelas, regras, lapis, etc.), materiais de construción (cartón, madeira, plásticos, colas, pinturas), así como equipamento de seguridade (lentes, luvas, etc.).

5. Equipamento para propostas de ampliación

• Impresora 3D: pode empregarase para a fabricación de pezas e elementos específicos das maquetas. O alumnado deberá coñecer como preparar e enviar arquivos de impresión 3D, así como a manexar a impresora de maneira segura.
• Cortadora láser: permite crear pezas a integrar na maqueta do escenario. Este equipo permitirá ao alumnado traballar con diferentes materiais, como madeira, acrílico e cartón, ofrecendo posibilidades de ampliación e mellora dos seus prototipos.

Estes recursos materiais garantirán que o alumnado poida desenvolver o proxecto do REA de forma efectiva e segura, fomentando tanto a aprendizaxe técnica como a creatividade e a innovación.

Proposta de agrupamentos para actividades grupais

Para a implantación efectiva das actividades propostas neste REA, é fundamental organizar ao alumnado de maneira que se favoreza tanto o traballo individual como o cooperativo. A distribución das tarefas en diferentes formatos de agrupamento permitirá o correcto desenvolvemento das súas competencias, así como fomentar a autonomía e a colaboración.

Actividades individuais e en parellas

Durante as fases iniciais do proxecto, o alumnado realizará algunhas actividades de carácter individual ou en parellas co obxectivo de revisar os coñecementos previos sobre sensores, actuadores, programación e diagramas de fluxo. Na fase 3, o alumnado deberá organizarse en parellas para a realización das prácticas propostas que permiten adquirir novas nocións técnicas relacionadas coa robótica educativa. Estas tarefas permitirán construír unha base sólida que será necesaria para o desenvolvemento posterior do traballo en equipo.

Actividades grupais

O núcleo central deste REA é a realización dun reto no que cada equipo deberá deseñar e construír unha maqueta de adestramento para un robot explorador e programalo para superar tres desafíos. Para esta fase do proxecto recoméndase que o alumnado traballe en grupos de entre 3 e 4 persoas, de xeito que poidan distribuírse responsabilidades e aproveitar as distintas habilidades de cada integrante.

Para a creación dos grupos recoméndase ter en conta as seguintes condicións:

• Diversidade de perfís e intereses:  recomendable configurar grupos nos que se combinen diferentes tipos de habilidades e fortalezas, co obxectivo de que entre todo o equipo se poidan complementar.
• Equilibrio na participación: débese fomentar unha distribución equilibrada das tarefas e roles, asegurando que todo o alumnado participe activamente en todas as fases do proxecto.
• Colaboración efectiva: considerar as preferencias persoais e a capacidade de traballo conxunto pode mellorar a dinámica do grupo e a eficiencia no desenvolvemento do proxecto.

Este modelo de agrupamento favorece unha aprendizaxe activa, contextualizada e significativa, aliñada cos principios do traballo por proxectos e co desenvolvemento das competencias clave do alumnado.

Produtos finais

Ao longo deste REA, o alumnado irá realizando diferentes actividades e retos intermedios, pero o seu traballo culminará coa elaboración e presentación dun produto final que reflicta o aprendido de maneira práctica e significativa.

Os produtos finais deste proxecto serán os seguintes:

• • Maqueta dun escenario de adestramento para o robot: cada grupo deseñará e construirá unha maqueta que simule unha contorna de adestramento onde o robot deba superar tres desafíos en tres lugares de interese tecnolóxico diferentes do planeta Terra. Esta maqueta debe cumprir as seguintes condicións fixadas no REA:
    
    • Ter como mínimo tres paradas en lugares de interese tecnolóxico, como por exemplo: estruturas importantes, museos de ciencia, fábricas, centrais enerxéticas...
    • Débense simular as condicións ambientais do punto de interese tecnolóxico escollido en cada parada. Por exemplo, nunha cova, a maqueta debe simular a escuridade que hai habitualmente no interior destas estruturas naturais. 
    • Estar feita con materiais que cumpran as 3R.
  • Robot explorador correctamente programado: o alumnado deberá desenvolver e optimizar a programación necesaria que permita ao robot superar de maneira autónoma os tres retos deseñados no seu escenario. No deseño da programación deberán terse en conta os condicionantes do proxecto, empregando o seguinte número mínimo de sensores e actuadores:

Elementos	Primeira parada	Segunda parada	Terceira parada
Nº mínimo de sensores	1	2	1
Nº mínimo de actuadores	1	1	2

• Memoria do proxecto: ao longo do proxecto, cada equipo debe documentar o traballo realizado, cumprimentando os diferentes apartados do documento base facilitado no REA.

A creación destes produtos permitirá avaliar de maneira integral tanto os coñecementos técnicos adquiridos como as competencias traballada.

Enfoque multinivel do reto

O REA "Algoritmos en órbita" presenta un enfoque multinivel que permite adaptar a experiencia de aprendizaxe á diversidade do alumnado, tanto no que respecta ás súas capacidades como aos seus intereses, ritmos de traballo e estilos de aprendizaxe. Este enfoque busca garantir a participación activa e significativa de todo o alumnado, ofrecendo diferentes niveis de complexidade e autonomía nas tarefas propostas.

O enfoque multinivel presentase a través de:

• Deseño do escenario físico: a maqueta que simula o itinerario de adestramento pode construírse con diferentes graos de complexidade. Algúns grupos poden optar por deseños básicos con obstáculos fixos, mentres que outros teñen a posibilidade de incorporar estruturas móbiles, mecanismos sinxelos ou solucións creativas baseadas en conceptos de mecánica e deseño estudados previamente.
• Nivel de integración tecnolóxica: o escenario pode enriquecerse con elementos de electrónica básica, como luces led, sinais acústicos... Tendo en conta que este recurso será o último a desenvolver no ano académico, tamén é posible incorporar elementos creados con ferramentas dixitais de fabricación empregadas ao longo de curso, como impresión 3D ou cortadora láser.
• Programación do robot: os itinerarios que debe superar o robot poden estar deseñados con diferentes niveis de dificultade. A programación pode ir desde programas básicos en linguaxe por bloques ata solucións máis avanzadas que integren o uso de varios sensores, condicións lóxicas complexas ou estruturas de repetición optimizadas.
• Diversidade de desafíos: Cada un dos tres desafíos pode ser resolto de múltiples maneiras. O alumnado pode escoller solucións máis guiadas ou propoñer variacións que impliquen maior autonomía, resolución creativa e pensamento crítico.

Estes elementos configuran un marco de traballo flexible no que cada grupo pode abordar o reto desde o seu propio nivel competencial, sen necesidade de que todos cheguen ao mesmo tipo de solución, mantendo a coherencia co obxectivo común do proxecto.

Competencia dixital

A proposta didáctica do REA "Algoritmos en órbita" contribúe significativamente ao desenvolvemento da competencia dixital do alumnado a través de múltiples dimensións integradas nas diferentes fases do proxecto. A competencia dixital trabállase principalmente do seguinte xeito:

• Buscar, seleccionar e contrastar información en liña, tanto sobre as misións espaciais reais como sobre sensores, actuadores e algoritmos de programación, facendo un uso crítico e ético das fontes dixitais.
• Empregar ferramentas de programación por bloques para o deseño de solucións que permitan ao robot superar os desafíos propostos, axustando os programas ao comportamento observado e resolvendo problemas técnicos básicos durante o proceso.
• Utilizar aplicacións e plataformas dixitais para documentar o proxecto, elaborar a memoria técnica, presentar ideas ou para preparar contidos para a fase de difusión. Isto implica o uso de diferente tipo de software.