Eixes da proposta didáctica

Esta proposta didáctica está baseada nos eixes da materia "Lingua Castelá e Literatura" de 6º de Primaria:

— Prácticas discursivas.
— Produción e comprensión lingüística: fomentar a capacidade de expresarse por escrito de xeito claro e coherente, desenvolvendo a ortografía, a gramática e a redacción, isto conleva o estudo e aplicación de regras gramaticais e ortográficas.
— Comprensión dos textos literarios: desenvolver habilidades para comprender textos de diversa índole, identificar ideas principais, inferir significados e recoñecer detalles.
— Funcionamento da lingua e os seus usos: aprender a analizar e comprender textos, sobre todo novelísticos, así como textos multimedia (vídeos, infografías, etc.), desenvolvendo habilidades críticas.

Neste REA atenderemos a dous obxectivos de desenvolvemento sostible (ODS): ODS5. Lograr a igualdade entre os xéneros e apoderar a todas as mulleres e as nenas. ODS16. Promover sociedades xustas, pacíficas e inclusivas.

A historia das mulleres foi tradicionalmente ignorada ou minimizada. A súa visualización na historia axuda a educar á sociedade sobre o seu papel no mundo, deste xeito potenciaremos un futuro máis xusto e inclusivo para todos e todas. Cando as nenas e os nenos aprenden sobre mulleres, en concreto neste REA, escritoras e protagonistas de historias, que tiveron un impacto no mundo, comezan a ver que poden ser líderes, inventoras, artistas, científicas e todo o que queiran ser. Isto axuda a romper cos estereotipos de xénero que limitan as oportunidades das mesmas. Coñecer a mulleres que tiveron éxito nas súas vidas inspirará ao noso alumnado a perseguir as súas propias metas, promovendo a igualdade e creando un futuro máis equitativo. Polo tanto, ao facelas máis visibles nos currículos escolares, conseguiremos reducir a brecha de xénero na educación e no mercado laboral.

Contidos, obxectivos específicos e competencias clave

Este REA, en relación coa programación didáctica de referencia publicada en PROENS para a materia de "Lingua Castelá e Literatura" de 6º de Educación Primaria, contextualízase na cuarta unidade didáctica "Contos e novelas"

O recurso englóbase fundamentalmente nos bloques de contido 2, 3, 4, 5 e 6.

Bloque 2: Comunicación oral. Recolle aspectos fundamentais da lingua oral. O uso oral da lingua ten o propósito de favorecer a adquisición de destrezas específicas de pronuncia e entoación idóneas; de estratexias de recoñecemento, selección e interpretación da información; da construción e comunicación do coñecemento mediante a planificación e produción de textos orais e multimodais; da identificación e modelización das propiedades e tipoloxías dos textos; da interacción oral en situacións de aula, e de escoita activa na resolución dialogada de conflitos, respectando as normas esenciais da cortesía lingüística. A lectura e a produción oral implican unha paulatina mellora na comprensión de textos e inciden na aprendizaxe da lingua.

Bloque 3: Comunicación escrita. Inclúe aspectos básicos e indispensables da lingua escrita, intensificando gradualmente o uso persoal, autónomo e creativo da lingua escrita. Implica o coñecemento das posibilidades que ofrece o código desde a perspectiva do léxico, da ortografía, da estrutura do discurso e das dimensións ética e estética. A produción de textos escritos e multimodais supoñerá a procura do xénero discursivo e do tipo de texto adecuado para cada situación comunicativa, utilizando, tanto de forma individual como colectiva, estratexias de planificación, redacción, revisión e edición. Nesta etapa teñen que consolidarse o dominio de técnicas gráficas, a relación entre son e grafía, as normas ortográficas convencionais e a disposición do texto desde as diferentes fases do proceso evolutivo da escritura. A lectura, tanto de forma individual como compartida e a comprensión lectora, permitirán ao alumnado adquirir as destrezas necesarias para a identificación das ideas máis relevantes e do sentido global dos textos, para a realización de inferencias e para a detección dos usos discriminatorios da linguaxe.

Bloque 4: Alfabetización mediática e informacional. Integra criterios de avaliación e contidos relacionados coa procura, selección e contraste da información procedente de fontes documentais variadas en distintos soportes e formatos con criterios de fiabilidade e pertinencia. Propóñense un proceso de investigación e pescuda para que o alumnado, individualmente ou de forma cooperativa, progrese na planificación e procura de información en diversos contextos, formatos e soportes, para transformala, xestionala, comunicala de maneira persoal e creativa, e utilizala con distintos fins, adoptando un punto de vista crítico e de respecto pola propiedade intelectual. A biblioteca de aula ou do centro serán os espazos ideais para desenvolver proxectos globais e interdisciplinares, coa utilización de todos os recursos dixitais que dispoñan.

Bloque 5: Educación literaria. Pretende implicar os alumnos e alumnas nun proceso de formación lectora que continúe ao longo de toda a súa vida. Acadar este obxectivo supón iniciar un camiño de progreso deseñado cara á construción de personalidades lectoras. A lectura, a comprensión e interpretación de obras próximas aos seus gustos e á súa madurez cognitiva, o recoñecemento dos elementos básicos da obra literaria, a dramatización ou interpretación de fragmentos e a creación de textos propios con intención literaria facilitará o progreso na construción da identidade lectora, na comprensión das relacións con outras manifestacións artísticas ou culturais e no coñecemento básico sobre obras representativas tradicionais e actuais da literatura. As bibliotecas de aula, do centro e as virtuais conformarán os escenarios básicos para as actividades literarias compartidas.

Bloque 6: Reflexión sobre a lingua e os seus usos no marco de propostas de produción e comprensión de textos orais, escritos ou multimodais. Reflexións sobre as linguas e os seus usos no marco de propostas de produción e comprensión de textos orais, escritos ou multimodais, incorpora criterios de avaliación e contidos relacionados co coñecemento da lingua e a súa organización, facilitando a construción guiada de conclusións propias sobre o sistema lingüístico e a mellora dos textos propios. Supón para o alumnado o establecemento de xeneralizacións básicas respecto do funcionamento da lingua, prestando especial atención ás diferentes relacións de forma, función, concordancia e significado entre as palabras e grupos de palabras; á observación e comprensión das regras de acentuación; ás modalidades oracionais en relación coa intención comunicativa; á correlación temporal establecida polos tempos verbais e ao uso de dicionarios, en distintos soportes. Preténdese, así mesmo, facilitar e permitir ao alumnado o coñecemento e a reflexión sobre a situación das linguas da contorna e do seu ámbito escolar dentro dun contexto plurilingüe, e a identificación de similitudes e diferenzas entre estas para conseguir unha competencia comunicativa integrada.

Contidos	Bloque da materia
C2.2.2 - Elementos básicos de contido en textos orais (tema, fórmulas fixas, léxico, inferencias de información). C2.3.1 - Estratexias para a utilización da linguaxe oral como instrumento de comunicación e aprendizaxe: escoitar, recoller datos, preguntar, expoñer ideas. C2.3.3 - Participación activa en situacións de comunicación, espontáneas e dirixidas, utilizando un discurso coherente, ordenado e lóxico, e mobilizando a empatía na escoita e na expresión para transmitir necesidades, vivencias e emocións propias e alleas. C2.4.2 - Audición, dramatización e reprodución de textos adecuados ao nivel que estimulen o seu interese e gustos. C2.4.4 - Comprensión global e específica de textos orais de diversa tipoloxía atendendo á forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos) e á súa intención comunicativa (informativos, literarios e prescritivos), desenvolvendo unha valoración crítica e detectando usos discriminatorios da linguaxe verbal e non verbal. C2.5.1 - Produción e reprodución de textos orais de diversa tipoloxía segundo o seu formato e intención comunicativa, adecuados ao nivel e que estimulen o seu interese.	Bloque B2. Comunicación oral.
C3.2.1 - Estratexias para a adquisición de destrezas sobre xéneros discursivos propios do ámbito persoal, social e educativo. Contido e forma. Redes sociais e os seus riscos. C3.2.2 - Intención comunicativa e claves da tipoloxía textual básica: narración, descrición, diálogo, exposición e argumentación breve. C3.3.6 - Comprensión global e específica de distintos tipos de texto atendendo a forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados, expositivos) e a súa intención comunicativa (informativos, literarios e prescritivos), desenvolvendo unha valoración crítica destes. C3.4.1 - Elaboración de textos, con presentación coidada e con intención comunicativa e creatividade. C3.4.6 - Elementos gráficos e paratextuais sinxelos que faciliten a organización e claridade do texto. C3.4.7 - Valoración da propia produción escrita e da produción escrita dos compañeiros e compañeiras.	Bloque B3. Comunicación escrita.
C4.9 - Estratexias para compartir experiencias de lectura que perfilen a identidade lectora. C4.10 - Participación activa en comunidades lectoras a través da biblioteca escolar.	Bloque B4. Alfabetización mediática e informacional.
C5.1 - Lectura progresivamente autónoma e comentada de obras ou fragmentos variados e diversos da literatura adecuados á súa idade e organizados en itinerarios lectores. C5.2 - Progreso na construción da identidade lectora. Estratexias para a expresión de gustos e intereses e para a valoración crítica elemental das obras de forma acompañada. C5.3 - Interpretación, progresivamente autónoma e compartida dos textos literarios a través de conversacións literarias, participando en comunidades lectoras de ámbito escolar e social. C5.4 - Valoración dos textos literarios e da literatura en calquera lingua como vehículo de comunicación, como fonte de coñecemento da contorna, doutros mundos, tempos e culturas e como recurso de gozo persoal. C5.5 - Funcionamento da biblioteca da aula ou do centro como escenario de actividades literarias compartidas. C5.6 - Lectura expresiva, dramatización ou interpretación de fragmentos atendendo aos procesos de comprensión e ao nivel de desenvolvemento. C5.7 - Análise acompañada da relación entre os elementos básicos da obra literaria (tema, protagonista, personaxes, trama, escenario) e a construción progresivamente autónoma do sentido da obra. C5.8 - Relación entre as obras lidas e outras manifestacións artísticas e culturais. C5.10 - Creación de textos literarios de maneira libre e a partir da apropiación e explotación dos modelos dados. C5.12 - Recoñecemento e elaboración guiada de textos literarios en prosa ou en verso (contos, lendas, poemas, adiviñas, cancións e teatro), valorando o sentido estético e a creatividade. Distinción entre os diferentes subxéneros.	Bloque B5. Educación literaria.
C6.2 - Modalidades oracionais en relación coa intención comunicativa. C6.3 - Estratexias para a construción guiada de conclusións propias sobre o sistema lingüístico a través de observación, transformación de enunciados (substitución, inserción, supresión, cambio de orde, manipulación), formulación e comprobación de hipóteses. C6.4 - Estratexias para o establecemento de xeneralizacións sobre aspectos lingüísticos elementais, prestando especial atención ao valor expresivo dos determinantes e ás relacións fundamentais entre os esquemas semántico e sintáctico da oración simple, a partir de metalinguaxe específica elemental. C6.5 - Aproximación á lingua como sistema con distintos niveis: sons, letras, palabras, oracións e textos. Observación e comparación de unidades comunicativas básicas. C6.6 - Mecanismos de coherencia e cohesión elementais, con especial atención ás substitucións pronominais como mecanismo gramatical de referencia interna e á correlación temporal establecida mediante os distintos tempos verbais. C6.7 - Mecanismos léxicos básicos para adquisición de vocabulario a través da formación de palabras e enunciados. C6.8 - Estratexias de revisión e modificación de textos para mellorar a súa comprensión a través do uso de recursos lingüísticos apropiados.	Bloque B6. Reflexión sobre a lingua e os seus usos no marco de propostas de produción e comprensión de textos orais, escritos ou multimodais.

Porén, é fundamental comprender que o avance nestes aspectos lingüísticos non debe abordarse de xeito illado; o seu tratamento debe ser integrador e globalizado, que lle permita ao alumnado, adquirir coñecementos útiles para interpretar os feitos, sucesos e problemas dun xeito integral. Isto implica a transferencia de coñecementos, habilidades e actitudes doutras áreas disciplinarias, que se reflicten nestes bloques interconectados.

Así, este enfoque aborda de xeito transversal os cinco bloques, atendendo especialmente aos seguintes obxectivos da materia:


Obxectivos	Descrición
OBX2	Comprender e interpretar textos orais e multimodais identificando o sentido xeral e a información máis relevante, e valorando con axuda aspectos formais e de contido básicos para construír coñecemento e responder a diferentes necesidades comunicativas.
OBX3	Producir textos orais e multimodais con coherencia, claridade e rexistro adecuados para expresar ideas, sentimentos e conceptos; construír coñecemento; establecer vínculos persoais; e participar con autonomía e unha actitude cooperativa e empática en interaccións orais variadas.
OBX4	Comprender e interpretar textos escritos e multimodais, recoñecendo o sentido global, as ideas principais e a información explícita e implícita, e realizando con axuda reflexións elementais sobre aspectos formais e de contido, para adquirir e construír coñecemento e para responder a necesidades e intereses comunicativos diversos.
OBX5	Producir textos escritos e multimodais, con corrección gramatical e ortográfica básicas, seriando correctamente os contidos e aplicando estratexias elementais de planificación, textualización, redacción, revisión e edición para construír coñecemento e para dar resposta a demandas comunicativas concretas.
OBX7	Ler de maneira autónoma obras diversas seleccionadas atendendo aos seus gustos e intereses, compartindo as experiencias de lectura, para iniciar a construción da identidade lectora, para fomentar o gusto pola lectura como fonte de pracer e para gozar da súa dimensión social.
OBX8	Ler, interpretar e analizar, de maneira acompañada, obras ou fragmentos literarios adecuados ao seu desenvolvemento, establecendo relacións entre eles e identificando o xénero literario e as súas convencións fundamentais, para iniciarse no recoñecemento da literatura como manifestación artística e fonte de pracer, coñecemento e inspiración para crear textos de intención literaria.
OBX9	Reflexionar de forma guiada sobre a linguaxe a partir de procesos de produción e comprensión de textos en contextos significativos, utilizando a terminoloxía elemental adecuada para iniciarse no desenvolvemento da conciencia lingüística e para mellorar as destrezas de produción e comprensión oral e escrita.

Competencias clave e os descritores operativos traballados


Competencias clave	Clave dos descritores operativos
Competencia en Comunicación Lingüística (CCL)	CCL1, CCL2, CCL3, CCL4, CCL5
Competencia Plurilingüe (CP)	CP2, CP3
Competencia Dixital (CD)	CD1, CD2, CD3, CD4
Competencia matemática, en ciencia, tecnoloxía e enxeñería (STEM)	STEM1, STEM2
Competencia persoal, social e de aprender a aprender (CPSAA)	CPSAA1, CPSAA3, CPSAA4, CPSAA5
Competencia cidadá (CC)	CC1, CC2, CC3
Competencia emprendedora (CE)	CE1, CE3
Competencia en conciencia e expresións culturais (CEEC)	CEEC1, CEEC2, CEEC3, CEEC4