A BANDA NA AULA
O TRABALLO COA BANDA DESEÑADA EN ENTORNOS EDUCATIVOS

Xosé Tomás | ilustrador | profesor de inglés no CPI Manuel Súarez Marquier
www.xosetomas.com

1. O traballo parcial sobre elementos diversos e illados da linguaxe da banda deseñada: compilación de viñetas individualmente ou en equipos seguindo diferentes criterios:

a. Plano: elaboración de mural ou exposición de viñetas de diferentes obras, para exemplificar os diferentes planos, encadres e secuencias.
b. Localización de elipses temporais, e exposición das mesmas.
c. Montaxes de páxinas radicalmente diferentes, elixidos en base á súa consonancia e coherencia co guión, e a idea a transmitir (verticalidade, caída, ascenso, calma na horizontalidade, caos organizativo, etc.)
d. Compilación de diferentes exemplos de viñetas, de obras diversas, nas que se vexan distintos tipos de viñetas ou bocadillos.

2. O traballo dunha soa obra dende diversos puntos de vista:

a. O contido: obra de interese social (violencia de xénero, emigración, racismo, amor, ...), histórico, documental, etc.
b. Aspectos de carácter estético. Un exemplo: a cor en Miguelanxo Prado. O expresionismo gráfico de Gipi (obras recomendadas: Apuntes para una historia de guerra, El local, Los inocentes)
c. A análise de personaxes e a súa evolución.
d. Calquera elemento técnico característico da banda deseñada: planos, guión, elipses, montaxe de páxinas, etc.

3. Xogos con elipses narrativas: despois de localizar algunha nunha obra, practicar a escritura creativa (mesmo combinada con narración en imaxes) tratando de "encher" o baleiro que a elipse non conta.

4. Escollendo escenas mudas significativas, practicar a escribir o guión, ou ben a crear bocadillos para elas.

5. Comparación dunha obra literaria coa súa adaptación á banda deseñada. Pódese realizar tamén con obras que partiron da banda deseñada ao cine.

6. Comezar a realización dunha obra en banda deseñada con límite de viñetas. En principio, practicar en tres viñetas o equivalente ao microrrelato. Con este método conséguese comprender o valor da concisión e da discriminación de contidos segundo a súa relevancia para o discurso. Posteriormente, ampliar o límite de viñetas.

7. Establecer parellas de creadores: debuxante-guionista.

8. A partir dunha obra (unha páxina, dúas, ...) en banda deseñada, escribir o guión técnico.

9. Seleccionar varias obras nas que os espazos e a ambientación teñan especial relevancia (El Escorpión-Roma; A mansión dos Pampín-Galicia; Blacksad-os estados sureños de EEUU, ...)

10. Borrando os textos dunha páxina ou historia, enchelos con novos diálogos, novas ocorrencias.

11. Cando exista certa soltura, elaborar breves adaptacións dalgún relato curto existente (Manuel Rivas, Ánxel Fole, Allan Poe, ...)

12. Facendo uso das TIC, elaborar un blog temático para traballar a banda deseñada co alumnado. Establecer posibles categorías, e mesmo usalo para publicar traballos elaborados por eles.

13. Contar cunha boa "comicteca" no centro escolar, e adquirir novidades con asiduidade. Non hai mellor escola para aprender de banda deseñada que o pracer de lela.

ALGUNHAS OBRAS RECOMENDADAS PARA AS BIBLIOTECAS ESCOLARES:

- Miguelanxo Prado: Ardalén, Trazo de Xiz, De profundis, Tanxencias, Pedro y el lobo, Quotidianía Delirante, Quotidianía Delirante 2, Papeles dispersos.

- Chauvel e Pedrosa: a serie Ring Circus (Los pringaos, Los inocentes, Los amantes, Los revolucionarios). NORMA.

- Paco Roca: Arrugas. NORMA.

- Desberg, Enrico Marini: a serie El Escorpión. NORMA.

- Díaz Canales & Guarnido: a serie BLACKSAD. De enorme aceptación entre público xuvenil. NORMA.

- Loisel e Tripp: Magasin Général. Varias entregas. Moi interesante pola trama fondamente humana. Excelente ambientación, e abordamento do tema da homosexualidade dende a sensibilidade.

- Krassinsky: Corazones Rollizos. Varias historias de mulleres. Todas elas conviven coa gordura, sendo esta nuns casos considerada un problema e noutros non. Especialmente delicado para traballar o autoconcepto e os patróns físico escravos na adolescencia. GLENAT.

- Art Spiegelman. Maus. Imprescindible. Gañou un Pullitzer. O holocausto nazi, onde os xudeos son ratos e os nazis gatos. Planeta D'Agostini.

- Marguerite Abouet / Clément Oubrerie: Aya de Yopougon. Seis entregas. O mundo visto por unha rapaza africana. Amosa unha realidade cruda, directa, moi fresca e crible. É unha fantástica viaxe a unha cultura moi diferente á occidental.

- Marjane Satrapi: Persépole. Interesantísima: una nena de Teherán, a revolución islámica, a súa partida a Europa, … EDITORIAL RINOCERONTE.