O peixe Salva, peito de lobo. Conto anotado.
ERA UNHA VEZ QUE ERA...
O peixe Salva, peito de lobo.
As partes suliñadas conteñen ideas para unha aproximación ao conto co alumnado.
Era unha vez un peixe peixiño redondo redondiño. E a xente dirá: “pero, que aventuras pode ter un simple peixe? Que aburrimento! ”
Pero é que este non era un peixe calquera. Máis ben era un peixiño moi, pero que moi especial. O seu nome era Salvador, pero a xente chamábao Salva, peito de lobo. Porque nadaba sempre contra a corrente do río, empuxando co seu peitiño brillante, forte, forte.
-E veña e dálle, e veña e dálle, e veña e dálle… MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah
Era algo digno de ver! Na orela, os animais do monte arrimábanse e debruzábanse sobre as augas para velo. Uns rían a cachón, ata que lles doía a barriga; outros animábano.
_Onde vas, Salvaaa?
_Eu teño unha misión, teño unha misión!_ Respondía el ao ritmo do seu nadar.
_Pero non hai peixes cunha misión_ respondíanlle a coro dende a orela.
_Pois por iso!_ E seguía nadando.
E había un coro de gaivotas de río moi cantareiras que lle cantaban:
“Meu peixiño redondo,
redondo coma un pan.
Nadas contra corrente,
ao revés dos demais..”
Os habitantes do río tíñanlle cariño porque era boa xente, pero moitos tratábano de tolo.
_Onde vas, Salva?_ berraban dende a orela. E escachaban coa risa. Din que estes foran os que lle puxeran o alcume de “peito de lobo”, pero el adoptárao con orgullo e levaba o seu nome con seriedade e elegancia.
_Eu teño unha misión, teño unha misión!_ dicía Salva.
_Pero non hai peixes cunha misión._ dicíanlle os animaliños.
_Pois por iso!_ E seguía nadando.
O caso é que pouco a pouco, Salva, peito de lobo foise facendo famoso. O seu nome foi viaxando de árbore en árbore ata que moi lonxe xa chegara a súa fama. Os pescadores da contorna, cando pescaban un peixe, dicían todos fachendosos: “Pesquei a Salva, peito de lobo!” Pensando que así eran moi valentes. As gaivotas cantoras, cando Salva subía polo río, vixiaban e pasaban a mensaxe ás irmás de máis adiante, de que alá ía Salva río arriba. Así, dende o ceo, cando vían un pescador preto de Salva, facían dous ou tres chíos berrando a pleno pulmón para distraer o home e chas plas plas, cagadiña na cabeza. E non contentas con isto, obviamente, arrincaban a cantar todas xuntas e todos os seguidores de Salva:
“Meu peixiño redondo,
redondo coma un pan.
Nadas contra corrente,
ao revés dos demais..”
Un día, cando Salva estaba moi concentrado nada que nadarás, veña e dálle, e veña e dálle, e veña e dálle… MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah viu un cullarapo. “Un cullarapo?” pensou: “Imposible. Se sempre van xuntos unha morea deles, que case nin deixan ver nada cando te cruzas no seu camiño. Que fará el soíño nadando nestas augas?” O cullarapo tiña os ollos case fóra da cabeza de puro espanto. Levaba un susto no corpo, que non podía con el. Nadaba nervioso cara a dereita…non, mellor cara a esquerda…ai, non, cara a dereita…Non sabía para onde tirar.
_Pero, que che pasa, oh, non chores, pequeniño. Eu son Salva, peito de lobo e teño unha misión. Pero voute axudar. A misión terá que esperar.
_Aiiiii, é que mirei fóra da auga e estou tan lonxe da casa que non vou atopar o camiño de volta nunca máis, nunca máis…
_Para, para, que con poñernos nerviosos non arranxamos nada. Ti pégate a min coma unha lapa.
_Coma unha papa?_ dixo o cullarapo que, claro, nunca vira unha lapa nin nada de nada, pois tiña só uns días de vida.
_Ven, pequeniño, ti pégate moito a min e iremos xuntos buscar a túa familia._
Agarrar non se podía agarrar porque xa saberás como son os cullarapos. Pero teñen unha cola fortísima e moita vontade, así que enganchou a súa cola na aleta do noso peixiño e comezaron a busca.
É ben sabido que a xente máis sabia do monte son as árbores. E máis aínda, as árbores de ribeira, que teñen unha fala moi doce e acompasada. Parece que cantan en vez de falar. E son tan listas e melodiosas porque teñen as súas raíces parte na auga e parte na terra. Así que pertencen aos dous mundos: ao da fraga e ao do río. Pero ademais, polas pólas máis altas, onde viven os paxaros máis misteriosos e viaxeiros, dominan tamén os segredos do aire.
Por iso Salva, peito de lobo sabía que se alguén o podía axudar a atopar a familia do cullarapo, serían as árbores de ribeira.
_Mira, pequeno_ dixo Salva._ Por quen preguntamos? Como se chama a túa nai?
-Chámase mamá_ dixo o cullarapo.
_ Si, claro, ti chámaslle mamá, pero terá un nome…
_Non sei_ dixo o cullarapo facendo un pucheiro e xa coa primeira bágoa na esquiniña do ollo, cheo de medo.
_Ben, non te preocupes, que para iso sobra o tempo. E ti, sabes o teu nome?
_Si!_ contestou entusiasmado_ Iso seino! Chámome Po.
_Po?
_Si, de “cullarapo”. A miña nai púxome Cu, pero como os meus irmáns rían cada vez que me chamaban, e me facían a burla, a miña mamá cambioumo por Po. É que tiña tantos fillos que cando nacín eu de último, xa non se lle ocorrían máis nomes e…E a túa misión?_ preguntou Po pondo cariña de mimo.
_ Quen sabe…igual esta é a miña misión!_ dixo Salva.
Salva, que era moi educado, tusiu de vagar para chamar a atención da árbore:
_Desculpe, señor Ameneiro, non é que por casualidade saberá dunha familia de ras que perdeu un cullarapo? Chámase Po.
O ameneiro, que non estaba afeito a que os peixes se dirixisen a el, mirouno estrañado. Pero cando viu que era Salva, peito de lobo, abriu moito os ollos e a boca…_Ti es Salva!
En canto pronunciou en voz alta o seu nome, alá que apareceu o coro de gaivotas…
“Meu peixiño redondo,
redondo coma un pan.
Nadas contra corrente,
ao revés dos demais.”
E a elas sumouse a fraga toda, creando por uns minutos un rebumbio que non deixaba entender nin ouvir nada máis.
_Calade xa! berrou por enriba do estrondo a árbore coa autoridade que dá coñecer os tres mundos: o mundo da auga, o da terra e o do aire. E continuou:
_Estamos ante unha crise moi grande, grande grandísima. Eu diría que monumental. Temos un bebé perdido. Perdido perdidiño. Eu diría que perdidísimo. E temos que atopar entre todas e todos a familia de ras á que pertence. Pero como agora xa vai ser noite, eu digo que Salva e Po queden a durmir aquí nas miñas raíces onde nada lles vai pasar. Nada, nadiña. Eu diría que… nadísima. Ben, isto…en fin, que mañá é outro día e aquí sobra cea para todo viaxeiro que pase.
Pero o ameneiro si que non durmiu, porque botou a noite toda transmitindo a mensaxe de Po polas raíces e polas pólas. E foi todo un éxito! Para cando despertaron o río e o monte, xa se correra a voz e xa volvera a mensaxe de volta coa resposta: a nai de Po xa o estaba esperando. E así, nadando de raíz en raíz, as árbores foron guiando a Salva ata que deron co recuncho de río no que vivía a nai de Po, que por certo, se chamaba Cloti, de Clotilde.
A alegría foi moi grande, grandísima: beixos, saltiños, bater de cabeciña con cabeciña…e bailes e festa!
A fama de Salva, que xa era grande, medrou aínda máis e agora dicían que era un heroe que salvaba os seres desvalidos do río. E ata a canción cambiou:
“Meu peixiño redondo,
tes unha gran misión.
Nadas corrente arriba,
As gaivotas estaban moi satisfeitas do seu novo cantar.
Así foi pasando un día e outro día; unha semana e outra semana, ata que de repente, unha mañá, Salva quedou abraiado coa beleza dunha cousa…unha cousa…pero que era esa cousa? Brillaba e movíase coa elegancia dunha alga e a rapidez dun colibrí. O sol batíalle no lombo dunha maneira máxica. Ai, que Salva estaba encandilado! Foise achegando moi tímido, un pouquiño máis, un pouquiño máis…Nadoulle arredor, e cando se dispuña a tocar esa cousa, chas plas pas tiquitiplas, a ra Cloti saltou na auga que se rizou toda en ondas. Así non daba pasado a luz do sol e Salva puido ver o que era esa cousa. E era unha cousa terrible, que escondía un gancho perigosísimo atado a un fío. E o fío remataba nunha cana. E a cana, nun pescador. Era si, si, o que estás imaxinando. Era un pescaSalva!
Salva agradeceulle moito á señora ra a súa axuda e prometeu non deixarse encantar nunca máis por cousas descoñecidas por moi brillantes que fosen. E seguiu río arriba: veña e dálle, e veña e dálle, e veña e dálle… MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah e toda a fraga cantando:
“Meu peixiño redondo,
tes unha gran misión.
Nadas corrente arriba,
ata o solpor”.
E así foi como un simple peixiño redondo se converteu en gardián do río e en padriño dun cullarapo, que cando medrou se fixo moi amigo del. E cando remataba o seu esforzado día, agardábao con algunha delicia para cear.
E cando alguén lle dicía: "Non hai peixes cunha misión”, el respondía…
Cando xa coñezan estas palabras, poden dicilas co conto, acompañado de xestos de natación esforzada.
Hai que asegurarse de coñecer o léxico antes da primeira escoita/lectura. Ver "Dinámica de aula"actividades preparatorias.
É interesante ver como Salva continúa coa súa teima sen importarlle o que dirán os demais animais da fraga. É un punto sobre o cal se pode reflexionar.
Esta parte conta coa música no apartado "Poesía e música". Poden xa cantala.
Acompañar de palmas ou similar.
Se xa coñecen o conto de "A ra Pipa e o picapeixe que a ensinou a cazar", saben o que é un cullarapo e o ciclo de vida das ras. Nese conto hai un xogo sobre isto.
Reflexionar sobre a importancia de colaborar ou axudar a quen o precisa.
Pode ser que tampouco o alumnado vise unha lapa. Para que entendan a gracia da confusión lapa-papa, hai que asegurarse de que coñecen a palabra antes da primeira lectura ou escoita.
No conto "O pitiño que levaba medio ovo na cabeza" xa se trata o tema de que facer en caso de que se perdan. E se coñecen o seu nome completo, o dos pais e o seu enderezo. Poden aproveitarse eses contidos do "Pitiño..." se non se pensa traballar con dito conto.
Se o conto resulta longo para os máis pequenos e pequenas, podemos cortalo aquí. Ou continuar outro día.
De novo poden acompañar de palmas as onomatopeas
Se o alumnado é moi pequeno, pode ser que non comprendan o humor que hai nesta expresión aparentemente absurda, pero que pode ter a súa interpretación: o feito de que ninguén faga unha certa cousa, pode facer máis importante que alguén a inicie, aínda que á xente lle poida parecer inicialmente ridículo. Como se demostra no conto, a súa acción ten un resultado bo: axudar aos animaliños do río.
No conto "A ra Pipa e o picapeixe que a ensinou a cazar" hai un xogo dedicado aos alimentos.
No conto "A pedra Cricriticrí" a ra Cloti ten un papel fundamental.