O ser humano é un ente comunicativo. Trátase dunha necesidade innata e o debuxo é unha das súas canles máis importantes como o demostra a inxente cantidade de manifestacións gráficas e artísticas desde a prehistoria ata os nosos dias.
O garabato e a primeira manifestación gráfica no proceso evolutivo dos nenos. Os procesos visuais de comunicación e expresión teñen o seu inicio nos garabatos. No libro "A mirada opulenta" de Román Gubern defínese a etapa do garabato na infancia (ao redor dos 3 anos) como parte da evolución da síntese e a análise da representación nos nenos.
Un garabato serve de inspiración, a partir das súas liñas, para suxerirnos figuras. A partir da percepción visual dun pequeno trazo o cerebro interpreta e aplica conceptos visuais propios e innatos que nos permiten debuxar novas formas.
Recentes investigacións demostran a utilidade do garabato, un feito que para aquelas persoas que o utilizamos de forma intuitiva, como recurso para a concentración, vénnos que nin pintado. Agora está demostrado que garabatear e debuxar axuda a concentrarse mentres atendemos por exemplo unha chamada de teléfono ou cando asistimos a unha conferencia.
O "cadáver exquisito" consite en que cada parte da obra está realizada por unha persoa diferente que descoñe o traballo das demais. Os participantes escriben ou debuxan por quendas nunha folla dobrada que pasan duns a outros sen que se vexan máis que as liñas finais do debuxo anterior ou a última frase escrita. Estas obras están baseadas no inconsciente como xerador de imaxes sen a intervención da razón, seguindo un sistema de trascripción automática.
O cadáver exquisito era utilizado polos surrealistas nos anos 20 do século XX. O nome derívase dunha frase que xurdiu cando foi escrito por primeira vez en francés: " Lle cadavre - exquis - boira - lle vin - nouveau " (O cadáver exquisito beberá o viño novo). Neruda e Lorca o chamaban "á limón" e Dalí xunto con Gala, André Bretón e Valentine Hugo crearon debuxos con este procedemento cooperativo.
Trátase dun estupendo recurso para xerar novas ideas, imaxes, guións, debuxos, argumentos e poesías. A versión máis sinxela para o debuxo é con dous participantes: O primeiro debuxa un garabato sinxelo nun folio e o segundo debe completar ou complementar as liñas para debuxar a partir del unha forma reconocible.
Una variedade plástica do acordeón literario é o acordeón plástico no que unha folla divídese en 4 ou 8 rectángulos. cada debuxante non ve o debuxo anterior e ten que continuar a partir das liñas marcadas no encarte.
As redes sociais serven para convocar iniciativas para compartir debuxos creados a partir dun garabato, como en garabatember ou como inktober, tratándose de retos para mellorar habilidades de entintado e desenvolver hábitos de debuxo positivos, sendo desafios anuais para estudantes, docentes e artistas que comparten as súas creación cun hashtag.
O cadaver exquisito é parente doutros recursos creativos que foran experimentados tamén polos surrealistas:
O frotagge consiste en fregar un lapis sobre unha folla colocada sobre un obxecto para conseguir texturas diferentes.
A decalcomanía consiste en aplicar témpera ou gouache negro sobre un papel colocado encima doutra folla sobre a que se exerce unha lixeira presión para ser despegadas antes de que se sequen.
O fumage ou afumado consiste en impresionar as manchas de cor mediante o tiznado que desprende unha vela ou o lume. Pódese levar a cabo sobre papel, sobre lenzo ou sobre o teito. O soporte debe estar colocado por encima do lume, para que o fume impregne esa superficie.
O Papier collé consiste en pegar recortes de tea ou papel nas obras de forma similar ao colaxe pero caracterízase porque a forma das pezas pegadas determina o obxecto en si. O pintor cubista Georges Braque, inspirado na técnica de colaxe de Pablo Picasso, realizou entre 1912 e 1914 unha ampla serie de papiers collés entre os que se atopa Violín e vaso.
Outras técnicas consisten en atopar ideas e construir frases a partir de xeradores de palabras aleatorias, abrindo libros ao azar e cos ollos pechados para sinalar unha palabra ou utilizar un caixon ou bolsa con palabras recortadas. Tres palabras diferentes poden servir para crear frases orixinais e ter unha nova idea de partida.
De igual maneira serven buscadores de sílabas finais, de inicios de palabras, de anagramas. Por exemplo anagramas de "amor" son "Roma" e "armo" e os xeradores de acrósticos crean automaticamente unha poesía completa única e lendo a primeira letra de cada liña da poesía, aparece a palabra que escribiches. Nos procesos de ilustración e de creación de poesías audiovisuais caben todos estes recursos que mixturados ofrecen novas posibilidades creativas.
A obra mestra do pedagogo Gianni Rodari é a Gramática da fantasía (1973), subtitulada Introdución á arte de inventar historias, un ensaio de pedagoxía dirixido ao persoal docente, aos pais e aos animadores. A obra é resultado de anos de traballo no campo da fantasía e un referente para obradoiros creativos.
A ABR ou aprendizaxe baseada no Reto (CBL) é unha iniciativa no canto de presentar aos estudantes un problema para resolver. O ABR ofrece conceptos xerais dos que os estudantes obteñen os retos que terán que abordar. Ademais, de fomentar o uso das tecnoloxías web e móbiles, tales como ferramentas e wikis colaborativos este modelo é, con frecuencia, interdisciplinar no seu enfoque, e alenta proxectos que involucran á comunidade en xeral. A combinación do que permite aos estudantes elixir o seu desafío e a vinculación destes desafíos á interacción da comunidade aumenta o investimento dos estudantes nun resultado produtivo.
Esta unidade didáctica complementa ou continua co aprendido na unidade 4 "Cómo creamos".