Coa recompilación de léxico e un pequeno obradoiro de recursos literarios, podemos xa pasar a planificar o noso texto.
a) Velaquí algúns termos coas acepcións empregadas na narración de eventos da historia. Escribide un exemplo para cada unha delas.
Atribución: Aquilo que está dentro do que unha persoa pode facer ou dispoñer polo cargo que desempeña. (Soe empregarse en plural)
Asediar: Rodear nunha operación militar un sitio para incomunicalo co exterior e conquistalo. Perseguir a alguén agoniándoo ou molestándoo.
Consolidación: Acción e fecto de dar solidez, firmeza ou seguridade a algo.
Continxente (subst.): Parte con que contribúe cada unha das persoas que participan en algo común.
Depor: Deixar a un lado, renunciar a algo que se tiña. Facer que alguén deixe de desempeñar un cargo ou función importante.
Despregado: Posto en práctica, disposto para un fin.
Entroncar: Considerar unha persoa como descendente dun determinado tronco familiar. Pór en relación unha cousa con outra. Ter puntos en común ou ter o mesmo inicio, continuación ou final.
Incursión: Acción e efecto de penetrar noutro país ou dominio con fins bélicos.
Irresoluble: Que non se pode resolver.
Lexitimidade: Calidade daquilo que é lexítimo, conforme á xustiza e o dereito.
Litixio: Disputa xudicial ou verbal entre dúas ou máis partes.
Órbita: Zona de influencia.
Ostentar: Mostrar ou deixar ver con claridade algo abstracto. Facer alarde de calquera cousa mostrándoa ou realizándoa con moita grandeza e aparato.
Precipitar: Provocar unha repentina aceleración no desenvolvemento de algo que está ocorrendo, ou a realización inmediata de algo que se espera que ocorra a máis longo prazo.
Preeminencia: Feito de sobresaír, de ser superior ou de estar nun nivel máis alto.
Prevalecer: Situarse diante de, pola súa importancia, valor, necesidade, etc. Tirar proveito persoal dunha situación vantaxosa ou de superioridade.
Proclamar: Anunciar algo en alta voz para que sexa de coñecemento público. Nomear alguén en público para un cargo ou título.
Propiciar: Facer que sexa propicio, favorable. Favorecer activamente a realización ou a existencia de algo.
Remontarse: Retroceder no recordo a unha época, tempo etc., anterior que se expresa. Pertencer a unha época máis ou menos afastada.
Resarcirse: Obter unha compensación económica ou doutro tipo por un dano físico ou moral, perda ou gasto.
Rexer: Ter baixo a súa dirección ou autoridade.
Subxugar: Poñer alguén baixo a súa dependencia ou autoridade, en particular por medio da forza ou das armas, someter.
Suplantación: Acción e efecto de ocupar o lugar de alguén de maneira ilegal e con malas intencións.
Sustentar: Servir de apoio a unha cousa colocada derriba. Proporcionar a alguén o necesario para vivir, en particular, a comida.
Trascendente: De extrema importancia polas súas posibles consecuencias, crucial.
Usurpar: Tomar alguén para si un dereito que non lle corresponde ou unha propiedade que non lle pertence.
b) Extraede das fontes empregadas algúns termos que poderían empregarse na narración do acontecemento da vosa crónica e construíde unha oración referida a el con cada palabra.
a) Proposta de creación individual Estruturas parellas (nivel morfosintáctico: anáfora e paralelismo).
- Escolle unha acción propia do acontecemento histórico traballado, un obxecto ou realidade en relación con ela e mais unha calidade importante dese obxecto. Une as tres palabras inserindo unha preposición entre o verbo e o substantivo. Velaquí algúns exemplos: saltar polos valados espiñentos; pintar coas cores perdidas; fuxir entre os areais brillantes...
- Achega agora máis notas descritivas (unhas cinco) sobre ese obxecto ou realidade. Poden ser novos adxectivos ou oracións. Así, se se tratase de valados, poderiamos engadir: valados de cemento, valados de medo, valados de odio, valados que se cruzan...
- Achega tamén diferentes formas de realizar a acción, como se pode facer. Seguindo co mesmo exemplo, valería: saltar ás toas, saltar por todos, saltar coas pernas disparadas...
- Recolle todo nun parágrafo que conteña, con variacións, as anteriores repeticións. Podería ser: Se non hai máis que valados, saltarei ás toas. Saltarei polos valados espiñentos, polos valados de medo e odio. Coas pernas disparadas saltarei.
b) Proposta de creación individual Cualidades que se ven (plano léxico-semántico: metáfora).
A metáfora clásica baséase nunha identificación lóxica entre dous (ou máis) termos, un real e outro imaxinario. Permite resaltar algunha cualidade, relacionada coa forma, a cor, o tamaño, a función... Por exemplo: o sol = unha pelota, unha laranxa, un farol...
Pode adoptar diferentes formas: A é B (o sol é unha pelota); A, B (o sol, unha pelota); B de A (a pelota do sol) ← Metáforas impuras. Metáfora pura → B (a pelota que nos alumea).
- Pensa nunha realidade propia do contexto do acontecemento traballado e anota tres ou catro elementos presentes nela. Por exemplo, mar > ondas, barcos, area...
- Para cada un deses elementos, busca dúas ou tres “cousas” que se lle parezan por algunha cualidade. Por exemplo, ondas – melena (forma ondulada), bambán (movemento)...
- Escolle as identificacións creadas que consideres máis suxestivas e acumúlaas nun parágrafo que trate sobre a realidade anterior. Podes empregar unha ou varias das formas da metáfora. Seguindo co exemplo: No mar, as ondas son un bambán interminable, melenas salgadas.em> (A é B1, B2).
c) Proposta de creación en parellas. Compoñede un romance (as cuestións métricas de xeito flexible) sobre un feito con valor histórico-social de relativa actualidade: a estafa das preferentes. Trátase de plasmar un suceso real vivencialmente. A situación de partida é a seguinte:
Procedede deste xeito:
- Escollede momentos concretos da protesta para distribuílos en estrofas (unhas catro ou cinco poden chegar).
- Situádevos como testemuña ou participante nos feitos, pois a voz poética será a de alguén implicado.
- Mostrade a indignación ante a estafa e incluíde tamén valoracións.
- Ao redactar, inseride algúns dos recursos vistos (anáfora, antítese...) coa intención de achegar viveza e/ou dramatismo. Por exemplo, unha anáfora: atrapados nas súas caixas, / atrapados por cobiza.
d) Agora intentade, en grupo, adaptar os recursos localizados previamente no texto asignado (actividade 3 de Situámonos) de xeito que vos poidan servir na narración da crónica.
Recurso: ______ . Exemplo: _______ . Fragmento narrativo propio: _________ .
Iniciamos a planificación e redacción inicial da crónica. Lembremos que é a narración dun feito de actualidade ao que se lle engade a interpretación. É fundamental, entón, contar os feitos como se acontecesen onte mesmo. Ademais do suceso, transmítense as emocións que provoca e valórase, posto que o cronista é ou foi testemuña directa. Combina narración, descrición e comentario cun estilo que pode ser persoal, contrazos literarios.
Para iso aproveitaremos a secuencia temporal xa perfilada (actividade 2 de Con sentido), as expresións valorativas bosquexadas (actividade 3 do Obradoiro) e o léxico e os recursos das anteriores actividades. Así mesmo, atenderemos os trazos da crónica (actividade 2 do Obradoiro).
Empregade o seguinte documento para planificar a vosa crónica e redactar logo o borrador.