ORIXES

A coñecida coloquialmente como frauta de pan é un instrumento cunha orixe un tanto especial, xa que xurdiu en tempos e lugares diferentes da man de culturas moi distintas. En realidade, ao tratarse dun instrumento sinxelo e construído con elementos naturais (xeralmente canas de madeira), foron varias as civilizacións que comezaron a crear sons empregando este sistema. Entre as máis recoñecidas podemos destacar:

• Na Grecia Antiga, o instrumento chamábase siringa, en honra a unha ninfa do mesmo nome e que, según conta a lenda, tiña un son tan doce que foi quen de namorar cunha fermosa melodía ao mismísimo deus Pan (deus dos pastores). Non sabemos que aconteceu con esta historia, se tiveron un final feliz ou non, o que sí que está claro é que esta lenda foi tan importante que lle concedeu o nome actual ao instrumento tal e como o coñecemos hoxe en día. A siringa empregábase en cerimonias relixiosas e eventos sociais da época de todo tipo. 
• Nas culturas andinas (Ecuador, Perú, Bolivia, Colombia, Argentina e Chile) tamén existen rexistros deste instrumento (chamado zampoña) dende fai moitísimo tempo, moi presente na música tradicional e que aínda se mantén actualmente. 
• Na organoloxía china, a frauta de pan era coñecida como páixiāo, relaciónase coa dinastía Han e teñen máis de dous mil anos de antigüidade, elaborábanse en bambú pero tamén existen modelos que empregaban ósos de animais. 

FUNCIONAMENTO

Poderiamos dicir que o sistema que emprega a frauta de pan para producir o son é un dos máis sinxelos que se coñecen, e por iso é un instrumento con tantas variantes e empregado nas civilizacións pasadas. En realidade, este instrumento está composto por unha serie de canas ocas de madeira, que poden variar en número dependendo das notas que queiramos obter, cada unha cunha lonxitude distinta. Lembrade que cando modificamos a lonxitude dun tubo estamos cambiando o percorrido das ondas sonoras que viaxan polo seu interior, e varía a súa altura. Deste xeito, aínda que comparten o mesmo mecanismo de produción do son (xa que todas as canas tócanse somprando) cada unha orixina unha nota distinta.

Como podedes contemplar no vídeo, o aire que nós botamos soprando no interior do tubo circula orixinando vibracións por toda a súa lonxitude, ata que chega ó final e topa cun tapón. Como non pode saír, emprende o camiño de volta e sae novamente pola boca do tubo. Acontece algo semellante ao que fan os coches cando viaxan por unha estrada, comparten a mesma carreteira (neste caso o mesmo tubo) pero circulan cada un polo seu carril sen entorpecerse. Que importante é a organización!

CARACTERÍSTICAS

No caso da nosa frauta de pan, prestaremos especial atención á altura, xa que como explicamos trátase dun instrumento formado por un conxunto de tubos fabricados co mesmo material pero que presentan lonxitudes diferentes. Polo tanto, como a forma e os materiais dos tubos son os mesmos, o timbre en realidade non varía. Desta volta, será a lonxitude de cada tubo o factor que condicione o son que ten. En realidade existen fórmulas matemáticas complexas que se empregan na fabricación industrial de instrumentos, coas que poderiamos determinar a lonxitude e diámetro do tubo que precisamos para obter cada unha das notas da escala musical cunha afinación exacta (como as que se amosan na imaxe). Por suposto non as temos que poñer en práctica nesta unidade, non vos preocupedes!

Desta volta soamente seguiremos unha regra matemática moi básica:

• Tubo longo-  orixina un son grave (as ondas sonoras tardan máis tempo en realizar o percorrido)
• Tubo curto- orixina un son agudo (as ondas sonoras tardan menos tempo en percorrer o tubo)

Estarédesvos preguntando... e como saber a lonxitude exacta que preciso para cada un dos tubos da miña frauta de pan? No seguinte xogo atoparedes todas as claves para deixalo feito! Pero antes botádelle unha ollada ao procedemento que deberedes empregar para comprobar que os tubos están cortados no seu punto exacto, picade en AFINAR.. O SON?