O mito de Hermes

Hermes era fillo de Zeus e de Maya e neto de Atlas, naceu nunha caverna do monte Cileno, en Arcadia. Cando naceu a súa nai envolveuno en cueiros e deitouno nunha criba, pero creceu cunha rapidez asombrosa converténdose deseguido nun neno pequeno, e en canto Maya volveu as costas baixou sen ser visto e marchouse en busca de aventuras. Cando chegou a Pieria, onde Apolo coidada do seu rabaño de vacas, decidiu roubalas. Pero como temía que as súas pegadas lle delatarían, apresurouse a confeccionarlle uns zapatos coa cortiza dun carballo caído, e atounas ás patas das vacas, que levou logo pola noite. Apolo decatouse da súa perda, pero deixouse enganar polo truco de Hermes, e se vió obrigado a ofrecer unha recompensa pola captura do ladrón. Os sátiros despregáronse en varias direccións para tentar dar con el, pero a súa procura foi infrutuosa ata que un grupo deles que pasaba por Arcadia ouviu o son amortecido dunha música. A ninfa Cilene, desde a entrada da cova, díxolles que un neno de extraordinario talento, para quen ela traballaba como aia, construíra un xoguete musical moi enxeñoso co caparazón dunha tartaruga e un pouco de tripa de vaca, co cal había arrullado á súa nai até facela durmir.

-E de onde conseguiu a tripa de vaca? -preguntaron os vixiantes sátiros, observando dúas peles estendidas xunto á cova.

-Seica estades a acusar ao pobre neno de roubo?-preguntou Cilene.

Intercambiaron duras palabras.

Naquel momento chegou Apolo, entrou na cova, espertou a Maya e díxolle nun ton severo que Hermes debía devolver as vacas roubadas. Maya sinalou ao neno, aínda envolvido en cueiros e simulando estar durmido.

-Que acusación tan absurda!-exclamou.

Pero Apolo xa recoñecera as peles. Colleu a Hermes, levoullo ao Olimpo, e unha vez alí, acusoulle formalmente de roubo, presentando as peles como probas. Zeus, a quen lle desgustaba ter que crer que o seu propio fillo recentemente nado era un ladrón, aconselloulle que se declarase inocente, pero Apolo non se deixou disuadir e por fin Hermes confesou.

-Bo, está ben, ven comigo-dixo-e poderás ter o teu rabaño. Só matei a dúas reses, e a estas descorticeinas en doce partes iguais como sacrificio aos doce deuses.

-Doce deuses?-preguntou Apolo -Cal é o duodécimo?

-O teu servente, señor -respondeu Hermes con modestia -. Eu só me comín o meu parte correspondente, aínda que tiña moita hmabre, e queimei o resto, como cómpre.

Os dous deuses regresaron ao monte Cilene e alí Hermes recolleu algo que escondera baixo unha pel de ovella.

-Que tes aí? -preguntou Apolo.

Como resposta Hermes ensinoulle a lira de cuncha de tartaruga que acababa de iventar, e con ela, utilizando o plectro que tamén inventara, tocou unha melodía tan cativadora que foi perdoado de inmediato. Conduciu a Apolo até Pilos e alí entregoulle o resto do gando, que ocultara nunha cova.

-Propóñoche un trato!-exclamou Apolo-. Ti quédaste coas vacas, e eu lévome a lira.

-Trato feito! -dixo Hermes, e estreitáronse a man.

Mentres as vacas famentas pacían, Hermes cortou uns juncos, formou con eles unha frauta de pastor, e tocou outra melodía. Apolo, novamente encantado, exclamou:

-Propóñoche un trato! Si o teu dásme esta frauta, eu dareiche o bastón de ouro co que pastoreo ao meu gando; en diante serás o deus de todos os gandeiros e pastores.

-A miña frauta vale moito máis que o teu bastón-contestou Hermes-. Pero farei o intercambio si ademais ensínasme a presaxiar.

-Isto é algo que non podo facer-dixo Apolo-pero si vas ver ás miñas vellas amas de cría, as Trías, elas ensinaranche.

Volveron darse a man, e despois de acompañar ao neno novamente ao Olimpo. Apolo contoulle a Zeus todo o sucedido. Zeus non puido menos que rirse.

-Polo visto es un diosecito moi enxeñoso, elocuente e persuasivo-díxolle.

-Entón déixame ser o teu heraldo, pai-respondeu Hermes- e eu fareime responsable da seguridade de todas as propiedades divinas, e non mentirei xamais, aínda que non podo prometer que direi sempre toda a verdade.

-Non esixiríache tanto-dixo Zeus cun sorriso-.

Pero entre as súas obrigacións estarían a de facer tratados, a promoción de comercio, e o mantemento do libre dereito de paso para viaxeiros en todos os camiños do mundo.

Zeus, cando converteu a Hermes no seu mensaxeiro, regaloulle as sandalias con ás que foron características deste deus, un chapeu redondo para resgardarse e un bastón chamado caduceo: este bastón, cun peixe enrolado a el foi considerado un símbolo de paz.

A un deus tan intelixente como Hermes atribúenselle multitude de inventos: a astronomía, o alfabeto, a ximnasia, a escala musical e os pesos e medidas. Tamén ás veces cara a de mensaxeiro de hades, e procuraba avisar con dozura a aqueles a quen tocaba realizar a última viaxe; por esta función dábaselle o nome de Hermes psicopompo.

Como mensaxeiro dos deuses participou en múltiples lendas: levou ao tres deusas ante Paris para que este xulgase quen era a máis bela; foi el quen matou a Argos, que vixiaba por encargo de Hera ao amor de Zeus, Io; levou a Dionisio ante as ninfas para que estas coidáseno; baixou a Pandora coa súa caixa á terra para que fose a perdición dos homes...

Non se lle coñecen moitos amores, pero si mantivo unha relación coa deusa Afrodita da que naceu un neno, ao que lle puxeron un nome que era parte do da nai e parte do pai, chamado Hermafrodito. 

                                                                                                                                       (Robert Graves, Los Mitos Griegos, Ed: Ariel, 2012)

 

Obra publicada con Licencia Creative Commons Reconocimiento Compartir igual 4.0