Como a vida mesma

Situámonos

Debruzámonos no contexto da literatura dos séculos XVI-XIX, comprendemos algúns dos textos e investigamos os feitos históricos que recollen.

Actividade

1. Na historia da literatura

a) A Idade Moderna
Atendede o seguinte vídeo e construíde un esquema ou mapa que conteña:
· Os restos literarios ordenados por séculos e xéneros.
· A autora ou autor de cada un.
· Unha nota sobre o contido daqueles textos destacados.


b) O Rexurdimento
b.1) Lede e ordenade os feitos históricos do s. XIX incluídos -desordenados- na seguinte liña temporal. Cada elemento debe situarse nunha data (punto azul) ou nunha franxa de tempo (barra de cor). Non esquezades pasar o cursor sobre a icona de información de cada un.

b.2) A seguir, indicade que elemento de enlace se precisaría entre os termos seguintes nun mapa de ideas sobre o contexto do Rexurdimento.
- División provincial - ... - Formación do movemento provincialista
- Comezo da emigración masiva - ... - Temporal a Castela e xeral a América
- Chegada do ferrocarril a Galicia - ... - O progreso para autores como Curros
- Prensa en galego - ... - Lamas Carvajal
- Movemento rexionalista - ... - Brañas e Murguía

b.3) Ademais achegade os contidos que ligarían os seguintes elementos de enlace nun mapa de ideas.
- (Desamortización de Mendizábal) ... - e mais - ...
- (Celtismo) ... - na literatura - ...
- (Banquete de Conxo) ... - co fin de - ...
- (Sexenio Revolucionario) ... - contribúe a - ...

Actividade

2. Comprendendo os textos

a) Lede con atención os textos desta escolma e respondede as cuestións que están a seguir.

Pranto da Frouseira
- A que feitos históricos se refire o texto? Recollédeos ordenadamente.
- A quen corresponde a voz poética?
- Que perspectiva do conflito amosa esa voz? Tede en conta a comparación que se establece entre o Mariscal e Xesús.

Respice finem
- Cal é o suceso que provoca a escrita?
- A quen se dirixe a voz poética e con que actitude?
- Que credes que quere transmitir a gradación do último verso?

Saqueo de Cangas polos turcos
- Escribide en dúas columnas e en orde cronolóxica as accións dos turcos e mais a dos veciños.
- Como son caracterizados os “mouros”? Cal é o principal motivo que fai que se presenten como os “outros”?

Na chegada a Ourense da primeira locomotora
- Concretade a situación (momento, lugar, persoas) que provoca o poema e que xa sintetiza o título.
- Que pretende o falante lírico ante a chegada da locomotora?
- Na segunda parte, a voz poética diríxese á catedral e ao río Miño. Como os mostra e que lles pide?

b) Organizade os textos anteriores sinalando as características dadas.

Poemas

Características

Pranto da Frouseira

Respice finem

Saqueo de Cangas...

Na chegada a Ourense...

Presenta o desenvolvemento e as consecuencias dun suceso histórico
Reflexiona criticamente sobre a sociedade a partir dun feito relevante
Homenaxea un personaxe histórico
É poesía de base popular, anónima
Trátase de poesía de autor, culta
Amosa que non houbo falta de capacidade creativa nos SS.EE., senón unha política adversa para Galicia e a lingua
Poema dun dos autores do Rexurdimento, engadido na 2ª edición do seu principal libro
Actividade

3. Os recursos literarios

a) Cos apoios de abaixo se é preciso, localizade os recursos sinalados no final de cada poema da Idade Moderna (os tres primeiros). Que pretenden provocar no receptor?

b) Sinalade os principais recursos da poesía de Curros recollida. Cales identificades? Advírtense semellanzas cos anteriores poemas? Contrastade, en todo caso, a enumeración do segundo verso coa do "Respice finem" en canto á forma e aos fins. Comparade, así mesmo, a carga da metáfora personificadora do inicio da segunda parte coas personificacións dos outros textos.

c) Pola métrica e a complexidade sintáctica distínguense con claridade os poemas de base popular dos cultos. Tamén se advirten diferenzas entre estes a respecto dos recursos empregados? Como?

Apoios

Principais recursos


Actividade

4. Como foi?!

Deixamos fóra o "Respice finem" e repartimos os demais poemas entre os grupos. Cada un investigará agora as causas do feito central do seu texto e mais como aconteceu. A seguir preséntanse as circunstancias clave e cumprirá sobre elas:
· Determinar cales serán os motivos nos que haberá que profundar.
· Decidir que momentos nos interesaría ampliar con detalles e descricións.
· Seguir a orde temporal para ir anotando a información que se localice.

No apoio propóñense fontes dixitais. En todo caso, botade tamén man do buscador con proveito das estratexias de procura por etiquetas e de traballo coas fontes.

Execución de Pardo de Cela.
1. Pero Pardo de Cela Aguiar e Ribadeneyra vive nunha época de loita pola sucesión do poder político na que a maioría dos nobres galegos recoñecían como raíña a Xoana A Beltranexa fronte os Reis Católicos, que procederon á anexión do Reino de Galicia.
2. Pardo de Cela rebelouse contra a submisión aos Reis Católicos.
3. Estes envían un exército, formado polas tropas de Acuña e Chinchilla, contra o que resiste Pardo de Cela máis de 3 anos (1479-1483).
4. En 1483 Acuña subornou uns vasalos de Pardo de Cela, que lle abriron as portas da fortaleza deste, a Frouxeira.
5. O mariscal é apresado e condenado a morte.
6. A súa dona, curmá da raíña Isabel, consegue o perdón para el, pero os homes do bispo de Mondoñedo entretéñena na ponte da pasaxe.
7. Pardo de Cela é axustizado, xunto co seu fillo, diante da catedral de Mondoñedo.
Ataque dos otomanos.
1. Aconteceu nos primeiros días do mes de decembro do ano 1617.
2. Once naves de piratas turco-berberiscos realizan unha serie de ataques contra Vigo e os arredores.
3. Diríxense cara á outra beira da Ría e desembarcan en Domaio.
4. Os paisanos desta aldea son abatidos ou foxen; os otomanos saquean e queiman Domaio.
5. Fondean para pasaren a noite fronte á vila de Cangas.
6. Á mañá seguinte efectúan, apoiados pola artillería das naves, un desembarco por dous puntos: a praia de Rodeira e punta Balea.
7. Os piratas apodéranse da vila, provocando moitas mortes, e chegan nas súas incursións ata Darbo.
8. Queiman todo o que atopan ao seu paso: Hospital, Colexiata, igrexa de Darbo, as principais casas, etc.
9. Moitos cativos foron trasladados a Arxel para pedir rescate por eles ou servir de escravos.
Chegada a Ourense do tren.
1. En 1860 o goberno do Estado aproba un proxecto de unión por camiño de ferro de Ourense con Vigo.
As obras inaugúranse en 1863.
3. Pasaron dúas décadas de demandas ao Estado e de obras e paralizacións ata que se produciu a chegada en 1881.
4. A liña uniu a finais de marzo do 1881 Vigo e Ourense.
5. As locomotoras de vapor que entraron en servizo foron as chamadas 030, que traccionaban vagóns de eixos con caixas de madeira.
6. O servizo diario implantaríase en xuño dese ano.
Apoios

Fontes propostas

- Reino de Galicia en Wikiwand
- Os Séculos Escuros e a Ilustración, da AS-PG
- A Etapa Contemporánea, o s. XIX, da AS-PG
- Historias de Galicia, da TVG
- Cando os piratas turcos arrasaron a ría de Vigo, en GCiencia


Anterior

Conectad@s?


Seguinte

Con sentido.