5. O Paseo de Jane: Planificación

Observar coma Jane

“Ollade, por favor, con atención as cidades reais. E mentres ollades, tamén poderiades escoitar, ficar un intre e pensar no que vedes.”
Jane Jacobs

Ana Moreiras. *Paseo de Jane con alumnado* (CC BY-SA)

Os Paseos de Jane buscan poñer en práctica o urbanismo a pé de rúa que propugnaba Jane Jacobs a través de paseos cuxo principal obxectivo é o encontro entre veciños e veciñas.

As decisións sobre as cidades non deben estar só nas mans de expertos, senón que deben implicar á veciñanza desde o inicio. As persoas que viven nas cidades non son seres illados, senón protagonistas con capacidade de transformación. Os paseos colectivos, como os impulsados polo Paseo de Jane, convértense nunha ferramenta para coñecer o territorio, compartir memorias e desexos, e construír cidade de forma colaborativa. Esta rede, que funciona sen estrutura fixa e con organización aberta, aposta por un urbanismo participativo e comunitario. Ao camiñar xuntas, as persoas resignificamos espazos e vínculos, facendo que a cidade se volva máis nosa.

Mira un exemplo

Mira na seguinte presentación un Paseo de Jane organizado por alumnado de Lingua galega e Tecnoloxía de Boiro e Noia.

Ana Moreiras. Presentación Paseo de Jane (CC BY-SA)

Paseo de Jane por Boiro de Alexandra Pacheco

1º Paso: Proposta e selección de puntos de parada

Alexandra Pacheco en Canva. *Paseo de Jane: Visualización crítica* (CC BY-SA)

Antes de organizar un paseo pola vila ou cidade, hai que facer un pequeno traballo previo. Unha das tarefas é pensar en quen pode estar interesado en participar ou a quen nos gustaría convidar.

Se che interesa a cidade onde vives, esta preparación pode ser moi entretida. Trátase de mirar ao noso redor con curiosidade e facerse preguntas como:

Que cousas nos gustan e cales non cando paseamos polo barrio?
Que lugares visitamos moito e cales evitamos?
Que nos gustaría cambiar e que queremos conservar?
Que sabemos sobre a historia do noso barrio?
Como se foron facendo as rúas e prazas que hai agora?
Onde están as zonas verdes? Cantas hai?
O que pasa aquí, tamén pasa noutros barrios ou noutras cidades?

Estas preguntas poden aparecer durante os días de preparación… ou mesmo poden ser dúbidas que xa levamos tempo tendo cada vez que pasamos por certos lugares.

No ODE 2 revisamos algunhas das cuestións máis importantes nunha cidade sensible e intelixente, lembras? Premendo o botón podes ver unha síntese.

Infraestruturas urbanas a avaliar
Ámbito	Que observar	Por que é importante
Espazo público	Estado de prazas, rúas, zonas verdes; mobiliario urbano; presenza de arte urbana fronte ao “feísmo”.	Reflicte calidade de vida e identidade colectiva.
Mobilidade urbana	Beirarrúas continuas, carrís bici, transporte público accesible, aparcadoiro intelixente.	Define tempo de desprazamento e as emisións da cidade.
Enerxía e redes intelixentes	Iluminación LED, paneis solares, puntos de recarga eléctrica, illamento en edificios públicos.	Reduce custos e CO₂, impulsa a transición ás renovables.
Xestión da auga	Rede de abastecemento e saneamento, reutilización, xardíns de choiva, pavimentos permeables.	Garante resiliencia fronte a secas ou inundacións.
Telecomunicacións	Cobertura de fibra/5G, Wi-Fi público, apps municipais para servizos e participación.	Favorece igualdade de oportunidades e goberno aberto.
Residuos e limpeza	Recollida selectiva, puntos limpos, compostaxe de barrio, estado das papeleiras.	Minimiza impacto ambiental e custos municipais.
Vivenda e tecido urbano	Vivenda accesible, rehabilitación enerxética, ausencia de gentrificación excesiva, harmonía estética.	Relaciona sustentabilidade habitacional con cohesión social.
Comercio e emprego local	Vitalidade de tendas de proximidade, mercados, economía circular, innovación dixital local.	Reduce desprazamentos e sostén a economía do barrio.
Servizos sociais e cultura	Centros de saúde, escolas, bibliotecas, equipamentos deportivos, programación cultural accesible.	Indicadores de igualdade e calidade de vida.
Gobernanza e participación	Orzamentos participativos, paneis informativos transparentes, ciencia cidadá (ruído, aire).	A implicación veciñal reforza a resiliencia e a identidade comunitaria.

2º paso: Creación do roteiro nun mapa online interactivo

Duración:: 20'
Agrupamento:: En grupos de 4-5

A través dun xestor de mapas como Maphub, que é opensource, podedes crear, descargar e publicar a ruta.

Cada grupo redactará:

Un texto expositivo ou narrativo sobre o lugar (historia, anécdotas, uso actual...)
Unha intervención oral breve (2-3 minutos) para guiar o punto durante o Paseo de Jane.

Posibilidade: recollida dun testemuño oral ou lenda asociada ao espazo.

Recoméndase incorporar:

a) Linguaxe atractiva e adaptada ao contexto
b) Elementos afectivos ("o que significa este lugar para o pobo")
c) Propostas de mellora e reflexións críticas e cidadás.

Así se crea un mapa interactivo con Maphub:

1. Acceso á plataforma

Mapa interactivo con Maphub

2. Creación dun mapa novo

Mapa interactivo con Maphub

3. Panel de configuración

Mapa interactivo con Maphub

4. Gardado

Mapa interactivo con Maphub

5. Inserir localizacións

Mapa interactivo con Maphub

6. Inserir imaxes

Mapa interactivo con Maphub

7. Crear itinerario/ruta

Mapa interactivo con Maphub

8. Inserir texto

Mapa interactivo con Maphub

9. Publicar o mapa

Mapa interactivo con Maphub

10. Descargar o mapa

Mapa interactivo con Maphub

Con Google podes crear e compartir mapas a través da aplicación My Maps. É moi semellante ó que acabamos de ver. A favor ten a hipercompatibilidade de Google. En contra, que os datos que lles damos perténcenlles.

Ana Moreiras. *My maps, de Google* (CC BY-SA)

3º Paso: Convocatoria e dítpico

Ana Moreiras. *Convocatoria Paseo de Jane por Boiro* (CC BY-SA)

A difusión é unha parte fundamental do Paseo de Jane. Grazas a ela, conseguimos que máis persoas se enteren da proposta e poidan participar ou sentirse implicadas no que acontece no seu barrio. Para iso, é importante ir contando o proceso nas redes sociais ou no blog: cando se fan as reunións, que temas se investigan, que lugares se descubren… Así xérase interese e unha rede diversa de xente que quere coñecer e transformar o seu contorno. Tamén é esencial anunciar con tempo os detalles da convocatoria: a data do paseo, os barrios ou zonas que se van visitar, o percorrido, e os horarios aproximados de saída, paradas e finalización.

Para convocar o noso Paseo de Jane seguiremos os seguintes pasos:

Divulgación

Contar o proceso nas redes ou blog do instituto (asambleas, temas, lugares en estudo).

Organización

Definir claramente:

Data
Hora
Percorrido
Paradas

Cartelería

Deseñar carteis con mapa e información básica.

Difusión

Enviar convocatoria por correo e listas de contactos.

Díptico do paseo

Como parte do proxecto do Paseo de Jane, imos crear un díptico informativo que se repartirá a todas as persoas que participen na actividade.

Este díptico ten que ser claro, útil e atractivo. Servirá tanto para informar antes do paseo como para tomar notas durante o percorrido.

Alexandra Pacheco en Canva. *Indicacións para díptico do Paseo de Jane*

Licenciado baixo a Licenza Creative Commons Atribución Compartir igual 4.0