Como a vida mesma

Guía didáctica

Áreas implicadas
Lingua galega e literatura. A segunda secuencia pode conectar con contidos de Xeografía e historia (Causas do desenvolvemento desigual no mundo) e de Valores éticos (Riscos de democracias que violen os dereitos humanos. Xustificación das normas xurídicas).

Nivel
3º da ESO

Tema e contextualización da proposta
Traslación á crónica xornalística dos sucesos da literatura de circunstancias das etapas abordadas en 3º ESO. Trátase de producir relatos en forma de crónica baseándonos nos sucesos que recolle a literatura dos séculos XVI-XIX para compoñer unha revista dixital. A crónica de sucesos é un xénero que permite profundar na narración xornalística desde a literatura. E hai episodios nas composicións das etapas traballadas neste nivel que se prestan a ser “cronificados” segundo as pautas deste xénero mixto. Podemos tamén así traballar a historia da literatura desde unha óptica temático-formal, apreciando constantes e especificidades.

Guia

Obxectivos e contidos

· Elaborar crónicas xornalísticas, previa planificación e de acordo cuns criterios establecidos.
· Identificar, coñecer e empregar os trazos e recursos lingüísticos propios das crónicas para compoñer o texto final.
· Desenvolver usos lingüísticos apropiados e precisos.
· Empregar as TIC para a planificación, textualización, revisión e difusión das producións.
· Encamiñar a participación activa e con actitude colaborativa e responsable nas tarefas.
· Usar estratexias para conseguir combinar obxectividade e valoración nos xéneros xornalísticos mixtos.
· Fomentar a revisión e mellora axeitada dos textos creados de acordo con determinados criterios.

- Comprensión e interpretación de textos orais propios dos medios de comunicación audiovisual, con especial atención ás entrevistas, noticias, crónicas e reportaxes.
- Produción, en soporte impreso ou dixital, de textos propios dos medios de comunicación, fundamentalmente, entrevistas, crónicas e reportaxes. Utilización das TIC para organizar os contidos, mellorar a presentación e corrixir erros.
- Recoñecemento das funcións sintácticas e das unidades que as desempeñan de cara á mellora da construción de textos orais e escritos con emprego dunha terminoloxía axeitada.
- Identificación e comprensión das distintas épocas e períodos da literatura galega desde as súas orixes na Idade Media ata 1916.
- Selección, lectura autónoma e comentario de textos representativos da literatura galega desde a Idade Media ata 1916.
- Uso de técnicas de análise do contido e estratexias que facilitan a lectura comprensiva e crítica de textos.
- Recoñecemento, explicación e uso de léxico amplo e preciso, con incorporación de fraseoloxía e de vocabulario temático.
- Planificación, produción e revisión do texto con adecuación, coherencia, cohesión e respecto polas normas morfolóxicas, ortográficas e tipográficas.

Guia

Metodoloxía

Estes materiais son froito dunha aposta por un modelo didáctico na liña traballo por proxectos, baseado na construción de coñecemento dentro dun proceso de elaboración de xéneros textuais vehiculado a través de tarefas conectadas. Preténdese que o alumnado sexa axente activo da súa aprendizaxe ao planificar, pescudar, procurar, tratar e reelaborar información, elaborar textos para o uso social e traballar cooperativamente.
As propostas de produción parten dun reto, desenvólvense a través dun itinerario (fases e actividades para cada unha delas) e dispoñen de recursos e apoios. Non se trata, logo, tanto de ofrecer contidos como de posibilitar o avance no desenvolvemento de destrezas.
Esa procura do protagonismo do alumnado e do desenvolvemento da reflexión non se limita á composición de produtos finais ou intermedios. Tamén é a causa de propoñer nalgunhas secuencias a extracción de características textuais ou a composición de infografías por parte do alumnado a partir dunha serie de imaxes escollidas, no canto de ofrecer a información directamente.
Consecuentemente, o modo de traballo predominante é en pequenos grupos. Só en certas actividades se recomenda, tal como se indica, o labor individual ou en parellas.

Guia

Orientacións didácticas

Os proxectos ou secuencias seguen unhas fases constantes. Son as seguintes:
1. Conectad@s? Activación e motivación desde as emocións. Cómpre ter en conta as ideas previas e valorar a produción inicial para axustar o labor. Así mesmo, é importante negociar co alumnado a orientación do proxecto (como perfilar o xénero?, como valorar o labor?, etc.) para que a implicación e o sentido do que haberá que facer sexan máximos.
2. Situámonos. Traballo coa información. Para iso, débese orientar a planificación da tarefa de procura e escolla e ampliar as técnicas de traballo e análise do contido, así como as estratexias de comprensión. Sería interesante aquí especialmente achegar cuestións breves previas ás lecturas, cuestións clave durante a lectura e cuestións finais de extracción, inferencia ou valoración. Contémplanse fontes orais e multimedia, das que se achega transcrición só no caso de ter que evitar o audio.
3. Con sentido. Manexo da información: recollela e incorporala. Cumprirá desenvolver destrezas no tratamento da información e realizar unha parada para reflexionar e extraer conclusións (relato da aprendizaxe).
4. Obradoiro de comunicación. Desenvolvemento das habilidades lingüísticas esixidas polo xénero textual. Reflexiónase sobre os usos en textos reais modelo: trazos do xénero textual e cuestións gramaticais asociadas.
5. Temos a palabra. Planificación do produto e textualización. Inclúese de xeito máis ou menos específico a fixación e ampliación do léxico do ámbito traballado.
6. A lingua precisa. Corrección dos borradores. Será preciso revisar as propiedades textuais e aplicar estratexias de mellora.
7. O que damos de nós. Exposición e difusión do traballo realizado, ben sexa unha recompilación de producións intermedias, ben sexa o produto final. Reflexionarase tamén sobre a aprendizaxe e realizarase a avaliación final.

Guia

Actividades propostas

Combínanse tarefas iniciais de sensibilización cara ao tema e de activación de coñecementos previos, tarefas que esixen manexar información, tarefas de reflexión sobre a lingua e tarefas de produción textual.

Guia

Recursos para a avaliación

a) Estándares e indicadores
- Comprende o sentido global e identifica a intención comunicativa e a estrutura de textos orais propios dos medios de comunicación audiovisual.
- Interpreta textos orais e traslada a información relevante a esquemas ou resumos.
- Produce, en soporte impreso ou dixital, textos xornalísticos.
- Usa as TIC para organizar os contidos, mellorar a presentación e facilitar a corrección dos textos escritos.
- Recoñece e explica nos textos as funcións sintácticas oracionais e diferencia os elementos que as desempeñan.
- Comprende e identifica as características da literatura galega da Idade Moderna e do Rexurdimento.
- Selecciona, seguindo criterios razoados, textos representativos da literatura galega para a súa lectura.
- Comenta, de forma guiada, textos de obras da Literatura galega, sinala os seus trazos característicos e relaciónaos co contexto.
- Compara textos literarios dunha mesma época ou período ou de diferentes épocas e períodos atendendo aos seus principais contidos e trazos en relación co contexto.
- Participa activamente nas interaccións, respecta as regras, manifesta as súas opinións e atende as dos demais.
- Avalía atinadamente as intervencións propias e alleas.
- Respecta as quendas de palabra, escoita activamente os demais e usa fórmulas de saúdo e despedida.
- Colabora co grupo e interésase por avanzar.
- Participa na procura e tratamento da información e sabe manexala.
- Resolve con acerto as actividades de análise e reflexión lingüística propostas.
- Contribúe na planificación dos textos e na súa mellora.
- Coavalía con criterio e autoavalíase.

b) Instrumentos
O apartado "O que damos de nós" inclúe unha grella de autoavaliación e na fase anterior achégase unha rúbrica de auto ou de coavaliación.
Alén diso, boa parte das actividades conectan directamente coas adxacentes, de xeito que se impulsa unha avaliación formativa durante o proceso, que culmina na tarefa final.
En todo caso, podería engadirse unha autoavaliación por bloques de actividades con criterios máis específicos (como: Ben, comprendín …, etc.; ou ben Vou ben?, Que aspectos quedaron confusos?...), o que implicaría realizar paradas para reflexionar.
Ao final ofrécese, ademais, un cuestionario dirixido á valoración da secuencia por parte do alumnado, cuestión importante para a súa posterior adecuación e mellora.


Comezar

Portada da secuencia