Os neoloxismos
Un neoloxismo é unha palabra nova que aparece nunha lingua para nomear unha realidade, obxecto, idea ou acción que antes non tiña nome, ou para expresar unha nova maneira de entender algo xa coñecido. Son frecuentes en épocas de moito cambio social, tecnolóxico ou cultural, como a actual.
Estas palabras non sempre aparecen dun día para outro, senón que xorden, se estenden e se consolidan co uso social, sobre todo nos medios de comunicación, a publicidade, as redes sociais ou a ciencia.
Por que nacen os neoloxismos?
- Porque xorden novas realidades que necesitan nome (por exemplo: streaming).
- Porque hai modas ou tendencias sociais que traen novas formas de falar (influencer, postear).
- Porque a tecnoloxía ou a ciencia crean conceptos novos (bioplástico, domótica).
- Porque se importan palabras doutras linguas e se usan tal cal ou adaptadas (coworking, ecodeseño).
Tipos principais de neoloxismos:
Neoloxismos SEMÁNTICOS
Son palabras que xa existían, pero que pasan a ter un novo significado.
Exemplos:
"Nube" → antes referíase só ao fenómeno atmosférico; agora tamén é o espazo de almacenamento virtual (a cloud en informática).
"Virus" → xa existía na bioloxía, pero agora tamén se usa para virus informáticos.
Estes neoloxismos amplían o significado dunha palabra coñecida.
Neoloxismos LÉXICOS
Son palabras totalmente novas, creadas a partir de raíces existentes ou como combinación de elementos.
Exemplos:
"Influencer" → persoa que inflúe no comportamento doutros a través das redes.
"Bicivía" → vía urbana pensada para bicicletas.
"Ecopunto" → espazo para separar e depositar residuos reciclables.
"Coliving" → sistema de vivenda compartida en comunidade.
Estes neoloxismos acostuman aparecer en contextos innovadores como a tecnoloxía, o urbanismo, a ecoloxía ou a publicidade.
Neoloxismos por PRÉSTAMOS doutras linguas
Son palabras que veñen doutra lingua, principalmente do inglés, e que se incorporan ao galego tal como son ou con pequenas adaptacións.
Exemplos:
"Smart city" → cidade intelixente, conectada tecnoloxicamente e sostible.
"Coworking" → espazo compartido de traballo para persoas autónomas.
"Branding" → estratexia para construír unha marca.
"Fake news" → noticias falsas.
Estes préstamos son moi frecuentes en ámbitos como o marketing, as redes sociais, a moda, a tecnoloxía ou o urbanismo contemporáneo.
Lectura facilitada
Que é un neoloxismo?
Un neoloxismo é unha palabra nova que aparece nunha lingua.
Pode servir para:
- dar nome a algo que antes non tiña palabra,
- ou expresar unha nova maneira de entender algo que xa coñeciamos.
Os neoloxismos aparecen, sobre todo, en momentos de moito cambio: social, tecnolóxico ou cultural.
Non nacen todos de golpe: vanse creando e consolidando pouco a pouco co uso, sobre todo:
- na ciencia,
- na publicidade,
- nas redes sociais,
- nos medios de comunicación.
Por que nacen os neoloxismos?
- Porque aparecen cousas novas que hai que nomear. Exemplo: streaming.
- Porque as modas traen novas maneiras de falar. Exemplo: influencer, postear.
- Porque a tecnoloxía e a ciencia inventan conceptos novos. Exemplo: bioplástico, domótica.
- Porque tomamos palabras doutras linguas. Exemplo: coworking, ecodeseño.
Tipos de neoloxismos
1. Neoloxismos semánticos
Son
Neoloxismos, préstamos, estranxeirismos e arcaísmos
Lectura facilitada
Neoloxismos, préstamos, estranxeirismos e arcaísmos
Existen diferentes tipos de palabras segundo a súa orixe ou uso. Aquí explicamos catro tipos que poden confundirse, pero que teñen significados distintos:
1. Neoloxismo
É unha palabra nova que serve para nomear cousas, obxectos ou ideas que antes non tiñan nome.
Pode crearse na propia lingua ou vir doutra lingua e adaptarse.
Exemplos:
- ecodeseño
- coliving
- viralizar
- influencer
2. Préstamo lingüístico
É unha palabra que chega doutra lingua, pero se adapta ao galego (pronuncia e escritura).
Co paso do tempo, intégrase na lingua como se fose propia.
Exemplos:
- fútbol (do inglés football)
- chiculate (do náhuatl xocolatl)
- correo (do latín currere)
3. Estranxeirismo
É unha palabra doutra lingua que se usa tal como é, sen adaptala ao galego.
Moitas veces existen formas en galego que se poden empregar no seu lugar.
Exemplos:
- streaming
- coworking
- smartphone
- greenwashing
4. Arcaísmo
É unha palabra antiga que xa case non se usa na lingua actual.
Aparece ás veces en textos literarios, históricos ou en falas dalgunhas zonas.
Exemplos:
- donzela (por moza)
- ágoa (forma antiga de auga)
- falar verdade (por dicir a verdade)