2. Ideamos, creamos, impactamos

Vivamos como galegos

Ana Moreiras sobre deseño publicitario. *Vivamos como galegas* (CC BY-SA)

A que sabes perfectamente o que vai debaixo do rectángulo marelo, baixo o slogan? É dicir "Vivamos como galegos" e xa aparece na nosa mente un home gallopando pola praia ou gaiteiro sobre un taxi de Nova Iork. A iso chámaselle ter un bo branding.

O branding é o proceso estratéxico de creación, desenvolvemento e xestión dunha marca. Non se limita só ó logotipo ou ó nome, senón que abrangue todo o conxunto de elementos que fan que unha marca sexa recoñecible, significativa e diferenciada para o público.

Inclúe:

Identidade visual: logotipo, cores, tipografía, estilo gráfico…
Nome e eslogan: elementos verbais que identifican e comunican valores.
Tono e estilo comunicativo: como fala a marca e como se dirixe ó seu público.
Valores e personalidade da marca: aquilo que representa (proxecta confianza? proximidade? innovación?).
Experiencia de marca: como se sente o público ó interactuar coa marca, en calquera canle (produto, atención ó cliente, redes…).

Lectura facilitada

Que é o branding?

Seguro que sabes o que pon baixo ese rectángulo amarelo da imaxe, non si?

Pensas en “Vivamos como galegos” e vénche á cabeza un gaiteiro sobre un taxi ou alguén galopando pola praia.

Iso quere dicir que a campaña ten un bo branding.

Entón... que é o branding?

Branding é o proceso de crear e xestionar unha marca.

Non é só o logotipo ou o nome. É todo o que fai que unha marca sexa recoñecida e especial para o público.

O branding inclúe:

Identidade visual: logotipo, cores, letra, estilo gráfico...
Nome e eslogan: as palabras que usa a marca para identificarse e transmitir mensaxes.
Tono comunicativo: como “fala” a marca, como se dirixe ás persoas.
Valores e personalidade: que transmite a marca? É próxima? Moderna? Tradicional?
Experiencia de marca: que sente a xente cando entra en contacto coa marca (produto, redes sociais, atención ao cliente...)?

Que outras marcas identificas rapidamente?

Buscade slogans de marcas e propoñédellos ós vosos compañeiros e compañeiras, a ver cantos identificamos rapidamente.

Tarefa: Deseña a túa marca (branding)

Ides traballar nos mesmos grupos/parellas cos que fixestes o prototipo/maqueta na unidade anterior, "Mover os marcos". Proxectaredes unha cooperativa que vaia ofrecer os seus servizos para construír o tipo de edificios que tedes deseñado.

Aquí vai unha guía para facer o branding completo:

Nome da marca

Debe ser curto, orixinal e doado de lembrar.
Pode facer referencia ó produto, ó territorio, ós valores…
Evita nomes complicados ou similares a outras marcas coñecidas.

Exemplo: “Patrimonio Vivo” (marca dunha cooperativa que defende o patrimonio local)

Slogan

Unha frase breve, impactante e clara.
Resume a mensaxe ou a filosofía da marca.
Pode empregar recursos estilísticos: rima, repetición, preguntas...

Exemplo: “A historia non se derruba” / “Miramos o pasado, construímos futuro”

Identidade visual

No próximo bloque afondaremos sobre o deseño do logo, pero antes hai que pensar na identidade global:

Colores principais (poden ter valor simbólico: verde = natureza, vermello = forza…).
Tipografía (clásica, moderna, informal...).

Tono e estilo da comunicación

Como fala a marca? En que idioma? Cun ton formal ou próximo? (vivamos como galeg@s...)
Decide se vai usar humor, emoción, mensaxes sociais, ironía…

Exemplo: ton emocional e reivindicativo → “Queremos vivir aquí, co noso!”

Valores e personalidade

Pregúntate: que queremos transmitir? Que nos fai diferentes?

Escolle 3–5 palabras que definan a túa marca, por exemplo: sostibilidade, igualdade, tradición, creatividade, proximidade…

Produtos ou servizos

Que ofrece a marca? (Un produto físico, un servizo, unha idea…)
Que a fai distinta doutras marcas?

Público destinatario

A quen vai dirixida? (Idade, intereses, lugar...)
Como se comunica con esa xente?

Exemplos de aplicación

Pensa como se vería a marca:

Nun cartel publicitario
Nun perfil de rede social
Nunha etiqueta
Nun anuncio na radio ou na TV

Lectura facilitada

Proxecto de marca para a túa cooperativa

Vas traballar co mesmo grupo ou parella co que fixeches a maqueta na unidade anterior “Mover os marcos”. Agora ides crear unha cooperativa que ofrecerá servizos para construír os edificios que deseñastes.

Aquí tes unha guía paso a paso para crear a marca da cooperativa (branding).

1. Nome da marca

Debe ser curto, orixinal e fácil de lembrar.
Pode facer referencia ó produto, ó lugar ou ós valores da cooperativa.
Evita nomes complicados ou parecidos a marcas coñecidas.

📌 Exemplo: Patrimonio Vivo

2. Slogan

Unha frase breve e que chame a atención.
Resume a mensaxe ou a idea principal da marca.
Pode usar rima, repetición ou preguntas.

📌 Exemplos: “A historia non se derruba”, “Miramos o pasado, construímos futuro”

3. Identidade visual

Antes de deseñar o logotipo, pensade na identidade visual global:

Colores principais: cada cor pode ter un significado. Exemplo: verde = natureza, vermello = forza.
Tipografía: clásica, moderna, divertida, informal...

4. Tono e estilo da comunicación

Como “fala” a marca? Cun ton formal ou máis próximo?
En que idioma se comunica?
Quere usar humor, emoción, mensaxes sociais ou ironía?

📌 Exemplo: ton emocional → “Queremos vivir aquí, co noso!”

5. Valores e personalidade

Pregúntate: que queredes transmitir como marca?

Escollede entre 3 e 5 palabras que definan a cooperativa.

📌 Exemplo: sostibilidade, igualdade, tradición, creatividade, proximidade

6. Produtos ou servizos

Que ofrece a marca? Un produto, un servizo, unha idea?
Que a fai diferente doutras?

7. Público destinatario

A quen vai dirixida a cooperativa?
Que idade, intereses ou lugar ten ese público?
Como se comunica con esa xente?

8. Exemplos de aplicación

Imagina como se verá a marca nos seguintes lugares:

Nun cartel publicitario
Nun perfil de rede social
Nuna etiqueta dun produto
Nun anuncio de radio ou televisión

Cooperativas de arquitectura bioclimática

Hai cooperativas en todas as áreas laborais. Existen diferencias entre unha empresa normal e unha cooperativa:

	Empresa convencional	Cooperativa
Obxectivo principal	Obter beneficio económico para os donos	Satisfacer necesidades das persoas socias
Propiedade	Dos accionistas ou dun empresario	Das persoas socias (traballadoras, usuarias...)
Toma de decisións	Por xerarquía ou segundo capital	Democrática: unha persoa = un voto
Distribución de beneficios	Segundo capital achegado	Reparto proporcional ó traballo ou uso da cooperativa
Prioriza o lucro?	Si	Non necesariamente: pode primar o ben común
Participación	Limitada ó capital	Participación activa das persoas socias
Finalidade social	Pode tela, pero non é obrigatoria	É central: moitas son sen ánimo de lucro

As cooperativas de arquitectura bioclimática que se dedican á rehabilitación de espazos e á mellora do ben común son iniciativas transformadoras que combinan arquitectura sostible, compromiso social e participación comunitaria. Estes colectivos traballan desde abaixo, priorizando o benestar das persoas e o coidado do territorio.

Algúns exemplos deste tipo de organizacións son:

En Galicia (ou co presenza en Galicia):

Ergosfera (Galicia): máis centrada en análise urbana e crítica do espazo público.
Sementeira (Ourense): colectivo de rehabilitación sostible ligado á montaña ourensá.
Pedra e Pau (arquitectura consciente e bioconstrución, Lugo)
Amodo Arquitectura: traballan con bioconstrución, madeira e integración na contorna rural.

En España:

LaCol (Barcelona): cooperativa de arquitectos que promove vivenda cooperativa, ecolóxica e centrada nas persoas. É un referente europeo.
Sostre Cívic (Cataluña): promoven vivenda cooperativa en cesión de uso.
Arquitectura Sin Fronteras (estatal): con proxectos en España e no exterior sobre hábitat sostible e dereitos habitacionais.
Cooperativa Germinando (Madrid): combina agroecoloxía, urbanismo e economía social.

Menos é máis: así é un bo logo. Deseña o teu!

O logotipo é un dos elementos máis importantes da identidade visual dunha marca, institución ou proxecto. Representa visualmente a súa personalidade, valores e propósito. Un bo logotipo non é só estético, senón tamén funcional, recoñecible e duradeiro. Un logotipo eficaz debería cumprir:

Simplicidade: claro, sen elementos innecesarios.
Relevancia: ten que estar relacionado co sector ou valores da marca.
Memorabilidade: facer que se recorde facilmente.
Versatilidade: funcionar en branco e negro, a cor, pequeno ou grande.
Atemporalidade: non depender excesivamente das modas gráficas.
Escalabilidade: Ser lexible para impresión, web ou carteis sen perder calidade (por iso se usan formatos vectoriais).

Exixten logotipos que só teñen debuxos (Apple), só tipografías (Coca-Cola) ou mesturas (Nike): pero todos os bos logos compren os parámetros que acabamos de indicarche.

Logos e BauHaus

Unha vez máis, sae a relucir a Bauhaus (1919–1933), unha escola de arte e deseño alemá que revolucionou a arquitectura, o deseño industrial e o gráfico. Os seus principios influíron de forma directa no deseño moderno de logotipos: marcas como Google (tipografía limpa e cores primarias), Lego (simplificación e xeometría) ou Sony (tipografía racional) inspiráronse nos criterios da Bauhaus:

Simplicidade formal: os logotipos deben ser limpos, xeométricos e sinxelos. Isto fai que sexan máis recoñecibles e versátiles.
Funcionalidade sobre decoración: o deseño non busca só agradar visualmente, senón comunicar claramente unha identidade ou función.
Xeometría e abstracción: a Bauhaus empregaba formas básicas (círculos, cadrados, triángulos), que foron adoptadas amplamente no deseño de logotipos (ex. o logo de Lufthansa deseñado por Otl Aicher ou o de Olympics Tokyo 1964).
Tipografía como identidade: a Bauhaus impulsou a creación de tipografías funcionais, sans serif e adaptadas ó uso gráfico. Isto levou á creación de fontes como Bauhaus, Futura (de Paul Renner, inspirada na Bauhaus) ou Helvetica, todas moi empregadas en logotipos.
Uso de cores planas e primarias: a combinación de cores básicas (vermello, azul, amarelo) e cores neutras (negro, branco, gris) é unha marca distintiva do estilo Bauhaus, e aparece en moitos sistemas de identidade gráfica.

A frase "Menos é máis" atribúese a Ludwig Mies van der Rohe, un dos grandes mestres da arquitectura moderna e unha figura fundamental da última etapa da Bauhaus, da que foi director entre 1930 e 1933. A frase de Mies non é só unha cuestión estética: é ética do deseño. É deseñar con intención, sen ruído, sen engano. E a súa influencia segue viva tanto na arquitectura como no deseño gráfico e dixital.

Lectura facilitada

O logotipo: a cara visible dunha marca

O logotipo é un dos elementos máis importantes dunha marca. Non é só un debuxo bonito: serve para representar visualmente a súa identidade.

Un bo logotipo debe ser claro, recoñecible, útil e duradeiro. Estas son as súas características principais:

Simplicidade: debe ser sinxelo, sen elementos de máis.
Relevancia: ten que relacionarse coa marca ou co seu sector.
Memorabilidade: fácil de lembrar.
Versatilidade: que funcione ben en branco e negro, en cor, pequeno ou grande.
Atemporalidade: que non pase de moda rapidamente.
Escalabilidade: que se vexa ben en calquera tamaño ou formato. Por iso se usan formatos vectoriais.

Hai logotipos que só teñen debuxos (como Apple), outros só letras (como Coca-Cola) e outros combinan ambas (como Nike).

A influencia da Bauhaus no deseño de logos

A Bauhaus (1919–1933) foi unha escola de arte e deseño en Alemaña que cambiou para sempre o mundo do deseño. Os seus principios marcaron o camiño do deseño moderno, incluídos os logotipos.

Moitas marcas coñecidas inspiráronse na Bauhaus: Google, Lego, Sony...

Estes son os principios principais da Bauhaus aplicados aos logos:

Simplicidade formal: os logos deben ser xeométricos, claros e sinxelos.
Funcionalidade antes que decoración: deben comunicar ben, non só parecer bonitos.
Uso de formas básicas: círculos, cadrados, triángulos… como no logo de Lufthansa ou nos Xogos Olímpicos de Tokyo 1964.
Tipografía clara: preferíanse letras sen adorno, fáciles de ler. Exemplos: Bauhaus, Futura, Helvetica.
Cores planas e primarias: vermello, azul, amarelo, negro, branco ou gris.

A frase "Menos é máis" foi dita por Ludwig Mies van der Rohe, director da Bauhaus nos anos 30.

Non é só unha idea estética: é unha forma de deseñar con intención e claridade, sen ruído, sen engano. E segue a influír hoxe no deseño gráfico e dixital.

Tarefa: Deseña o teu logo

O óptimo é que o debuxes ti mesmo, pero se se cha dá moi mal, podes explorar diferentes ferramentas de IA para crealo. O esencial, neste caso, é que lle indiques os prompts adecuados, e que son xustamente os que decidiches na tarefa de branding: cores, estilo de tipografía, valores, etc.

Unha vez que teñas o logo debuxado, faille unha foto de boa calidade. Se empregaches unha ferramenta IA, descarga o resultado. En ambos casos, obterás unha imaxe bitmap que teremos que vectorizar. Iso aprenderemos a facelo no capítulo 4, na tarefa "Crea o teu merchandising". Empregaremos a ferramenta libre Inkscape.

Durar é revolucionario

Terás oído falar do Crack do 29: chamouse así á caída da Bolsa de Nova York en outubro de 1929, coñecida como o martes negro (29 de outubro). Supuxo o inicio da Gran Depresión, a peor crise económica do século XX.

As fábricas producían máis do que a poboación podía comprar e había unha enorme especulación financieira. Quebraron bancos e empresas e milleiros de persoas perderon os seus aforros, o traballo e mesmo a vivenda. A crise estendeuse a nivel mundial e os gobernos buscaron novas ideas para activar o consumo.

Unha desas ideas foi a obsolescencia programada: crear produtos con vida útil limitada, para fomentar o consumo e xerar traballo.

As primeiras empresas que se adheriron a esa idea foron as do cártel Phoebus (fabricantes de lámpadas, entre elas Osram e Philips): fixeron un acordo secreto para limitar a duración das súas lámpadas a 1.000 horas, cando tecnicamente podían durar moito máis.

Osram. *Phoebus Osram Lamp* (Dominio público)

A partir dos anos 50, co crecemento da publicidade e o consumo, aparece tamén a obsolescencia estética: os produtos non se estragan, pero deixan de estar "de moda".

Hoxe moitos produtos, como móbiles ou ordenadores, teñen limitacións artificiais:

Baterías que non se poden cambiar
Software que deixa de funcionar ou ralentiza o dispositivo
Pezas difíciles de reparar ou substituír

En moitos casos, é máis barato mercar un novo que arranxar o vello.

A obsolescencia programada non é un fallo, senón unha estratexia deliberada para manter o consumo constante. Naceu como unha solución forzada ó problema da falta de consumo, pero co tempo converteuse nun problema en si mesma, ó fomentar o desperdicio, a contaminación e o consumo irracional. Por iso, coñecela é clave para facer un consumo máis consciente e xusto.

Lectura facilitada

O Crack do 29 e a obsolescencia programada

O Crack do 29 foi a caída da Bolsa de Nova York en outubro de 1929. O día máis grave foi o martes negro, o 29 de outubro.

Esta caída marcou o comezo da Gran Depresión, a peor crise económica do século XX.

As fábricas producían máis do que a xente podía mercar. A situación empeorou coa especulación financeira: moitos bancos e empresas quebraron.

Milleiros de persoas perderon os seus cartos, traballos e casas. A crise afectou o mundo enteiro, e os gobernos buscaron formas de reactivar a economía.

Que é a obsolescencia programada?

Unha das solucións foi a obsolescencia programada: fabricar produtos con vida útil limitada. Así, obrigaban á xente a mercar de novo e xerábase traballo.

O exemplo máis famoso foi o cártel Phoebus, formado por empresas de lámpadas como Osram e Philips.

Estas empresas fixeron un acordo secreto para que as súas lámpadas durasen só 1.000 horas, aínda que podían durar máis.

Obsolescencia estética

A partir dos anos 50, a publicidade e o consumo fixeron que aparecese outro tipo de obsolescencia: a estética.

Neste caso, os produtos non se avarían, pero deixan de estar de moda e a xente quere cambialos.

Obsolescencia hoxe

Moitos produtos actuais (como móbiles ou ordenadores) tamén teñen limitacións artificiais:

Baterías que non se poden cambiar
Software que deixa de funcionar ou fai o dispositivo máis lento
Pezas difíciles de reparar

Ás veces é máis barato mercar un novo que reparar o vello. Pero iso crea máis residuos e máis contaminación.

Por que é importante coñecelo?

A obsolescencia programada naceu como unha solución para aumentar o consumo, pero hoxe é un problema ambiental e social.

Coñecela axúdanos a facer un consumo máis consciente e responsable.

Reflexión en parellas

Pensade e poñede en común cantos produtos desbotástedes no que vai de ano por mor da súa obsolescencia, e non porque realmente pasase o tempo xusto de consumo.

Licenciado baixo a Licenza Creative Commons Atribución Compartir igual 4.0