DESCRICIÓN DA UNIDADE
INTRODUCIÓN
A cuarta unidade do proxecto deseñouse coa finalidade de aproximar a linguaxe musical e a nosa fala, tanto na súa vertente oral como na escrita. A través de diferentes metodoloxías didácticas iníciase ao alumnado de maneira alternativa na aprendizaxe das figuras musicais, convencionais ou non convencionais, na lectura e escritura musical e tamén nun percorrido práctico que ten como eixo temático a improvisación empregando un repertorio variado de xéneros como o hip-hop, a súa cultura urbana e mesmo música popular galega como é a regueifa.
OBXECTIVOS DIDÁCTICOS
- Coñecer o compás de 4/4 (catro tempos), e a súa distribución de pulsos e acentos.
- Empregar a linguaxe musical para a creación de esquemas rítmicos neste compás, mediante o uso das figuras de redonda, branca, negra, corchea, semicorchea xunto cos seus respectivos silencios.
- Realizar actividades de percusión corporal con pictogramas, baseados en estructuras rítmicas sinxelas.
- Comprender a importancia da relación entre a linguaxe escrita e a música na composición de cancións, no senso da coincidencia das sílabas e golpes de voz das palabras cos acentos propios dos esquemas rítmicos.
- Realizar unha aproximación ao nacemento do hip-hop, a súas contextualización como cultura urbana e os seus orixes como regueifa no eido da música popular galega.
- Improvisar de maneira lúdica, empregando o noso propio corpo ou voz como instrumento expresivo, a través de dinámicas lúdicas baseadas no esquema musical de pregunta-resposta.
- Reflexionar sobre a importancia do silencio na música, coñecer as figuras que o representan na linguaxe musical e debatir sobre cuestións relativas ao denominado "silencio absoluto".
METODOLOXÍA
Aplicarase unha metodoloxía de autor específica por ámbitos, de forma que se recollen métodos didácticos pertencentes a correntes pedagóxicas distintas implementadas en función das necesidades específicas do proxecto. Estas aportacións metodolóxicas citadas son deseñadas e modificadas no eido de atribuirlle un compoñente lúdico de aprendizaxe, e adaptarse a cada realidade educativa. Nesta unidade podemos destacar as seguintes contribucións de autor:
- Sílabas rítmicas- Zoltan Kodaly (1882-1967). Nesta unidade emprégase cando falamos dos "alcumes" das figuras musicais, atribuíndolle sílabas concretas a cada unha das figuras rítmicas que traballamos para potenciar o seu aprendizaxe significativo.
- Prosodia rítmica- Carl Orff (1895-1982). Metodoloxía que consiste en asociar palabras diversas as distintas figuras musicais en función da coincidencia do seu número de sílabas e a distribución de acentos. É un recurso especialmente empregado na composición de textos para improvisar.
- Eurritmia- Jaques Dalcroze (1865- 1950). Técnica de aprendizaxe baseada no movemento corporal para a asimilación de elementos musicais. Ponse de manifesto nesta unidade a través da práctica de esquemas rítmicos asociados a percusión corporal e desprazamentos.
ORIENTACIÓNS METODOLÓXICAS
A figura docente está disposta neste proxecto como axente facilitador da aprendizaxe, de maneira que sexa o propio alumnado o protagonista do seu procedemento de ensino-aprendizaxe dende unha visión activa. O docente exercerá de mediador, con especial relevancia nos puntos de inicio (explicación das tarefas) e nas situacións de debate ou actividades grupais, tentando sempre limitar as súas intervencións na medida do posíbel.
O tempo de realización das propostas didácticas establecido, así como a distribución do espazo e a formación de grupos de traballo é orientativa, sendo susceptíbel de ser modificada a criterio docente en función das necesidades da súa realidade educativa.
Os métodos didácticos anteriormente citados poden ser tamén adaptados na práctica se así se considera, na procura de adecuar as actividades ao noso contexto próximo (dotación instrumental de aula, recursos materiais, coñecementos previos do alumnado...)
COMPETENCIAS CLAVE
- Comunicación lingüística (CCL): estará presente en tódolos intercambios orais que se desenvolvan na aula nos seus diferentes rexistros (espazos para o debate, exposicións). De forma concreta en tódalas actividades que potencian o uso da linguaxe en relación coa música; como a composición de textos para cantar con acompañamento, a improvisación vocal e o manexo de conceptos relacionados como o silabeo ou a acentuación.
- Aprende a aprender (CAA): mediante a inmersión do alumnado nun método de aprendizaxe activo, que implica a interiorización de conceptos tratados na aula desde unha perspectiva máis ampla, que permite a súa implementación en diferentes contextos.
- Competencias sociais e cívicas (CSC): derivada dun comportamento axeitado nas distintas situacións de ensino-aprendizaxe durante o desempeño das tarefas, o traballo cooperativo e a aceptación e distribución dos roles de traballo en equipo e na práctica musical.
- Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE): amósase tanto na práctica musical individual como colectiva, a través dunha predisposición por parte do alumnado para realizar as actividades. A improvisación (vocal ou corporal) é un recurso especialmente salientábel neste epígrafe.
- Conciencia e expresións culturais (CCEC): presente na inclusión no repertorio traballado de obras de orixe diverso, a contextualización histórica do xénero hip-hop, e a importancia de coñecer a orixe deste tipo de música na nosa contorna próxima como é o caso da regueifa.
- Competencia dixital (CD): adquirida no emprego de aplicacións e plataformas específicas na rede para o desenvolvemento das actividades plantexadas nesta unidade.
AVALIACIÓN
O procedemento de avaliación desta unidade didáctica está baseado na aprendizaxe por descubrimento guiado, de maneira que é o discente o que realiza a súa autoavaliación interactiva e recibe en tempo real a retroacción correspondente a través da propia plataforma. Neste senso, empregaranse instrumentos de avaliación de índole variada para enriquecer e potenciar a capacidade de resolución de problemas e o pensamento lóxico. Os instrumentos a empregar detállanse a continuación:
- Actividade de resposta única (soamente unha opción é correcta a escoller entre varias)
- Actividades de selección múltiple (varias das opcións propostas como resposta poden ser correctas)
- Actividade de encher os espazos (completar os ocos nunha oración coa palabra axeitada)
- Lista desordenada (enumerar os elementos nunha listaxe)
- Preguntas de verdadeiro ou falso
- Vídeos interactivos (precisan dunha resposta activa do alumnado para regular o avance polas diferentes secuencias)
Así mesmo, algunhas das propostas didácticas que se presentan como tarefas, debido ao carácter práctico desta disciplina artística, son deseñandas para executarse na aula e polo tanto cómpre aplicar un sistema de avaliación que reforce a observación directa por parte docente. Preséntanse tamén actividades complementarias de ampliación e reforzo, e contidos relacionados coa unidade nun formato despregable baixo o título "Sabias que?"
RECURSOS MATERIAIS
Para levar a cabo esta unidade didáctica non precisaremos ningún recurso especial; soamente un equipo de son para reproducir os arquivos de audio e un papel para compoñer as diferentes estructuras rítmicas e facer anotacións.
LICENZAS
Nesta epígrafe adxúntase o documento "Banco de recursos", no que se detallan todos os aspectos relativos á propiedade intelectual e atribución dos materiais empregados para deseñar esta unidade didáctica, xunto cos enderezos para poder consultar os repositorios web onde se atopan aloxados.