Vilar Ponte realizou un traballo moi polifacético, posto que foi crítico, actor, tradutor e autor dalgunhas obras, como Do caciquismo: A patria lo labrego (1905), de carácter anticaciquil; Entre dous abismos (1920); Nouturnio de medo e morte (1935), etc.
Estas dúas últimas obras mencionadas téñense vinculado co teatro esperpéntico de Valle-Inclán (non esquezamos que as figuras do galeguismo e Valle Inclán tiñan fortes vínculos de amizade); na primeira preséntase, comicamente, un velorio no que o morto resucita; a segunda desenvólvese un cruente triple asesinato contado cun certo realismo macabro ó xeito do esperpento.
OUTROS AUTORES TEATRAIS DAS IRMANDADES
Á parte de Cabanillas e Vilar Ponte, considerados como os dous autores máis importantes das Irmandades, podemos mencionar a:
- Leandro Carré, que traballou en varios aspectos do feito teatral: foi actor, escenógrafo, publicou artigos e obras como Rexurdimento (1918), Noite de ruada (1918), O pecado alleo (1923), etc.
- Xaime Quintanilla, que escribiu, entre outras, Donosiña (1920), centrada en conflitos como o divorcio e o adulterio.
- Armando Cotarelo Valledor produciu obras teatrais situadas en diferentes ambientes: mariñeiro (Beiramar, 1931), labrego (Trebón, 1922), pacego (Sinxebra, 1923), etc.
AS MULLERES NO TEATRO DA ÉPOCA
A ausencia de mulleres dramaturgas na época é semellante á súa escaza no cultivo doutros xéneros, como a narrativa e o ensaio.
Podemos mencionar á Madre Margarita, que escribiu Boa festa (1915) e A festa do patrón (1917), ambas de ideoloxía católica e varias veces representadas. Da mesma tendencia serían Lonxe da aldea (1914), A pantasma (1916), Parla e parrafeo (1916) e Costumes novas (1916), de María Dolores del Río Granados.
Carmen Prieto Rouco seguiría unha liña diferente, xa que, do mesmo xeito ca outros dramaturgos, emprega o seu texto A loita (1923) para defender a lingua galega.