As primeiras Vangardas Artísticas

Wikipedia. Tamara nun Bugatti (CC BY-NC-SA)

O século XX é testemuña dos grandes avances do movemento feminista e da loita polos dereitos da muller, pero aínda na primeira metade do século as mulleres artistas seguen á sombra dos homes. Así se coñece a Sonia Terk como esposa de Robert Delaunay ou a Xeorxia Ou’Keeffe de Alfred Stieglitz, a Gabrielle Münter como parella de Wassily Kandinsky, a Le Krasner de Jackson Pollock ou a Doura Maar de Pablo Picasso. As mulleres achéganse ás vangardas e en moitos casos son elas as primeiras que dan o salto e as que empuxan aos seus compañeiros cara ás novidades como, por exemplo a abstracción.

Os artistas de vangarda, a través dos seus manifestos rupturistas coa arte, nun principio avogaron pola igualdade, pero a preeminencia dun culto á virilidade fixo que evolucionasen cara a un antifeminismo declarado. Algunhas mulleres que participaron activamente no movemento futurista cono Benedetta Marinetti, permaneceron ocultas as súas creacións, ou desprestixiadas, e só moitos anos despois foron recoñecidas.

O primeiro movemento en incorporar á muller en igualdade de condicións foi a vangarda rusa, na cal numerosas as artistas participaron. Unha igualdade fraguada nos movementos políticos radicais do século XIX, nos que as mulleres participaron servindo ao pobo. A incorporación da modernidade e as mulleres como produtoras da nova arte debeuse en gran parte á unificación das belas artes (arquitectura, pintura e escultura) coas artes aplicadas (téxtil, cerámica, etc.), medio no cal as mulleres participaran activamente e eran referentes artísticos.

A proliferación de creadoras en todas as disciplinas artísticas e en todos os movementos de vangarda ao longo do século XX impide que podamos falar de todas elas. Recollemos soamente a algunhas que, nacidas a finais do século XIX, desenvolven a maior parte da súa actividade no século seguinte como  Tamara de Lempicka, Xeorxia O’Keeffe, Remedios Varo ou Frida Khalo.

No entanto, a pesar das notables achegas artísticas das mulleres ao desenvolvo da arte de vangarda e á construción dunha imaxe moderna da muller, a realidade desta imaxe está moi lonxe da vida cotiá das mulleres traballadoras. Unha imaxe forxada para unhas poucas privilexiadas ricas, que foi filtrada a través da publicidade como fomento do consumo. Mentres elas permaneceron ocultas, sen ser consideradas nos rexistros da historia. Unha historia que até hai moi poucos anos escribiron exclusivamente homes.