Recursos materiais necesarios

Neste REA inclúense todos os materiais necesarios para o seu desenvolvemento, tanto para o alumnado, como para o profesorado. No material inclúense modelos en dous formatos:

• Editables (.odt e .odp): teñen como finalidade que o profesorado poida adaptar as actividades e tamén que o alumnado poida utilizalas para realizar os exercicios de forma directa no caso de dispor de ordenadores, aforrando ter que imprimilos.
• Formato .pdf: teñen como finalidade que se poidan imprimir e proxectar sen alteración no seu estilo, e inclusive pódense utilizar con posteriores ferramentas e convertelas en interactivas.

Finalmente, recomendamos encarecidamente, no caso de querer imprimir o material, buscar alternativas ecolóxicas como o uso de papel reciclado, a impresión en borrador ou branco/negro para continuar poñendo o noso gran de area ao coidado do medioambiente.

Recursos complementarios

Esta guía ten como obxectivo proporcionar ao profesorado unha selección de libros recomendados que complementan a información proporcionada ao longo do REA:

• Elena Favilli (2016). Cuentos de buenas noches para niñas rebeldes: 100 historias de mujeres extraordinarias. Barcelona: Destino.
• Elmert, S. (2016). 100 mujeres que cambiaron el mundo. Editorial. RBA.
• Favilli, E., & Cavallo, F. (Eds.). (2017-2020). Cuentos de buenas noches para niñas rebeldes (Vols. 1-3). Destino Infantil y Juvenil.
• Uve, S. (2020). Supermujeres superinventoras. Barcelona: Editorial Planeta.
• Worsley, L. (2018). Grandes mujeres artistas. Editorial Phaidon

Proposta de agrupamentos para actividades grupais

As actividades en grupo deste reto están pensadas para unha clase con rateo 20.

Porén, pódense realizar outros agrupamentos e adaptar todas as actividades sen que afecte ao REA segundo a rateo da aula na que se utilice o recurso.

A continuación, descríbese a proposta de actividades para realizar segundo so diferentes agrupamentos ao longo do REA:

• En pequeno grupo (4 integrantes, aproximadamente):  "Banda deseñada: super artista en acción!", "ruta fotográfica" e "knolling".
• Gran grupo: "Visita virtual ao Museo Nacional Thyssen-Bornemisza" e o mural que da comezo na fase 1 e vai evolucionando ata a fase 5.

Produtos finais

O produto final do REA é "Elaboración de knolling sobre Georgia O'Keeffe" 

O knolling é unha técnica fotográfica que consiste en ordenar obxectos de forma xeométrica, xeralmente a ángulos de 90 graos, sobre unha superficie plana seguindo un plano cenital. O plano cenital é un tipo de encadre utilizado en fotografía, cinema e artes visuais no que a cámara ou o punto de vista posiciónase directamente por encima do suxeito ou obxecto, mirando cara abaixo nun ángulo de 90 graos. É coma se a cámara estivese no teito ou no ceo, capturando a escena desde arriba. Estes obxectos poden ser desde ferramentas ata produtos cotiáns, e a disposición crea composicións visuais atractivas e ordenadas. Ao longo do REA, o alumnado vai creando elementos (fotografías de flores ou elementos naturais na horta da escola ou no xardín no "Ruta fotográfica" da fase 2, e no debuxo ou deseño 3D de "Paisaxes urbanas" na fase 3) que poden ser incorporados ao knolling. Para iso, o seu sería que o tamaño do papel no que fagan o debuxo mais a impresión das fotografías, sexa 10x15cm. 

Ao aplicar o knolling a unha figura como Georgia O'Keeffe, o alumnado non só estarán a aprender unha nova técnica fotográfica, senón que tamén estarán:

• Investigando sobre unha artista: terán que investigar sobre a vida e obra de Georgia O'Keeffe para seleccionar obxectos que representen as súas características, o seu estilo artístico ou elementos das súas pinturas.
• Desenvolvendo habilidades de observación: ao seleccionar os obxectos adecuados, o alumnado estará a observar detidamente as características das obras de O'Keeffe e buscando elementos que poidan representar visualmente.
• Fomentando a creatividade: a disposición dos obxectos nunha composición xeométrica require creatividade e pensamento espacial.
• Aprendendo sobre composición visual: o knolling ensinaralles sobre equilibrio, proporción e harmonía visual.
• Desenvolvendo habilidades manuais: a organización coidadosa dos obxectos require precisión e coordinación.
• Establecendo conexións entre diferentes áreas: ao investigar sobre O'Keeffe, o alumnado estará a conectar a arte coa historia e a cultura.

Tendo en conta a importancia que ten a avaliación no proceso de ensino aprendizaxe, inclúense nesta guía os instrumentos de avaliación que empregará o profesorado e as rúbricas que usará o alumnado para a súa autoavaliación e coavaliación, aparecendo estas últimas tanto na guía didáctica coma na situación de aprendizaxe .

En canto ás destrezas dixitais, a aprendizaxe centrarase en: afianzar ou aprender o emprego de ferramentas dixitais; manexo da información, aprendendo a sintetizar e organizar datos de xeito conciso, desenvolvendo a capacidade de comunicar ideas e conceptos de forma visualmente atractiva; e desenvolvendo o dominio de solucións dixitais.

Unha parte moi importante do REA é a visibilidade que se faga dos seus produtos finais, por iso, a recomendación é que sexan compartidos có resto da comunidade educativa empregando as das ferramentas corporativas que están a disposición do profesorado (aula virtual do centro, web do centro, Agueiro...) para a difusión dos knollings, ou incluso, a posibilidade de facer algunha exposición ou presentación nalgunha organización con impacto social. 

Enfoque multinivel do reto

O obxectivo, é proporcionar unha variedade de recursos, tal como figuran no presente REA, para que o alumnado poida escoller o seu nivel de competencia. Seguindo os principios do DUA, propóñense opcións para a acción e a expresión das aprendizaxes como un principio didáctico, para proporcionar oportunidades de aprender e amosar a aprendizaxe acadada. 

O deseño dos retos está pensado para que teña diferentes niveis de dificultade, proporcionando opcións para que o alumnado poida escoller o nivel axeitado a súa capacidade.  A continuación descríbense tres niveis de dificultade para cada reto:

Nivel 1: Básico. 

Obxectivo: familiarizarse coa obra e os temas recorrentes da artista mentres aprenden os principios básicos de organización visual.

• Seleccionarán poucos (entre tres e cinco) elementos relacionados coa vida e obra de Georgia O'Keeffe (exemplo: flores, ósos, paisaxes do deserto, pinturas, ferramentas de arte) dunha lista predefinida proporcionada pola docente.
• Con axuda dun modelo cuadriculado onde organizarán estes obxectos nunha composición simétrica e ordenada, respectando ángulos de 90 graos.
• Ofreceranse fichas ilustradas ou imaxes das pinturas máis famosas de O'Keeffe como inspiración.

Nivel 2: Intermedio. 

Obxectivo: desenvolver a capacidade de interpretar conceptos artísticos e tomar decisións visuais baseadas no estilo dun artista.

• Deberán seleccionar algúns (entre dez e doce) elementos inspirados na vida e obra de Georgia O'Keeffe. Os elementos poden incluír:
  • Flores específicas (como mapoulas e lirios, representando a súa obra)
  • Ósos ou cranios de animais (como nas súas paisaxes do deserto)
  • Tons de cor terra ou area (paleta de cores característica das súas paisaxes)
• Crearán a súa composición de knolling de maneira libre, pero deberán xustificar a organización e a selección dos elementos nunha breve explicación escrita ou oral.

Nivel 3: Avanzado

Obxectivo: fomentar unha análise máis profunda do estilo artístico e a interpretación persoal do alumnado.

• Explorarán o simbolismo na obra de Georgia O'Keeffe e crearán un knolling máis complexo con moitos (entre quince e vinte) elementos.
• Estes elementos incluirán materiais que representen tanto aspectos visuais como simbólicos da súa obra:
  • Elementos orgánicos (flores, follas, ósos)
  • Elementos abstractos (cores e formas xeométricas que lembren o seu estilo)
  • Imaxes ou referencias relacionadas coa súa biografía (a súa casa en Novo México, paisaxes da súa contorna).
• Cada estudante deberá organizar os elementos de maneira estética e equilibrada, e explicar como o seu knolling representa a obra e os temas recorrentes de O'Keeffe.

Fomentarase a colaboración entre o alumnado asignando tarefas en grupos heteroxéneos, onde o alumnado máis avanzado poida apoiar ao alumnado que presente máis dificultades.

As fotografías empregadas durante a "ruta fotográfica" poderán ser incorporadas ao knolling como elemento. Por exemplo, se fotografiaron flores, a propia fotografía da flor, pode ser un elemento a incluir no knolling.

Promóvense diferentes formas de avaliación para medir o progreso e o logro do alumnado, tanto ao longo do REA, nas distintas fases, coma ao rematar os retos. Inclúense rúbricas para levar a cabo autoavaliación, coavaliación e heteroavaliación do reto.

Recursos dixitais 

O reto está pensado para mellorar as súas destrezas visuais e tamén dixitais, polo que precisan manexar con destreza unha cámara fotográfica e a edición das fotografías, para o que se recomendan as seguintes ferramentas dixitais presentes na "Maqueta Abalar":

• KolourPaint
• Programa de manipulación de imaxes GNU 

Transversalidade 

Cando o alumnado pode conectar diferentes áreas do coñecemento, son quen de comprender mellor os conceptos e de aplicalos na súa vida acotío. Por iso, este REA atópase relacionado cós obxectivos fundamentais das áreas de:

 Ciencias Sociais:

• "OBX6. Recoñecer e valorar a diversidade e a igualdade de xénero, mostrando empatía e respecto por outras culturas e reflexionando sobre cuestións éticas, para contribuír ao benestar individual e colectivo dunha sociedade en continua transformación e ao logro dos valores de integración europea." 

A elección dunha artista muller como Georgia O'Keeffe contribúe a visibilizar o papel das mulleres na arte e a promover a igualdade de xénero. Por outra banda, investigar sobre a vida e obra de O'Keeffe implica penetrarse nun contexto cultural e histórico diferente, fomentando o respecto por outras culturas. Ao analizar as obras de O'Keeffe e reflexionar sobre o seu significado, o alumnado desenvolve habilidades de pensamento crítico.

Ciencias da Natureza:

• "OBX6. Resolver problemas a través de proxectos de deseño e da aplicación do pensamento computacional para xerar cooperativamente un produto creativo e innovador que responda a necesidades concretas."

Ciencias da Natureza e Ciencias Sociais, que, a pesar de pertencer a áreas distintas, converxen para acadar un propósito común:

• OBX5 para Ciencias da Natureza: "Utilizar dispositivos e recursos dixitais de forma segura, responsable e eficiente, para buscar información, comunicarse e traballar de maneira individual, en equipo e en rede, e para reelaborar e crear contido dixital de acordo coas necesidades dixitais do contexto educativo."
• OBX1 para Ciencias Sociais "Utilizar dispositivos e recursos dixitais de forma segura, responsable e eficiente, para buscar información, comunicarse e traballar de maneira individual, en equipo e en rede.

A utilización de ferramentas dixitais para a investigación e a creación da exposición promove o desenvolvemento do pensamento computacional e habilidades de deseño. A procura de información, a comunicación e a creación de contidos dixitais son habilidades crave que se desenvolven neste REA.

Matemáticas:

• "OBX5. Recoñecer e utilizar conexións entre as diferentes ideas matemáticas, así como identificar as matemáticas noutras áreas ou na vida cotiá, interrelacionando conceptos e procedementos, para interpretar situacións e contextos diversos."

Ao crear composicións xeométricas, o alumnado aplica conceptos matemáticos como a proporción, o ángulo e a simetría. 

Lingua Galega e Literatura e Lingua Castelá e Literatura:

• "OBX5. Producir textos escritos e multimodais, con corrección gramatical e ortográfica básicas, seriando correctamente os contidos e aplicando estratexias elementais de planificación, textualización, redacción, revisión e edición para construír coñecemento e para dar resposta a demandas comunicativas concretas."

O alumnado elaborará textos escritos para investigar sobre O'Keeffe e para explicar o seu traballo, a través dunha banda deseñada. 

Esta relación, permitirá á persoa titora poder traballar de xeito transversal estes obxectivos dende as distintas áreas.

Paisaxes urbanos: integración do deseño 3D

No marco do tratamento interdisciplinar das distintas áreas, proponse incorporar ás sesións de matemáticas o deseño e a impresión 3D de edificios que serán utilizados no reto final (knolling) na área de Educación Plástica e Visual. Isto terá cabida, se o centro dispón dunha dotación de recursos de Polos Creativos, permitindo que esta actividade integre de xeito significativa das competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía e a competencia dixital.

O obxectivo é que o alumnado empregue conceptos matemáticos como medidas, proporcións, escalas e figuras xeométricas para deseñar modelos tridimensionales de edificios. Estes modelos serán posteriormente impresos utilizando impresoras 3D (dispoñibles nos centros ou nos CFR) e servirán como elementos crave na composición final do knolling, inspirada en Georgia O’Keeffe. Beneficios da actividade:

• Multidisciplinariedad: o alumnado aplica coñecementos matemáticos nun contexto artístico, enriquecendo a súa aprendizaxe.
• Competencia dixitail: foméntase o uso de tecnoloxías emerxentes como o deseño e a impresión 3D.
• Creatividade e resolución de problemas: o alumnado desenvolve habilidades creativas e de resolución de problemas a través do deseño e a produción de modelos físicos.

Desenvolvemento da actividade:

1. Deseño de Edificios:
• Nas sesións de matemáticas, o alumnado traballará en parellas ou grupos pequenos para deseñar edificios sinxelos utilizando programas de deseño 3D como Tinkercad.
• Abordaranse conceptos matemáticos relacionados con xeometría, escalas e proporcións, fomentando a aprendizaxe práctica destes contidos.

2. Impresión 3D:
• Unha vez finalizados os deseños, os edificios imprimiranse utilizando as impresoras 3D.
• O profesorado guiará ao alumnado no proceso de preparación dos arquivos para impresión e o manexo básico das impresoras 3D, se as impresoras están no centro educativo.

3. Integración no reto (knolling):
• Os edificios impresos serán utilizados no knolling, onde crearán composicións artísticas organizadas e fotografarán as súas obras, inspirándose nas formas e cores de Georgia O’Keeffe.

Este enfoque permite unha mellor utilización dos recursos dispoñibles e asegura que o knolling teña un maior impacto, integrando aprendizaxes de distintas áreas curriculares.