Saltar navegación

Conto para ensinantes

O peixe Salva, peito de lobo. Conto anotado.

ERA UNHA VEZ QUE ERA...

O peixe Salva, peito de lobo.     

Debuxo de pescador na barca
Pixabay. Pescador (CC0)

As partes suliñadas conteñen ideas para unha aproximación ao conto co alumnado.

Era unha vez un peixe peixiño redondo redondiño. E a xente dirá: “pero, que aventuras pode ter un simple peixe? Que aburrimento! ”

Pero é que este non era un peixe calquera. Máis ben era un peixiño moi, pero que moi especial. O seu nome era Salvador, pero a xente chamábao Salva, peito de lobo. Porque nadaba sempre contra a corrente do río, empuxando co seu peitiño brillante, forte, forte.

-E veña e dálle, e veña e dálle, e veña e dálle… MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah 

Era algo digno de ver! Na orela, os animais do monte arrimábanse e debruzábanse sobre as augas para velo. Uns rían a cachón, ata que lles doía a barriga; outros animábano. 

_Onde vas, Salvaaa?

_Eu teño unha misión, teño unha misión!_ Respondía el ao ritmo do seu nadar.

_Pero non hai peixes cunha misión_ respondíanlle a coro dende a orela.

_Pois por iso!_ E seguía nadando.

Debuxo de gaivota con peixe na man
Pixabay. Gaivota (CC0)

E había un coro de gaivotas de río moi cantareiras que lle cantaban:

“Meu peixiño redondo,

redondo coma un pan. 

Nadas contra corrente, 

ao revés dos demais..”

Os habitantes do río tíñanlle cariño porque era boa xente, pero moitos tratábano de tolo.

_Onde vas, Salva?_ berraban dende a orela. E escachaban coa risa. Din que estes foran os que lle puxeran o alcume de “peito de lobo”, pero el adoptárao con orgullo e levaba o seu nome con seriedade e elegancia.

_Eu teño unha misión, teño unha misión!_ dicía Salva.

_Pero non hai peixes cunha misión._ dicíanlle os animaliños.

_Pois por iso!_ E seguía nadando.

O caso é que pouco a pouco, Salva, peito de lobo foise facendo famoso. O seu nome foi viaxando de árbore en árbore ata que moi lonxe xa chegara a súa fama. Os pescadores da contorna, cando pescaban un peixe, dicían todos fachendosos: “Pesquei a Salva, peito de lobo!” Pensando que así eran moi valentes. As gaivotas cantoras, cando Salva subía polo río, vixiaban e pasaban a mensaxe ás irmás de máis adiante, de que alá ía Salva río arriba. Así, dende o ceo, cando vían un pescador preto de Salva, facían dous ou tres chíos berrando a pleno pulmón para distraer o home e chas plas plas, cagadiña na cabeza. E non contentas con isto, obviamente, arrincaban a cantar todas xuntas e todos os seguidores de Salva:

Debuxo de cullarapo
                                            Pixabay. Cullarapo (CC0)

“Meu peixiño redondo,

redondo coma un pan. 

Nadas contra corrente, 

ao revés dos demais..”

Un día, cando Salva estaba moi concentrado nada que nadarás, veña e dálle, e veña e dálle, e veña e dálle… MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah viu un cullarapo. “Un cullarapo?” pensou: “Imposible. Se sempre van xuntos unha  morea deles, que case nin deixan ver nada cando te cruzas no seu camiño. Que fará el soíño nadando nestas augas?” O cullarapo tiña os ollos case fóra da cabeza de puro espanto. Levaba un susto no corpo, que non podía con el. Nadaba nervioso cara a dereita…non, mellor cara a esquerda…ai, non, cara a dereita…Non sabía para onde tirar.

_Pero, que che pasa, oh, non chores, pequeniño. Eu son Salva, peito de lobo e teño unha misión. Pero voute axudar. A misión terá que esperar.

_Aiiiii, é que mirei fóra da auga e estou tan lonxe da casa que non vou atopar o camiño de volta nunca máis, nunca máis…

_Para, para, que con poñernos nerviosos non arranxamos nada. Ti pégate a min coma unha lapa.

_Coma unha papa?_ dixo o cullarapo que, claro, nunca vira unha lapa nin nada de nada, pois tiña só uns días de vida.

_Ven, pequeniño, ti pégate moito a min e iremos xuntos buscar a túa familia._

Agarrar non se podía agarrar porque xa saberás como son os cullarapos. Pero teñen unha cola fortísima e moita vontade, así que enganchou a súa cola na aleta do noso peixiño e comezaron a busca.

É ben sabido que a xente máis sabia do monte son as árbores. E máis aínda, as árbores de ribeira, que teñen unha fala moi doce e acompasada. Parece que cantan en vez de falar. E son tan listas e melodiosas porque teñen as súas raíces parte na auga e parte na terra. Así que pertencen aos dous mundos: ao da fraga e ao do río. Pero ademais, polas pólas máis altas, onde viven os paxaros máis misteriosos e viaxeiros, dominan tamén os segredos do aire. 

Por iso Salva, peito de lobo sabía que se alguén o podía axudar a atopar a familia do cullarapo, serían as árbores de ribeira.

_Mira, pequeno_ dixo Salva._ Por quen preguntamos? Como se chama a túa nai?

-Chámase mamá_ dixo o cullarapo.

_ Si, claro, ti chámaslle mamá, pero terá un nome…

_Non sei_ dixo o cullarapo facendo un pucheiro e xa coa primeira bágoa na esquiniña do ollo, cheo de medo.

_Ben, non te preocupes, que para iso sobra o tempo. E ti, sabes o teu nome?

_Si!_ contestou entusiasmado_ Iso seino! Chámome Po.

_Po?

_Si, de “cullarapo”. A miña nai púxome Cu, pero como os meus irmáns rían cada vez que me chamaban, e me facían a burla, a miña mamá cambioumo por Po. É que tiña tantos fillos que cando nacín eu de último, xa non se lle ocorrían máis nomes e…E a túa misión?_ preguntou Po pondo cariña de mimo.

_ Quen sabe…igual esta é a miña misión!_ dixo Salva.

Salva, que era moi educado, tusiu de vagar para chamar a atención da árbore:

_Desculpe, señor Ameneiro, non é que por casualidade saberá dunha familia de ras que perdeu un cullarapo? Chámase Po.

O ameneiro, que non estaba afeito a que os peixes se dirixisen a el, mirouno estrañado. Pero cando viu que era Salva, peito de lobo, abriu moito os ollos e a boca…_Ti es Salva!

En canto pronunciou en voz alta o seu nome, alá que apareceu o coro de gaivotas… 

Debuxo de árbore con paxaros
Pixabay. Árbore (CC0)

“Meu peixiño redondo,

redondo coma un pan. 

Nadas contra corrente, 

ao revés dos demais.”

E a elas sumouse a fraga toda, creando por uns minutos un rebumbio que non deixaba entender nin ouvir nada máis.

 

_Calade xa! berrou por enriba do estrondo a árbore coa autoridade que dá coñecer os tres mundos:  o mundo da auga, o da terra e o do aire. E continuou:

_Estamos ante unha crise moi grande, grande grandísima. Eu diría que monumental. Temos un bebé perdido. Perdido perdidiño. Eu diría que perdidísimo. E temos que atopar entre todas e todos a familia de ras á que pertence. Pero como agora xa vai ser noite, eu digo que Salva e Po queden a durmir aquí nas miñas raíces onde nada lles vai pasar. Nada, nadiña. Eu diría que… nadísima. Ben, isto…en fin, que mañá é outro día e aquí sobra cea para todo viaxeiro que pase. 

Pero o ameneiro si que non durmiu, porque botou a noite toda transmitindo a mensaxe de Po polas raíces e polas pólas. E foi todo un éxito! Para cando despertaron o río e o monte, xa se correra a voz e xa volvera a mensaxe de volta coa resposta: a nai de Po xa o estaba esperando. E así, nadando de raíz en raíz, as árbores foron guiando a Salva ata que deron co recuncho de río no que vivía a nai de Po, que por certo, se chamaba Cloti, de Clotilde.

A alegría foi moi grande, grandísima: beixos, saltiños, bater de cabeciña con cabeciña…e bailes e festa! 

A fama de Salva, que xa era grande, medrou aínda máis e agora dicían que era un heroe que salvaba os seres desvalidos do río. E ata a canción cambiou: 

“Meu peixiño redondo, 

tes unha gran misión. 

Nadas corrente arriba, 

ata o solpor”. 

As gaivotas estaban moi satisfeitas do seu novo cantar.

Así foi pasando un día e outro día; unha semana e outra semana, ata que de repente, unha mañá, Salva quedou abraiado coa beleza dunha cousa…unha cousa…pero que era esa cousa? Brillaba e movíase coa elegancia dunha alga e a rapidez dun colibrí. O sol batíalle no lombo dunha maneira máxica. Ai, que Salva estaba encandilado! Foise achegando moi tímido, un pouquiño máis, un pouquiño máis…Nadoulle arredor, e cando se dispuña a tocar esa cousa, chas plas pas tiquitiplas, a ra Cloti saltou na auga que se rizou toda en ondas. Así non daba pasado a luz do sol e Salva puido ver o que era esa cousa. E era unha cousa terrible, que escondía un gancho perigosísimo atado a un fío. E o fío remataba nunha cana. E a cana, nun pescador. Era si, si, o que estás imaxinando. Era un pescaSalva

Salva agradeceulle moito á señora ra a súa axuda e prometeu non deixarse encantar nunca máis por cousas descoñecidas por moi brillantes que fosen. E seguiu río arriba: veña e dálle, e veña e dálle, e veña e dálle… MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah MMMpf aaah e toda a fraga cantando:

Debuxo de banco de peixes de cores
                           Pixabay. Peixes (CC0)

“Meu peixiño redondo,

tes unha gran misión.

Nadas corrente arriba,

ata o solpor”.

E así foi como un simple peixiño redondo se converteu en gardián do río e en padriño dun cullarapo, que cando medrou se fixo moi amigo del. E cando remataba o seu esforzado día, agardábao con algunha delicia para cear. 

E cando alguén lle dicía: "Non hai peixes cunha misión”, el respondía…

_Pois por iso! 

Cando xa coñezan estas palabras, poden dicilas co conto, acompañado de xestos de natación esforzada.

Hai que asegurarse de coñecer o léxico antes da primeira escoita/lectura. Ver "Dinámica de aula"actividades preparatorias.

É interesante ver como Salva continúa coa súa teima sen importarlle o que dirán os demais animais da fraga. É un punto sobre o cal se pode reflexionar.

Esta parte conta coa música no apartado "Poesía e música". Poden xa cantala.

Acompañar de palmas ou similar.

Se xa coñecen o conto de "A ra Pipa e o picapeixe que a ensinou a cazar", saben o que é un cullarapo e o ciclo de vida das ras. Nese conto hai un xogo sobre isto.

Reflexionar sobre a importancia de colaborar ou axudar a quen o precisa.

Pode ser que tampouco o alumnado vise unha lapa. Para que entendan a gracia da confusión lapa-papa, hai que asegurarse de que coñecen a palabra antes da primeira lectura ou escoita.

No conto "O pitiño que levaba medio ovo na cabeza" xa se trata o tema de que facer en caso de que se perdan. E se coñecen o seu nome completo, o dos pais e o seu enderezo. Poden aproveitarse eses contidos do "Pitiño..." se non se pensa traballar con dito conto.

Se o conto resulta longo para os máis pequenos e pequenas, podemos cortalo aquí. Ou continuar outro día.

De novo poden acompañar de palmas as onomatopeas

Se o alumnado é moi pequeno, pode ser que non comprendan o humor que hai nesta expresión aparentemente absurda, pero que pode ter a súa interpretación: o feito de que ninguén faga unha certa cousa, pode facer máis importante que alguén a inicie, aínda que á xente lle poida parecer inicialmente ridículo. Como se demostra no conto, a súa acción ten un resultado bo: axudar aos animaliños do río.

No conto "A ra Pipa e o picapeixe que a ensinou a cazar" hai un xogo dedicado aos alimentos.

No conto "A pedra Cricriticrí" a ra Cloti ten un papel fundamental.

Project-Id-Version: eXeLearning 2.6Report-Msgid-Bugs-To: POT-Creation-Date: 2021-05-04 18:24+0200PO-Revision-Date: 2021-04-25 19:19+0200Last-Translator: Pablo Nimo Liboreiro Language: glLanguage-Team: eXeLearning.net Plural-Forms: nplurals=2; plural=(n != 1)MIME-Version: 1.0Content-Type: text/plain; charset=utf-8Content-Transfer-Encoding: 8bitGenerated-By: Babel 2.4.0